Archieven: 2021-12-24

Toen, op 24 december 1919: kerstavond.

Deze absoluut unieke afbeelding is ruim een eeuw geleden gemaakt: Kerstavond 1919. Om de foto in de huiskamer in Heemse te kunnen maken, moest de lamp even worden ‘verhangen’. Vandaar de opmerkelijke stand.

We zien het interieur van het muldershuis, het molenaarshuis van de familie Nijzink op de Brink. Links zit opoe Egberdina Hillegonda Nijzink-Dorgelo (1851-1921) met kleinzoon Jurrien Nijzink (geb. 1918) op schoot. Daarnaast zit haar schoondochter Frouktje Nijzink-Greven met voor haar dochtertje Egberdina Hillegonda Nijzink (geb. 1916). Staand naast de kerstboom de man des huizes: molenaar Marinus Johannes Nijzink (geb. 1888). Even verderop staat diens jonge zwager Hendrik Greven (geb. 1904).
Verder zien we zittend v.l.n.r. tante Wilhelmina Nijzink-Snel (1881-1956) met haar man Johannes Albertus Nijzink (1877-1956) en hun zoons Evert (geb. 1910) en Willem Johannes (geb. 1911), gevolgd door tante Berendina Nijzink-Eefting (1893-1938) met haar man Hendrik Nijzink (1885-1968) en hun dochters Egberdina Hillegonda (geb. 1914) en Maria (geb. 1915).


Toen, op 23 december 1940: aanval op de Tuva.

Op 23 december 1940, in het eerste jaar van de Tweede Wereldoorlog, overleed de 30-jarige Albertus Cornelis (Bert) van Oortmerssen te Oban bij Argyll and Bute te Schotland. Bert was op 23 mei 1910 geboren in Radewijk, als zoon van hoofdonderwijzer Harm Jan van Oortmerssen en Hinkje Schreur.

Marconist Bert van Oortmerssen kwam om het leven toen het koopvaardijschip M.S. Tuva, voor anker liggend in Ardmucknish Bay bij Oban, door Duitse bommenwerpers werd aangevallen. Zeven bemanningsleden kwamen daarbij om het leven. Zes slachtoffers, onder wie Van Oortmerssen, werden begraven op de Oban Pennyfuir Cemetery bij Oban, maar later overgebracht naar het Britse ereveld Mill Hill bij Londen.

Het originele bijschrift van de foto luidt: ‘Graf te Oban (Schotland) van 6 opvarenden M.S. Tuva (tijdens de oorlog).’ Dit gedenkbord bevat ongeveer de volgende tekst: ‘Here lie the remains of officers & men who were killed while doing their duty for their Queen and country. Chief Engineer C.J. Riemans, Rotterdam, Second Engineer D.J. de Leeuw, The Hague, Fourth Engineer I. Andriessen, Flushing, … Officer A.C. van Oortmerssen, Hardenberg, Greaser A. Braak, Rotterdam, Cook C.P. van der Linde, Rotterdam. Missing Messroom Boy M. Bril, Rotterdam’.
Ardmucknish Bay, Oban, Schotland

Toen, op 22 december 1943: Duitse vliegtuigen neergestort.

Groepscommandant Pieter Blok van de Hardenbergse marechausseebrigade liet op 22 december 1943 onderstaand briefje typen, gericht aan de afdelingscommandant. Hij liet weten dat er diezelfde dag rond 15.00 uur twee Duitse jachtvliegtuigen waren neergestort. Het ene kwam terecht in de buurtschap Heemse en het andere in de buurtschap Brucht. Beide toestellen waren totaal vernield en de piloten verongelukt. De gecrashte toestellen werden bewaakt door leden van de luchtbeschermingsdienst te Hardenberg. De lijken van de piloten zijn twee dagen later door de Duitse Wehrmacht geborgen en naar Enschede vervoerd. Ook de vernielde toestellen werden door de Wehrmacht opgeruimd.

De omgekomen Duitse piloten waren de 23-jarige Günter Broda (Heemse) en de 31-jarige Karl Trapp (Brucht). Beiden werden aanvankelijk begraven in Enschede, maar later overgebracht naar de Duitse militaire begraafplaats in Ysselsteyn. De verongelukte toestellen waren Messerschmitts.


Toen, op 22 december 1876: aanbesteding Villa Dina.

Deze advertentie werd afgedrukt in de Provinciale Overijsselsche en Zwolsche Courant. Op 22 december 1876 vond de openbare aanbesteding plaats voor de bouw van een nieuw woonhuis in opdracht van vervener Arend Berends te Dedemsvaart, naar een ontwerp van de Hengelose architect Jacobus Moll. Dat nieuwe huis aan de Dedemsvaart betreft het gemeentelijk monument ‘Villa Teunissien Dina’, het voormalige gemeentehuis van Avereest en het huidige onderkomen van Fellowship of the Acoustics. De geschiedenis van het monumentale pand is beschreven in ons in 2008 verschenen boek ‘Monumenten in de gemeente Hardenberg’ en staat online op onze website.


Toen, op 20 december 1949: opening Vechtbrug.

Vechtbrug
De nieuwe betonbrug over de Overijsselsche Vecht, anno 1960

Het was voor Hardenberg een gedenkwaardig moment toen op dinsdagmiddag 20 december 1949 de opening van de nieuwe Vechtbrug plaats had. Om half drie stond in de omgeving van de brug alles propvol mensen. Even later arriveerde de burgemeester, met de wethouders, raadsleden e.a. De hoofdingenieur-directeur van de Rijkswaterstaat sprak de burgemeester toe. Zo is dan nu de dag gekomen dat er een nieuwe Vechtbrug geopend kan worden. De oude brug was ook werkelijk geen luxe voorwerp, zij heeft al veel avonturen moeten ondergaan. In de laatste oorlogsjaren heeft zij veel moeten lijden. Maar nu is zij dan vervangen door deze prachtige nieuwe brug.

Daarna sprak de hoofdingenieur nog enige woorden van dank tot allen die hadden meegewerkt om deze brug tot stand te brengen. De burgemeester hield daarna nog een kleine rede. Hij sprak o.a. de hoop uit dat de nieuwe brug de band mocht zijn tussen de beide ‘gemeenten’ Hardenberg en Heemse, en dat deze mochten groeien en bloeien. Het lint werd door mevr. Van Oorschot doorgeknipt. Nadat ze deze handeling verricht had, werd haar door het dochtertje van de heer Makkinga een bouquet witte anjers aangeboden. In Hotel Leering was er vervolgens nog een gezellig samenzijn, terwijl de brug enkele avonden achtereen geïllumineerd bleef.

In april 1949 was de bouw van de nieuwe betonbrug over de Vecht onderhands aanbesteed. Dat ter vervanging van de noodbrug (Baleybrug), waarmee men anderhalf jaar lang zat opgescheept. De bouw van de nieuwe brug werd gegund aan de firma Haveland uit Groningen.

(N.b. noot van de redactie: over de passage in de tekst ‘deze prachtige nieuwe brug’ valt te twisten…)