Archieven: 2016-05-31

Hardenberg: nieuw boek op komst…

Graag wijzen we onze volgers ook op historische publicaties van aanverwante verenigingen en stichtingen.

Vrijwilligers van de historische verenigingen van Hardenberg en Ommen hebben de reeks krantenartikelen van Gerrit Jan Eshuis, verschenen in het Dagblad van het Oosten in de periode 1972-1975, gebundeld in het boek ‘Zwerftochten door de Vechtvallei’. Dat was destijds ook de titel van de serie in de krant. De artikelen zijn nu uitgebreid met actuele gegevens. Vele prachtige foto’s en kaartjes zijn toegevoegd. Al eerder werden artikelen van Eshuis uitgegeven in boekvorm over het platteland in de omgeving van Almelo, Hellendoorn en Nijverdal.
‘Zwerftochten door de Vechtvallei’ vertelt de geschiedenis van mens, boerenerve en streek vanaf de plek waar de Vecht ons land binnenstroomt bij Gramsbergen, via Ane, Anevelde, Oud-Bergentheim, Rheeze, Diffelen, Beerze, Junne tot aan Stegeren.
‘Zwerftochten door de Vechtvallei’ verschijnt in gebonden vorm (hardcover) en in full colour. Het heeft ruim 300 pagina’s met meer dan 170 foto’s.
In het museum aan de Voorstraat 34 en in de studiezaal aan de Karel Doormanlaan 64a te Hardenberg ligt een dummy ter inzage, waarin van elke buurtschap al een hoofdstuk is uitgewerkt. U kunt daar een indruk krijgen van het boek. Voorintekening is ook mogelijk door een mail te sturen naar g.hakkers@planet.nl of te bellen met Gerrit Hakkers in Collendoorn (06-10671384). Bij voorinschrijving kost het boek € 22,50. Na verschijning is de winkelprijs € 24,95.


Toen, op 30 mei 1945: krijgsgevangene Valkman terug!

De Vechtstreek van 2 juni 1945 meldde:
“De heer M. Valkman, die in 1942 als officier van het Nederlandsche leger in krijgsgevangenschap moest terugkeeren, is woensdagavond tot hun groote vreugde bij vrouw en dochter teruggekeerd. De blijdschap was groot en vele felicitaties, waarbij wij graag de onze voegen, kwamen binnen. De muziekvereenigingen brachten donderdagavond een serenade waarbij burgemeester Van Oorschot den gerepatrieerden officier in hartelijke bewoordingen toesprak.”
Het betrof hier Marten Valkman die op 25 mei 1913 was geboren in Stad Hardenberg als zoon van Marten Valkman en Zwaantje Johanna Lenters. De militair Valkman was in 1939 getrouwd met Jantje Lenters. Het echtpaar woonde in De Koppel en kreeg drie kinderen: Mary, Marten en Anneke.


Toen, op 30 mei 1933: Brief over werkloosheid en crisis.

Deze getranscribeerde getypte brief (incl. de foutjes die de handgeschreven brief bevatte), gedateerd 30 mei 1933, wordt bewaard in het archief van de voormalige gemeente Stad Hardenberg.

De brief is gevoegd bij correspondentie betreffende werkloosheid en werkverschaffing. Het werd geschreven door Hendrik Pot, uit de Vrouwenhoek (Hardenberg, huisnr. B-215). Het geeft een aardig tijdsbeeld van de crisisjaren.

Hendrik Pot was een ‘echte’ Hardenberger, geboren op 11 september 1887 in de stad, als zoon van kleermaker Hendrikus Pot en Marrigjen Schippers. In 1911 was Hendrik in Gramsbergen getrouwd met Grietje Kelder.
De ‘oude moeder van 82 jaar’ waarnaar hij in zijn briefje verwijst, was niet zijn eigen moeder, maar z’n schoonmoeder: Lubbigjen Kelder-Welink. Zij zou, zo ziek als ze was, de leeftijd van 88 bereiken. Ze stierf op 12 augustus 1940.
Grietje en Hendrik Pot overleden respectievelijk in 1972 en 1981 en werden begraven op de begraafplaats aan de Bruchterweg:
https://www.historischeprojecten.nl/begraafplaats%20Bruchterweg/blok_1-3/BW03W_17-18.html


Toen, op 28 mei 1943: Ru de Bruin vermoord.

Op 28 mei 1943 werd een van Hardenbergs meest prominente inwoners slachtoffer van nazi-terreur. Rudolf Emanuel (Ru) de Bruin stierf die dag in een gaskamer van het concentratiekamp Sobibor.

In de collectie van het NIOD, het Nederlands Instituut voor oorlogs-, holocaust en genocide-studies, worden enkele na-oorlogse edities bewaard van de Hardenbergse krant “De Vechtstreek”. Die krant werd uitgegeven door Ru de Bruin. Hij was sinds 1920 eigenaar van een drukkerij met dezelfde naam, gelegen op de hoek van de Voorstraat en de Fortuinstraat. Daarnaast was Ru vanaf 1927 raadslid en van 1935 tot 1940 wethouder voor de gemeente Stad Hardenberg. Op 27 november 1940 werd hij door de Duitse machthebbers gedwongen om die functies neer te leggen en op 17 december 1941 werd zijn bedrijf op last van de Sicherheitspolizei in Zwolle gesloten. In mei 1943 werd Ru met zijn vrouw op transport gesteld naar de Duitse vernietigingskampen. Nog diezelfde maand en een dag voor zijn 56ste verjaardag stierf Ru in het concentratiekamp Sobibor.

Een kleine twee jaren later, op zaterdag 21 april 1945, verscheen de eerste editie van de na-oorlogse “De Vechstreek”. In de kop van de krant stond nog altijd “Drukker-Uitgever R.E. de Bruin, Hardenberg”. Men wist nog niet dat Ru een van de ruim 100.000 Nederlandse joodse slachtoffers was. Sterker nog, op de voorpagina wordt in het inleidend artikel geschreven dat men niet langer wilde wachten met het ter perse laten gaan van het eerste nummer. Beter zou het zijn dat ‘de heer De Bruin bij zijn terugkeer een draaiende zaak vindt’. Het mocht helaas niet zo zijn.


Toen, op 10 januari 1965: Berend Snoeijink uit Radewijk.

Deze fantastische foto is een halve eeuw geleden gemaakt in de buurtschap Radewijk. De fotograaf legde, in een onbewaakt ogenblik, een situatie vast die pure rust uitstraalt.
Afgebeeld is Berend Snoeijink, bijgenaamd: Kling’n-Beernd. Hij was op 18 januari 1880 geboren op het erve Klinge in Radewijk. Daar ook zou hij, 85 jaar later, sterven. Berend overleed op 10 januari 1965.

Berend Snoeijink had zijn bijnaam gekregen van het erve waarop hij woonde. Het erve Klinge in Radewijk behoort tot een van de oudst bewoonde plekjes van de buurtschap langs de beek. Zijn uit Duitsland afkomstige grootvader, ook Berend Snoeijink genaamd, was in 1846 getrouwd met Johanna Klinge uit Radewijk en bij haar ‘ingetrouwd’ op het oude erf van haar voorouders. Zoals te doen gebruikelijk in die tijd, werd Berends eigen naam ‘vergeten’ en ging hij door leven als Berend van de Klinge, oftewel Kling’n-Beernd.

Berend was in 1904 getrouwd met Evertje Roelofs (van d’n Hanekamp) en had met haar zes kinderen gekregen. Evertje stierf echter op 35-jarige leeftijd, waarna Berend in 1917 hertrouwde met Berendina Kieft. Uit zijn tweede huwelijk werden acht kinderen geboren.
Nadat de agrarische bedrijvigheden op de oude boerderij van het erve Klinge door Berends zoon Egbert Jan (Kling’n-Elbertjaan) waren beëindigd, werd alles verkocht aan de joodse familie Joël. Zij realiseerden op de voormalige deel een edelsmederij annex galerie.