Sallands Volksblad anno 1945

Bureau: ‘Huize Goorloo,’ Hardenberg
Uitgever-Hoofdredacteur: A. Kremer
Drukker: J. Olthoff

1945-04-27
– Een nieuw begin. Het is voor ons een oorzaak van grote blijdschap, dat ons weekblad, nog vrij onverwachts, weer verschijnen kan. Met dit nummer vangen wij den 42en jaargang aan, na een hiaat van enkele jaren. Het was op 13 februari 1942, dat ons blad voor het laatst gedrukt werd. Daarna mocht geen papier meer worden gebruikt, zelfs niet uit eigen voorraad. Meer dan veertig jaar had ons blad zijn taak vervuld en voorlichting gegeven voor het staatkundig leven. Veel voldoening gaf dit werk de laatste tijd niet meer. De gezichtskring werd steeds enger. Over vele onderwerpen kon niet meer geschreven worden, hoezeer zij de belangstelling hadden van een grote lezerskring. Want eigen inzicht mocht niet meer worden geuit. Tot de uitgave geheel gestaakt moest worden. Het is niet een meening van ons zelve (vele malen hoorden wij het van de abonné’s) dat ons blad met eere gevallen is. Wanneer we de hoofdartikelen later nog eens nalazen, geschreven voor, doch ook tijdens de bezetting, door de toenmalige medewerkers, dan kunnen deze ons met zekeren trots vervullen. De propaganda voor winterhulp, volksdienst, vakverbond e.d. is steeds uit de kolommen geweerd, hoewel bijna elken dag een dergelijke zending artikelen ons kwam verdrieten. Thans kunnen we weer ons zelf zijn. Thans kan weer vrijuit worden geschreven. De geestelijke druk is, althans in deze streken, van ons volk weggenomen en daarvoor danken wij God.

– Bergentheim. In beide kerken werd hier 18 april een dankdienst gehouden voor de bevrijding. Nadat gezongen was het oud-vaderlandsche lied ‘Wilt heden nu treden voor God den Heere’, werd gelezen Psalm 18 en Efeze 4, waarna onder plechtig stilzwijgen degenen herdacht werden, die voor het Vaderland zijn gevallen. Ds. Dijkhuis en Ds. Pieffers voerden vervolgens het woord c.a. Vrijdag (heden) worden hier de helden begraven, die in Varseveld zijn gevallen in dienst van het binnenlandsche front, eenige weken voor de bevrijding dáár was.

– Heemse. Bij de dagen der bevrijding is de heer H. Scheffer door een doodelijk schot getroffen. Hij, die bij hem was, de heer Arends, onderwijzer aan de M.U.L.O. te Hardenberg, is gewond geworden. Gisteren, op zijn 27en verjaardag, is ook hij in het ziekenhuis overleden.

– Hardenberg. Voor de hier gelegerde militairen gaf de heer G. Otten een geslaagd orgelconcert in de Gereformeerde kerk. Ds. Nijkamp, die de leiding had, legde er den nadruk op in zijn openingswoord, dat we ten allen tijde, maar inzonderheid als militairen, ons het Evangelie van Jezus Christus niet moeten schamen.

– Advertentie. Leesbibliotheek Kremer, De Brink, Heemse.

– Advertentie. Gebr. Dorgelo, zaadhandel, Heemse.

– Advertentie. Ernstige waarschuwing. Het is voorgekomen, dat er gezinnen in deze gemeente zijn, besmet als gevolg van het herbergen van uit Duitschland komende personen. Het is daarom, dat ingezetenen nogmaals en met den meesten nadruk gewezen worden op de noodzakelijkheid om geen onderdak te verleenen aan rechtstreeks of via een ander deel van ons land uit Duitschland komende personen. Deze personen dienen verwezen te worden naar de meldingspost van de afdeeling Hardenberg van het Nederlandsche Roode Kruis. Degenen, die reeds één of meer van bovenbedoelde personen hebben geherbergd, worden – zulks ter voorkoming van besmettingsgevaar – dringend geadviseerd het eventueele gebruikte hooi of stroo te verbranden. Hardenberg, 26 april 1945. De Loco-Burgemeester van Hardenberg, H. Hamhuis Ezn.
1945-05-04
– Grafschrift, gewijd aan drie Luttenaren, gevallen voor hun Vaderland: A.J. Kerkdijk, H.E. Gouwe en de politieman W. Sebel. A.J. Kerkdijk gaf steeds blijk, dat hij ’t werk in ’t Duitsche rijk kon nocht mocht aanvaarden, waarvoor hij dan liever stierf, zoodat hij zich naam verwierf, thans rustend onder d’aarde. Hans Erik Gouwe – 23 sept. 1944. Als echt Vaderland getrouwde ligt een bloem der natie Gouwe in den schoot der aarde neer. Voor Oranje was zijn leven, voor de vrijheid moest hij sneven, als een hel op ’t veld van eer. W. Sebel – 31 maart 1945. Door de geesten uit de hel werd de trouwe man Sebel, zonder dat hij werd gehoord, door het nazibeest vermoord. Daarom niet door ons vergeten, want wij weten, dat zijn post, hem het leven heeft gekost, zoodat hij een held mocht heeten. H. van Laar.

– Heemse. De kerkeraad der Hervormde gemeente is voornemens te Rheezerveen een hulplokaal te doen bouwen, waarvoor de financieele hulp der gemeente zal gevraagd worden.

– Heemse. Op het kerkhof alhier vond dinsdag de begrafenis plaats van den heer Arends, die bij zijn wachtpost op de Stuw werd getroffen door een vijandelijken kogel en later overleed. Aan de groeve werd gesproken door Ds. Slomp, Geref. pred.; den heer v.d. Hoeven, als hoofd der Chr. U.L.O. en den heer Ouwerkerk als commandant der N.B.S. Het was een aangrijpende begrafenis.

– Hardenberg. In de kerk werd dinsdagavond voor het eerst na den oorlog een ledenvergadering gehouden van de afdeeling Jong-Hervormden. Ds. Jens sprak over kerkopbouw en wees op de taak der Hervormde kerk als volkskerk en op de taak der jongeren in die kerk. Het geheele bestuur had tegen 1945 moeten aftreden, zoodat nu een nieuw bestuur gekozen werd. Vier leden konden of wilden niet weer herkozen worden. Zoodoende werden gekozen in de vac. Z. Valkman en W. Hutten de heren H. Altena (Baalder) en Herms. Wolbink (Ebbenbroek) en in de vac. mej. Fortuin en Wijsman-Baarslag de dames F. Fredriks en Ges. Brouwer. Mej. D. Gerrits (Loozen) en de heer A. Kremer werden herkozen.

– Bergentheim. Vrijdagmiddag werden onder enorme belangstelling begraven de stoffelijke overschotten van onze plaatsgenooten, die vielen in dienst van Koningin en Vaderland en wel van: A. Bols, G. Griemink, M. Grendelman, W. Oordt, G. Luchies, G.J. Ormel, D.J. te Rietstap, G. Salomons Lzn., R. Seinen, H. Schuurman, A. Timmerman, W. van de Sluis. Aan de groeve, waarin reeds elf kisten waren neergelaten en één kist werd neergelaten tijdens de plechtigheid, sprak eerst Ds. Van Nie van Hoogeveen namens de N.B.S. als haar veldprediker. Staande aan dit graf, aldus spreker, loopen we zoo licht gevaar de verbittering in ons hart toe te laten. En de vijand ziet ons gaarne verbitterd. Die overwinning mogen we hem niet gunnen. Wij willen trachten het in Gods hand te geven. Overigens heeft de vijand zich in tweeërlei opzicht vergist. Hij meende deze mannen te kunnen dooden en zo een einde aan hun leven te maken. Een formidabele vergissing, ze zijn alleen maar gegaan naar een beter Vaderland. Ook heeft hij gemeend den geest te kunnen breken. Maar ook dat is een waan. Wij gaan moedig voorwaarts en zullen niet rusten voor de laatste vijand van den vaderlandschen bodem verdwenen is. Ds. Dijkhuis sprak er z’n blijdschap over uit dat hier de kerkmuren geen scheiding brachten, dat we hier één waren, zoodat hij ook voor de Gereformeerden spreken kon. Eén zijn we, aldus spreker, één met hen die ook één waren in hun strijd voor het Vaderland. Hij wees de weduwen en weezen op Hem, die als de volmaakte Hoogepriester voor hen bidt tot den Vader, Die altijd luistert naar het gebed van den Zoon. Ds. Pieffers las voor Openb. 7:9-17, en de Apostolische geloofsbelijdenis en bad het Onze Vader. De heer J. Malda sprak namens de dragers en de heer H. Morsink van wierden dankte namens alle weduwen voor de belangstelling.

– Lutten. In de oorlogsdagen van deze maand is hier een treffend staaltje van heldenmoed getoond, die waard is vermeld te worden. Een boerenzoon uit Oud-Lutten was ter oore gekomen, dat zich enkele Duitschers bevonden op het Kerkhof. Zoodra hij dit wist, ging hij met geweer voorzichtig sluipend achter de heggen, naar den kant van het kerkhof, waar hij plotseling schoten loste, die den vijand zoo verschrikten, dat zij alle vier de handen omhoog staken. Ze moesten uit elkaar gaan en zoo werden ze gevankelijk weggebracht. In de Gereformeerde school was pas een transport politieke gevangenen uit Zwolle aangekomen. Daar naderden de tanks, de wacht werd overmeesterd en de arme kerels waren vrij. Bij de Baanbreker was een flinke colonne met enkele bewakers, toen slager v.d. G. riep: Dekken! De verwarring was zoo groot, dat de gevangenen ontkwamen, terwijl de bewakers direct overmand waren. tot midden in den nacht zijn de vrij gekomenen ondergebracht bij de boeren, door de goede zorgen van v.d. G. Van de Modderwijk kwam een Duitsche auto, juist toen een tank voor de fabriek langs reed. Hij nam den auto onder vuur, doodde één der soldaten terwijl de andere zwaar gewond werd. De gesneuvelde werd eerst begraven in één der gaten aan den weg, voor de Wehrmacht gemaakt, en later overgebracht naar het kerkhof.

– Hardenberg. Gisteren heeft de heer J.A.M. van Oorschot zijn werkzaamheden als burgemeester der gemeente hervat.

– Zuiveringscommissie Gemeentepersoneel Hardenberg. Personen, die iets ten goede of ten kwade op- of aan te merken hebben op het gedragen in oorlogstijd van het gemeentepersoneel van Hardenberg, afd. Secretarie, Sociale Zaken, Gemeentewerken, Electrische Bedrijven, Distributiedienst, Openbare Onderwijzers enz., kunnen uiterlijk t/m dinsdag 8 mei a.s. schriftelijk met naam en adres ondertekend, hiervan kennis geven aan: A. Weerts, E-88, Kloosterhaar; J. Bruins, Fortuinstraat 88, Hardenberg; G. Gloerich, R-21, Slagharen.

– Opgave van pleegkinderen. De afd. Hardenberg van het Ned. Rode Kruis verzoekt opgave van alle kinderen uit het westen die op eigen initiatief de reis naar Hardenberg hebben ondernomen. M.a.w. willen de pleegouders van de kinderen uit het westen – die dus niet door een comité zijn geplaatst geworden – de namen van hun pleegkinderen even opgeven, alsmede eigen adres en het adres van hun pleegkind ginder in ’t westen. Deze opgave willen wij gaarne van u ontvangen op het kantoor van het Roode Kruis, Voorstraat – hoek Fortuinstraat.

– Advertentie. Met groote blijdschap en dankbaarheid geven wij kennis van de geboorte van onzen zoon Everhard Frans Rudolf Amsink, z.v. R. Amsink en T. Meewis, Hardenberg.

– Advertentie. 40-jarig huwelijk: J.H. Willering en H. Boer, De Brink, Heemse.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: L. Steenhuis en A. Otter, Gramsbergen.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: H. Mulder en E.E. Fink, Bergentheim.

– Advertentie: 10 mei kranslegging; 2 uur monument Eilander, spreker ds. Koopman; 2.30 Engelsche graven, spreker dhr. Velthuysen.
1945-05-11
– Hardenberg. Met uitbundig vreugdebetoon werd vrijdagavond de tijding ontvangen, dat de Duitschers in de drie westelijke provincies van ons land, Utrecht, Noord- en Zuid-Holland, de wapens hadden neergelegd. Deze capitulatie gaf geheel Nederland de zoo zeer gemiste vrijheid weer en beteekende een groote lotsverbetering van de vier millioen burgers, in deze streken als het ware opgesloten. Oogenblikkelijk na het bekend worden der capitulatie ontstond er in de straten van Hardenberg een geweldige deining. Burgemeester Van Oorschot hield een toesprak, er werd gejuicht en gezongen, muziek klonk op, spelend vaderlandsche liederen, terwijl de militairen schitterend vuurwerk de lucht inzonden onder oorverdoovend geknetter van geweren en mitrailleurs. Het was een avond om nooit te vergeten.

– Slagharen. Bij onze bevrijding. Op 6 april was eindelijk het groote oogenblik daar, het oogenblik waarop wij sinds 10 mei 1940 zoo vurig hadden gewacht, waarvoor wij hebben gestreden en geleden. Onze bevrijding was een feit geworden. Nadat in den avond van 5 april de laatste Duitsche troepen door het dorp waren vertrokken en de brug hadden vernield, volgde een nacht en een ochtend van spanning en wachten. Waar waren nu onze bevrijders? Wanneer kwamen die hier? Daar klinkt gejuich. Zijn dat de Tommies? Neen, nog niet; maar het is wel de voorbode van ’t groote oogenblik. Onze plaatselijke politie, gekleed in de echte mooie Nederlandsche uniform komt aan de brug. Eindelijk een bericht: Lutten is vrij. En ja, omstreeks 2 uur passeerden de eerste Canadeesche pantserwagens de brug in de richting Coevorden, luide toegejuicht door honderden met oranje getooide inwoners van Slagharen en omstreken. Wij waren vrij, onze bevrijders waren daar. Overal kwamen de vlaggen uit; nu was alles in feeststemming. Zoo zonder gevechtshandelingen werden wij vrij. De plaatselijke ordedienst nam terstond het bestuur in handen en zuiverde het dorp van vrijwel alle N.S.B.ers en andere gevaarlijke elementen. God eischte van Slagharen nog een zwaar offer, door van ons weg te nemen onze ijverige volbloed Nederlander Herm. Staarman. God geve hem de vrede hier boven. Heden op 11 april, nu wij onze officiële bevrijding vieren, zouden wij geen goede Nederlanders zijn, als wij op dit voor ons zo’n groot oogenblik niet dachten aan onze landgenooten die door de Duitsche terreur van het leven beroofd zijn. De slachtoffers van laffe landverraders. De jongens die jaren in de kampen opgesloten zijn geweest. En ook die rusten op de Grebbe en die nog zuchten onder de Duitsche bezetting c.a.

– Hardenberg. Eén dezer dagen kon met zekerheid worden vastgesteld, dat de landbouwer J.H. Prenger uit het Hardenbergerveld, wiens woning eenigen tijd geleden door de grünen is verwoest en die zelf was gearresteerd, door den vijand is gefusilleerd. Het lijk is woensdag ter aarde besteld op het oude kerkhof. Een overgroote schare volgde de baar, die gedragen werd door leden van den Strijdgroep der N.B.S., welke in uniform waren gekleed met den helm op het hoofd. Onder doodsche stilte, terwijl de ondergrondschen het militair saluut brachten, daalde de kist in de groeve. Ds. Nijkamp las een gedeelte uit Openbaring 14, waarna burgemeester Van Oorschot in een toespraak den overledene en zijn werk eerde. In allen eenvoud heeft Prenger gewerkt ten behoeve van het vaderland. Vaak is hij van terzijde aangekeken en is gevraagd: zou hij wel goed zijn, thans is wel zeer duidelijk gebleken, dat hij een Nederlander was van groot formaat, die geleden en gestreden heeft voor zijn volk, volkomen geestelijk bereid te offeren en te sterven. Het moge een troost zijn voor de familie, dat de heele gemeente steeds met eerbied aan dezen groote zal terugdenken. Vervolgens sprak dr. Kuyvenhoven namens den commandant van den radiodienst. Vijf jaar van antichristelijke terreur liggen achter ons, een terreur waarop een reactie van de zijde van ons volk moest komen. Om nationale of principiële redenen laaide het verzet op. Prenger was een hoogst belangrijke schakel in den radiodienst, waarvan in Oost-Overijssel nog maar drie meer in leven zijn. Prenger is gestorven als een held. In alle eenvoud en volle geloofsovertuiging heeft hij gewerkt. Hoe graag hadden we gewild, dat hij de bevrijding mee had mogen maken, doch God volgde een anderen weg. Prengers gedachtenis zal in hooge eere blijven. Ds. Koopman wees er op, hoe Prenger een is van zoovelen, voor het volk gevallen. We staan aan het graf van iemand, die waarachtig held was. Velen die vijf jaar niets gedaan hebben, voeren nu een groot woord, hier was een held, die niet sprak, maar deed. Als een groot monument op zijn arbeid is daar de vrijheid van het vaderland. Maar grooter troost moge voor de familie zijn het grootere monument, opgericht in Gods Woord: Zalig die de heere zal vinden alzoo doende. het was voor Prenger een roeping als Christen, te werken voor de bevrijding van ons land, door Godswege hem op de schouders gelegd. Nu geeft Christus hem de vrijheid der kinderen Gods welke boven de vrijheid der natie uitgaat. Vermelden wij nog dat op het graf kransen waren gelegd van den Radiodienst en van de Vereeniging van Oud-leerlingen waarvan hij een trouw lid was. Den volgenden dag, den 10 mei, vond de kranslegging plaats bij het gedenkteken van sergeant Eilander, waar burgemeester Van Oorschot en ds. Koopman het woord voerden en op de Engelsche graven, waar naast den burgemeester ook ds. Jens sprak.

– Door den heer Nieuhoff is een gift van duizend gulden geschonken voor het wederom aanbrengen van een klok in den toren der Hervormde kerk. Men weet dat de vorige der gemeente werd ontnomen door de Duitschers.

– Radewijk. Dinsdag 1 mei herdacht de heer A. v.d. Meer, hoofd der Chr. school, zijn zilveren ambtsjubileum. Het was een dubbel feest, want 29 april was het 25 jaar geleden dat de heer Van der Meer in het huwelijk trad. Dinsdagmiddag kwam de schoolvereniging in een gezellige bijeenkomst samen. En ’s avonds kwamen de oud-leerlingen samen, om hulde te brengen aan den jubilaris. De school was voor deze gelegenheid met kransen en bloemen versierd. Het was een echt gezellige middag en avond. Vele hartelijke toespraken, voordrachten, een samenspraak en muziek en zang wisselden elkander af. Intusschen werden wij getracteerd op koffie en koek. In dien tijd dat de heer Van der Meer hier als hoofd der school mocht staan, is de school tot grooten bloei gekomen. Zestig kinderen bezochten haar toen hij in Radewijk kwam, welks aantal momenteel gestegen is tot 130. Dus wel een teeken van vooruitgang. Moge de heer Van der Meer nog vele jaren zijn functie waarnemen om alhier de jeugd op te voeden naar den eisch van onze Christelijke beginselen!

– Lutten. In het ziekenhuis te Hardenberg is vrijdag overleden mej. Van der Elst uit ’s-Gravenhage, oud 26 jaar, die op 1 maart bij het beschieten van de tram alhier zwaar gewond werd. Sterke God de nabestaanden.

– Advertentie. Geboorte: Elisa Henric (Eric) Bruinsma, z.v. O. Bruinsma en C. Stam, Hardenberg.

– Advertentie. Geboorte: Klaas Rigterink, z.v. K. Rigterink en J. v.d. Kruisweg, Hardenberg, Voorstraat A-50a.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: H.J. Veurink en A. Seinen, Collendoorn.

– Rouwadvertentie: Door een noodlottig ongeval werd plotseling uit ons midden weggerukt Albert Hendrikus Flierman, oud bijna 18 jaar, Bergentheim.

– Rouwadvertentie. Heden bereikte ons de droeve tijding, dat op 8 maart te Heidehof bij Apeldoorn door den vijand is gefusilleerd het trouwe lid onzer vereeniging J.H. Prenger. Hij stierf voor het Vaderland, waarvoor hij welbewust heeft gestreden, wwetende dat dit hem het leven kosten kon. Wij zullen hem steeds blijven eeren als een held. Namens de Vereeniging van Oud-Leerlingen ‘Hoogenweg e.o.’.

– Rouwadvertentie: Met diepe droefheid geven wij kennis van het overlijden van onzen geliefden man en vader Jan Hendrik Post, in den ouderdom van 42 jaar. Hij werd op 8 maart te Apeldoorn door den vijand gefusilleerd. Bergentheim.

– Advertentie. Verloofd: Geertje Fidder en Henk Reiling.
1945-05-18
– Den 10 mei werd onder enorme belangstelling een krans gelegd op het monument ter gedachtenis aan sergeant Eilander. Achter de muziek, de leden der binnenlandse strijdkrachten en de politie, welke onder commando stonden van den heer Mulder, golfde een groote menigte naar den Gramsbergerweg. Allereerst voerde de burgemeester het woord. Wij die gespaard bleven, wisten nog niet, dat het nazisme zoo wreed was, toen dat enkele zinnetje op 10 mei 1940 werd gezegd: “De Duitschers trekken ons land binnen”. Het Hitlerbewind had uit pure wellust een legermachinerie opgebouwd om alles te verpletteren. Het is hem niet meegevallen. Geen 1 dag, maar 4½ dag moesten ze vechten om in Nederland klaar te komen en het heeft nog heel wat Duitsch bloed gekost. Er is gevochten op een wijze, die de Duitschers zelf versteld deed staan. Ook hier hebben onze soldaten pal gestaan. Ook sergeant Eilander. Helaas is hij gevallen, maar in volle wapenrusting. Hij stierf den heldendood. En wij gaan vandaag voortzetten, wat de heer Meijer ieder jaar in stilte heeft gedaan op 10 mei: een krans leggen te zijner eere. Maar wij doen het zonder kans te loopen verraden te worden. Zij sergeant Eilander ons een lichtend voorbeeld. En laten wij allen ons leven geven voor het vaderland, in dien zin, dat wij krachtig samen gaan werken aan den opbouw. Spr. besloot: Sergeant Eilander, rust in vrede. Terwijl de muziek nu het Wilhelmus speelde en de militairen het saluut brachten, werd de krans neergelegd. Daarna sprak ds. Koopman. Wij beleven groote dagen, zeide hij. De nationale vreugde is ten toppunt gestegen. Nu de gruwelijke overheersching voorbij is, moeten wij echter niet het begin vergeten. Diep ontroerd staan we bij de graven van zoovelen, die den laatsten tijd in den strijd tegen het nazidom voor de bevrijding zijn gestorven, die, zooals Prenger, aan wiens graf wij gisteren stonden, hun bloed en alles geofferd hebben; doch nu moeten we niet vergeten, dat er ook in het begin van den oorlog goede vaderlanders waren, die toen gevochten hebben, niet om het land vrij te vechten, maar vrij te hóuden. Zoo is Eilander trouw geweest aan Koningin en Vaderland. Hij heeft zijn post pas verlaten, nadat zijn mannen in veiligheid waren. Hij heeft dat kunnen doen, omdat hij ook trouw is geweest aan den Koning der koningen. Daarom leggen wij een krans in eerbiedige hulde. Het moge de familie bemoedigen, dat Hardenberg Eilander niet vergeet, doch het zij haar meer tot troost, dat hij den onverwelkelijken krans heeft ontvangen. Een broer van sergeant Eilander, uit Zwolle overgekomen, dankte voor de belangstelling. Zijn broer was altijd graag in Hardenberg. Hij heeft het gezien als een plicht, van God hem opgelegd, om het erfgoed der vaderen te verdedigen. Het was een aangrijpende samenkomst. We mogen hierbij nog opmerken, dat jaar op jaar, des morgens om vier uur, zoo gauw men buiten mocht komen, en na eerst goed gekeken te hebben of de weg veilig was, Herman Meijer en schilder Zweers de piëteitsvolle daad der kranslegging in alle stilte hebben verricht. Hulde ook aan hen!

– Advertentie. 30-jarig huwelijk: Gerrit Schutte en J.G.F. van der Haar, Hardenberg, A-74.

– Om half drie Hemelvaartsdag werd een krans gelegd op de Engelsche graven op het oude kerkhof. Nadat het Wilhelmus gespeeld was, voerde burgemeester Van Oorschot het woord. Menigmaal is het het woord gevoerd bij het begraven van gevallenen, terwijl met argusoogen gespied werd door het totescommando, of er ook iets zou gebeuren, zoodat men zich moest bedwingen (hetgeen ook kon, omdat een Hollander de dooden eeren kan door elk gevoel van vijandschap op de graven zelf te ondrukken) nu kunnen we onbespied de dooden eeren. Dank en eerbied past ons, denkende aan hen, die van zoover zijn gekomen om ons te helpen bevrijden. Het duurde zoo lang. Maar ze hebben dóórgevlogen, door het felste vuur heen, voor de edele zaak van de bevrijding van ons land van het nazidom. Op dit oogenblik, aldus spreker, gaan onze gedachten ook naar ds. Bouman, die zoo vaak ’t woord voerde aan deze graven, die zoo hartelijk meeleefde. We hopen hem spoedig terug te zien. Engelschen en Canadeezen, gij zijt gevallen ver van huis, uw verwanten ziet ge niet weer, maar uw graven zullen we met eerbied onderhouden, als het minste dat wij voor u kunnen doen, eindigde spreker. Terwijl nu de muziek het ‘God save the King’ speelde en de militairen het saluut brachten werd de krans gelegd door de heeren Tieman en Zweers, terwijl de vlaggen beider natiën kruiselings werden geplant. Ds. Jensvoerde was tweede spreker. Vermelden wij nog, dat de heer Tieman steeds belangeloos dit soldatengraf heeft schoongehouden, welke daad van eerbied hoog gewaardeerd wordt door alle oprechtvoelende plaatsgenooten.

– Bruchterveld. Verleden week gebeurde hier een zeer tragisch ongeluk. Daar in Bergentheim geen feest werd gehouden, waren enkele jongens naar Bruchterveld gekomen om een kijkje te nemen, nl. A. Flierman en zijn buurjongen Schonewille. Ze waren nauwelijks aangekomen, of een der soldaten van de grenswacht loste een vreugdeschot, waarna hij het geweer op de fiets hing. Er zaten echter nog meer kogels in en de pal was zeker niet overgehaald, althans het geweer ging af met het ontstellende gevolg, dat Flierman werd doodgeschoten en Schonewille zwaar gewond; deze stierf den volgenden dag. Bovendien kregen twee andere jongens eenige wonden. Alle feestvreugde was in eenen gedoofd. Bergentheim moet wel zeer zware offers brengen!

– Heemse. Tot controleur aan ‘Sociale Zaken’ is benoemd de heer R. de Bruin, Markt, Hardenberg.

– Lutten. De inzameling voor een te bouwen monument voor de drie gevallen vrijheidshelden heeft opgebracht ruim f. 4400.

– Advertentie. 40-jarig huwelijk: H.J. Veldsink en H. Assen, Ane.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: G.J. Kleefman en G. Jonker, Bergentheim.

– Rouwadvertentie: Op 9 mei werd door een droevig ongeval van ons weggenomen onze aller vriend en collega A.H. Flierman in den leeftijd van bijna 18 jaar. In leven hulpbesteller P.T.T. Bergentheim.

– Rouwadvertentie: Jan Hendrik Visscher, oud ruim 7 jaar, Rheezerveen, Ommerweg.

– Advertentie. Ter overname gevraagd een in goede staat zijnde kinderstoel. Ds. Koopman, ‘Eekhof’, Hardenberg.

– Advertentie. Gevraagd een leerjongen voor de smederij en rijwielreparatie, G. Breukelman, Rheezerveen.

– Advertentie. Ondergeteekende houdt zich beleefd aanbevolen voor het maken van alle voorkomende teekeningen met lichtdrukken (boerderijen, winkelhuizen enz.). L. Breukelman, Gramsbergerweg B-104, Hardenberg.

– Advertentie. Nationaal Volksherstel. In overleg met het Militair Gezag is ook in de gemeente Hardenberg opgericht een afdeeling van het Nationaal Volksherstel (N.V.H.). Het voorlopig direct doel is hen die door den oorlog zijn getroffen te helpen. Voor het verstrekken van nadere inlichtingen zijn voorlopig de volgende contactpunten gelegd: H.H. Berg te Slagharen R-200, J.H. Schottert te Lutten a.d. Dedemsvaart Q-59, G. Prenger te Hardenberg A-225a, A. Weerts te Kloosterhaar, W. Berents te Bergentheim C-310, W. Hento te Mariënberg C-44, K. Edens te Hardenberg, Heemse A-65c (algemeen secretariaat).
1945-05-25
– Volgens ontvangen bericht is ds. Bouman uit het gevangenkamp te Dachau bevrijd. Ongetwijfeld zal zijn gemeente hunkeren naar het oogenblik van vereeniging met den predikant, die reeds bijna drie jaar geleden werd weggevoerd. We lazen denzelfden dag dat dit bericht kwam, in het ‘Parool’, dat Himmler bevel had gegeven alle gevangenen van Dachau om te brengen.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: G.J. Wesselink en B. Telman, Bruchterveld.

– Rouwadvertentie. Heden ontvingen wij het treurige bericht dat in het concentratiekamp Wöbelin bij Ludwigslust (Dld.) is overleden onze geliefde verloofde en vriend Cornelis Lucas de Jong, in den ouderdom van 23 jaar. Fam. J. Bolks, Bergentheim. 17 mei 1945.

– Advertentie. Degenen, die gedupeerd zijn door de moffenplundering bij ons, doordat coupons voor mantels, japonnen enz. (gebracht om te maken of te herstellen) verdwenen zijn, worden verzocht hiervan opgave te doen a.s. maandag 28 mei. Jac. Oostenbrink, Heemse.

– Advertentie. Ondergeteekenden Altena en Reints te Hardenberg, berichten dat zij hebben opgericht een administratiekantoor.
1945-06-01
– Ds. Bouman teruggekeerd. Ook de heeren Blein en Michel gearriveerd. Toen wij verleden vrijdag het bericht afdrukten, dat Ds. Bouman in vrijheid was gesteld, kon niemand vermoeden, dat de hereeniging met zijn gemeente zóó aanstaande was! Ds. Bouman had het geluk, daartoe ook lichamelijk in staat, met een auto mee te kunnen rijden naar Nijmegen om den volgenden dag, zaterdag, plotseling voor de oogen onzer verbaasde plaatsgenooten te staan. Zijn terugkeer ging als een loopend vuurtje door de gemeente. Dichte drommen menschen bewogen zich onmiddellijk op straat, om een glimp van hem op te vangen. Een tweede verrassing was de terugkeer van Simon Blein, de jongste zoon van slager Blein, van wien bekend was, dat hij vrijgekomen was en in Eindhoven vertoefde. Hij is de eerste Jood uit onze plaats die de verschrikkingen van Hitlers bewind heeft overleefd en behouden in zijn geboorteplaats terug kon komen. De Samaritanen hielden vroeger geen gemeenschap met de Joden, de Hardenbergers wel: honderden verdrongen zich om Blein de hand te kunnen drukken en geluk te wenschen met zijn terugkeer. Een derde blijde tijding was, dat de schoonzoon van opperwachtmeester Lok, de heer Michel, leider van het Distributiekantoor te Ommen en als ex-krijgsgevangene opgepakt, bij de zijnen alhier was gearriveerd. Alle heeren onze hartelijke gelukwenschen. Dat zij hierin mogen zien de leiding van een Hoogere Macht dan Hitler was! Met bekwamen spoed werden zaterdagavond de leden der gezamenlijke muziekcorpsen bijeengeroepen om den pas uit het concentratiekamp Dachau teruggekeerden Ds. Bouman een serenade te brengen, welke mede door een zeer talrijk en enthousiast publiek werd aangehoord. Onder de vroolijke toonen van Vaderlandsche liederen verscheen Ds. Bouman, nog in gevangeniskleeren, op de stoep der pastorie, vergezeld van zijn echtgenoote. Ds. Bouman bracht in een kort. ontroerend woord, zijn dank aan de bevolking, niet alleen voor de vele goede paketten, hem in deze drie jaren gezonden, maar meer nog voor de liefde, waaruit de gaven voortkwamen. Spontaan zong men daarna eenige coupletten van het Wilhelmus. Hierna sprak burgemeester Van Oorschot en wees er op, dat vele harten steeds voor Ds. Bouman hebben geklopt, getuige de groote menigte, die hem thans in ‘het kleed der eere’ hulde brengt. Vervolgens maakte de muziek een marsch naar de kazerne, om den heer Michel te begroeten en tenslotte naar de Voorstraat, waar Simon Blein in de woning van bakker Tukkers een ovatie in ontvangst nam. Zoo had Hardenberg weer een merkwaardige avond. Al spoedig, nadat verscheidene personen Ds. Bouman een oogenblik hadden begroet, werd bekend, dat Zijn Weleerwaarde het voornemen had reeds den volgenden morgen in den kerkdienst voor te gaan. Geen wonder dat het toen zóó vol was, dat men geen banken en geen paden meer zag. Zeer velen, onder wie vele vreemdelingen, soldaten, repatrieerenden, menschen uit het westen, die nog niet terug konden, waren aanwezig. ’t Bestuur van het Roode Kruis en de burgemeesterlijke familie hadden een plaats gekregen vlak onder den kansel. Met hunkerend verlangen wachtte men op het bestijgen van hem, die men in drie jaren niet gezien had, en die even later daar stond en sprak, als was hij niet eens weg geweest. Wat bruiner van kleur, maar dezelfde stem, hetzelfde vlotte woord, waarin de warme toon klonk van het Evangelie van Gods liefde.

– Hardenberg. Woensdagavond is opnieuw een gevangene teruggekeerd, nl. de luitenant M. Valkman, voorheen verbonden aan de Koninklijke Militaire Academie te Breda. Toen de beroepsofficieren zich melden moesten in Assen (met vrijbiljet retour!) heeft men hem als krijgsgevangene weggevoerd. Thans is hij plotseling met een legerauto teruggekomen. We wenschen den kranigen officier, die zijn uniform met eere draagt, gelukkige dagen toe bij zijn vrouw en dochtertje, die hij zoo lang niet gezien had. Ook distr.ambt. Bergsma is terug.

– Advertentie. Hartelijk dank aan burgemeester, muziekvereen. ‘Hallelujah’ en ‘Kunst na Arbeid’ en bevolking van Hardenberg en omgeving voor de buitengewone spontane en hartelijke ontvangst. S. Blein Dzn.

– Advertentie. Bij mijn vertrek uit Hardenberg breng ik hierbij een groet aan bekenden en oud-patiënten. A. Keller, directrice ziekenhuis.

– Advertentie. Geboorte: Gerard Ernst Zwijnenberg, z.v. J. Zwijnenberg en W. Verrij, Hardenberg, Voorstraat 17.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: H. Lucas en H. Schuldink, Coevorden.

– Advertentie. 30-jarig huwelijk: A. Nijman en H. Kelder, Hardenberg, A-210.

– Rouwadvertentie: Ds. G.J. Gerrits, oud 37 jaar, Loozen.

– Rouwadvertentie: Johanna Hamhuis-Otten, oud 67 jaar, Heemse.

– Rouwadvertentie: Hendrikje Meijerink, weduwe G. Tempelman, oud 78 jaar, Schans.

– Advertentie. Hiermede betuigen wij onzen hartelijken dank, voor de vele blijken van belangstelling, ondervonden tijdens de ziekte, en bij het overlijden, van onzen lieven zoon en kleinzoon Jan Wigger. Inzonderheid aan Dr. Drijber en de zusters van het ziekenhuis te Hardenberg, voor de zorgvuldige behandeling en de liefderijke verpleging. Fam. Wigger, Kloosterhaar.

– Advertentie. Ernstige waarschuwing. Ieder, die goederen toebehoorend aan Joodsche ingezetenen der gemeente Hardenberg onder zijne berusting heeft, is verplicht daarvan onverwijld gespecificeerde opgave te doen ten gemeentehuize. Ieder, die omtrent bovenstaande gevallen deugdelijke inlichtingen kan verschaffen, is verplicht zulks onverwijld ter kennis te brengen van den burgemeester. Tegen overtreders zullen de meest strenge maatregelen worden genomen. Hardenberg, 29 mei 1945. De wnd. burgemeester der gemeente Hardenberg, mr. J.A.M. van Oorschot.

– Zuivering van burgemeesters. In den tijd onmiddellijk na de bevrijding berust de bevoegdheid tot het nemen van zuiveringsomaatregelen ten aanzien van burgemeesters bij den Provincialen Militairen Commissaris. Deze heeft de bevoegdheid een burgemeester te gelasten de uitoefening van zijn functie te staken of hij kan hem schorsen. Deze zuivering heeft ten doel het vertrouwen in de overheidsorganen, voor zover dit verloren gegaan is, zoo spoedig mogelijk te herstellen. Daartoe worden zuiveringsmaatregelen genomen met betrekking tot hen, die van ontrouw aan de zaak van het Koninkrijk aan de Kroon of aan de Regeering hebben doen blijken of hen, van wie op grond van hun houding vóór of tijdens de bezetting niet de getrouwe medewerking aan het herstel van het vaderland kan worden verwacht. Alvorens tot een zuiveringsmaatregel wordt overgegaan wint de Provinciale Militaire Commissaris het advies in van een door hem benoemde adviescommissie, welke zuiveringscommissie wordt genoemd. Voor de zuivering van de burgemeesters in het gewest Overijssel is de volgende adviescommissie ingesteld: mr. J.C.Th. Resius, Kleine Poot 7, Deventer (voorzitter); H. de Vroome, Gasthuisstraat, Steenwijk; G.J. van der Noorda, Parweg 6, Zwolle; mr. J.A.H.J. van der Dussen, Prof. Lorentzstraat 31, Hengelo; mej. mr. J.C. Rutgers, Meyersweg 16, Enschede; H.C. Nijkamp, Menadostraat 12, Enschede; G.J.D. Franken, Verl. Kazernestraat 13, Deventer. Klachten kunnen vóór zaterdag 16 juni 1945 bij de leden der commissie schriftelijk en onderteekend, met vermelding van naam en volledig adres, worden ingediend. De Militaire Commissaris voor Overijssel, de luitenant-kolonel, C. Verhoeff.
1945-06-08
– Hardenberg. Vorige donderdagavond werd ook den heer Valkman een serenade gebracht door beide muziekcorpsen. Honderden waren er bij tegenwoordig op het Slat. De burgemeester sprak den luitenant toe. In 1940 hebt gij uw plicht gedaan, op verraderlijke wijze zijt gij weggevoerd, veel leed hebt gij gezien, maar gij zijt gespaard gebleven, voor uw gezin, ook voor ons leger, waarvoor u na genoten rust nog lang de vaan hoog moogt houden. Meijer en Van Loo feliciteerden den heer Valkman namens de muzikanten. Daarna werd nog de Lippe-Detmold marsch gespeeld. Een viervoudig hoera voor de koningin steeg op, waarna de familie Valkman zich in huis terugtrok. Vóór de toespraak was het Wilhelmus gespeeld. Vrijdag trok de muziek en het publiek naar de markt, om den heer J. Bergsma korporaal-kok te feliciteren met zijn terugkeer. Hij had heel wat gezien. Van dichtbij was hij getuige geweest van ’t bombardement op Dresden, een stad die nergens op gerekend had en drie keer in 24 uur werd getroffen, waardoor 300.000 menschen den dood vonden. Ook het zwartgeblakerde Karlsbad was hij gepasseerd. Nu was hij weer bij zijn vrouw en vrienden en bracht de muziek hem een serenade. Moge hij uitrusten en kracht verzamelen voor de toekomst.

– De heer Cappon, Wilhelminastraat alhier, is benoemd tot tolk bij het Militair Gezag.

– Zoals men gelezen zal hebben, is ds. G.J. Gerrits, afkomstig uit Loozen en predikant in Groningen overleden in den ouderdom van 37 jaar. In zijn eersten studietijd was de heer Gerrits aan ons blad verbonden als raadsverslaggever voor Gramsbergen. Wij herinneren van hem zijn bij uitstek keurig verzorgde copie, één van de fraaiste handschriften die we onder oogen kregen. Het was altijd zijn begeerte predikant te worden. Dit verlangen is vervuld, echter heeft hij niet lang zijn ambt kunnen waarnemen. Gods wegen waren anders dan de zijne, hij werd ziek, herstelde weer eenigszins, maar werd opnieuw ziek, tot op jeugdigen leeftijd het einde kwam. Sterke de Heere zijn vrouw en kinderen en verdere familie!

– Aan den leider van den Distributiedienst alhier, den heer A. van Dam, is als zoodanig ontslag verleend ingaande 1 juni jl. De heer Van Dam was na de bevrijding weer in functie getreden. De heer Van Engen treedt thans voor de derde keer op als waarnemend leider.

– Alhier is de marechaussee Uyterwijck uit Duitschland teruggekeerd. Hij heeft, voor hij gepakt werd, heel wat gedaan voor de goede zaak. Beide muziekcorpsen die juist oefening hadden, brachten Uyterwijck een grootsche en welverdiende ovatie. Ook onze gelukwenschen bij zijn terugkeer.

– Deze week moest onze burgemeester een onderzoek leiden tegen den befaamden Diepgrond van het kamp Erica. Wie schetst echter zijn verbazing toen die voor hem verscheen in een costuum, gelijk aan hetgeen mr. Van Oorschot had, hetgeen mèt meubels, schoenen, tapijten enz. uit Wittensteijn was geroofd. Vandaar ’s burgemeesters vraag: Van wie is dat pak? Diepgrond: Van mij. Burgemeester tot wachtmeester Scholten: Kijk eens binnen in de binnenzak. En wat stond daar? “mr. van Oorschot!” Onmiddellijk moest de man het costuum uittrekken en daarna begon het eigenlijke verhoor, hetgeen over een heel andere zaak ging. Toen de burgemeester het verhaal van het pak en de gestolen tapijten (handgeknoopt, rood met blauw) vertelde aan den kampbeheerder, trok deze een deur open en…. daar lagen ze – pasklaar gemaakt voor Diepgronds woonvertrek. En het mooiste van alles was, dat het toevallig ontdekte costuum het spoor wees naar de daders van den diefstal enz. zoodat dit muisje nog een aardig staartje krijgen zal. Zoo gaf een kleinigheid een duidelijk beeld van de roofpraktijken van zekere lieden…

– Tijdens een kort onweer sloeg de bliksem in de boerderij van de heer Raben aan de Hoogenweg. Het vuur sloeg op den meter van het electrisch licht, zocht zijn weg door den keuken en doodde het paard, dat in de stal stond. Ook bij verscheiden buren sloeg de vlam op de lichtleiding.

– Lutten. Dr. Gouwe terug. Maandagavond jl. keerde, na bijna anderhalf jaar gevangenschap in Duitschland, nog vrij onverwachts onze plaatselijke arts, dokter Gouwe in ons midden terug. Voor zeer velen zal zijn terugkomst een vreugdevolle tijding zijn, want Dr. Gouwe stond algemeen bekend als een zeer bekwaam arts en veel heeft hij gedaan voor de Vaderlandsche zaak, o.a. bij de uitvoering van de arbeidsinzet, toen hij zeer velen voor tewerkstelling in Duitschland wist te behoeden. Zijn patiënten zullen zeker hopen, dat hij spoedig wederom zijn werkzaamheden zal hervatten!

– Rouwadvertentie: Cornelis Dorresteijn, oud 63 jaar, Gramsbergen, Voorstraat 29a (overleden in het R.K. Ziekenhuis te Zwolle)

– Advertentie. Hiermede betuigen wij onzen hartelijken dank voor de zeer vele blijken van deelneming, ondervonden bij het verlies van onzen innig geliefden man, vader, zoon, behuwdzoon, broeder, zwager en oom Willem Sebel, inzonderheid aan de bevolking van Lutten. Wed. W. Sebel-Mensink en kinderen.
1945-06-15
– Collendoorn. Ook de heer Pullen, die na het dalen van een piloot bij zijn woning, anderhalf jaar geleden, werd gearresteerd, is uit Duitschland teruggekeerd. Dinsdagavond, juist op zijn verjaardag, werd hem een serenade gebracht door Hardenberg’s muziekverenigingen. Ook onze hartelijke gelukwensen met uw terugkomst, Pullen!

– Hardenberg. Den heer Spang alhier, die uit Duitschland terugkwam, viel dinsdagavond een serenade ten deel. Reeds eerder repatrieerde de heer Kampherbeek te Brucht.

– De P.O.D. (politieke opsporingsdienst) is in de gemeenten Hardenberg en Gramsbergen haar werkzaamheden begonnen. Hier mede zijn belast de politieambtenaren De Vries, Scholten en Remeier, bijgestaan door de heren Wind (Kloosterdijk), Wamelink (Hardenberg) en Rozema (Gramsbergen). De P.O.D. zetelt in de marechausseekazerne, waar men zich met politieke klachten en inlichtingen kan vervoegen. Schriftelijke klachten worden alleen aangenomen wanneer ze duidelijk ondertekend zijn.

– Rouwadvertentie: Hendrikjen Snoeijink-Reinders, oud 65 jaar, Hoogenweg.

– Advertentie. 50-jarig huwelijk: Jan Wesselink en Maria Hulleman.
1945-06-22
– Hardenberg. Op zijn verzoek is aan den heer Velthuysen, godsdienstonderwijzer der Hervormde gemeente alhier, ingaande 15 juni eervol ontslag als zodanig verleend. In een van den kansel voorgelezen schrijven van den kerkeraad is de heer Velthuysen volkomen gerehabiliteerd en werd zijn arrestatie als ten onrechte genoemd. Gezien wat er gebeurd is, ziet de heer Velthuysen evenwel geen kans langer met zegen werkzaam te zijn, weshalve hij zijn ontslag heeft aangevraagd, hoewel de predikanten niet ongenegen waren verder met hem samen te werken. De heer Velthuysen vertrouwt, dat God ook verder voor hem en zijn gezin zorgen zal. Aldus het voorgelezen schrijven. We herinneren er aan, dat de oorzaak van dit ontslag gezocht moet worden in de arrestatie van den godsdienstonderwijzer, juist voor hij op den 2en Pinksterdag het woord zou voeren bij de kranslegging op de Engelsche graven, waar Ds. Jens toen inviel.

– De familie Bloten ontving bericht, dat hun zoon Hendrik Jan, die bij Weenen arbeidde, thans in Frankrijk vertoeft.

– Helaas kreeg de heer Otterman de treurige zekerheid, dat zijn broer, waarnemend leider van het Districtskantoor te Dalen, in Duitschland is overleden. Otterman werd bij zijn aanhouding gewond en werd eerst opgenomen in het ziekenhuis te Emmen.

– Heemse. De familie Ensing had het geluk vrijdagavond hun beide zonen te kunnen begroeten, die indertijd vlakbij huis werden opgepikt en naar Duitschland vervoerd, hoewel één hunner niet eens onderduiker was en een deugdelijke ausweiss had. Thans zijn ze in welstand weer terug.

– Oorlogsslachtoffers gemeente Hardenberg. In deze gemeente zijn volgens officiële gegevens niet minder dan 49 oorlogsslachtoffers te betreuren. Te Hardenberg zelf sneuvelde den 10 mei 1940 sergeant Eilander uit Zwolle, terwijl te Rhenen sneuvelde op 12 mei Gerrit Bakker te Collendoornerveen (geb. 08-02-1918) en te Dordrecht op 11 mei Harm Wolf te Schuinesloot (geb. 06-09-1919). Reeds eerder, nl. op 03-12-1939 overleed mej. Antonia Everdina Johanna Bent te Bergentheim (geb. 24-06-1921 te Gendringen), getroffen door het pistool van een Nederlandse militair. Door de Duitschers werden gearresteerd en op 02-03-1945 te Varsseveld gefusilleerd de volgende personen: Albert Bols (geb. 19-12-1909) uit Bergentheim, Gerrit Griemink (09-11-1917), Bergentheim, Gerrit Luichies (09-08-1886), Brucht, Jan Ormel (13-11-1910), Kloosterhaar, Derk Jan te Rietstap (07-04-1913), Kloosterhaar, Geert Salomons (10-06-1914), Bergentheim, Hermannes Schuurman (25-02-1914), Bergentheim, Roelof Seinen (19-09-1912), Bergentheim, Willem v.d. Sluis (05-04-1910), Bergentheim, Albert Timmerman (11-01-1898), Bergentheim. Van deze personen waren Bols en Schuurman ongehuwd. Als lid der Nederlandse Binnenlandse Strijdkrachten sneuvelde op 05-04-1945 Albert Kremer, Bergentheim (geb. 08-05-1905). Door de Duitschers werd doodgeschoten op 06-04-1945 te Rheezerveen Harm Dijkstra uit Leiden (geb. 27-03-1909), schoonzoon van den heer R. Smit. Dien datum sneuvelde als lid der N.B.S. Albert Groenewoud (08-12-1910), Gramsbergen, ongehuwd – Jan Hulter (10-07-1908) Anerveen, Herman Hendrik Scheffer (06-06-1892), Heemse, Hermanus Henricus Kleine Staarman (19-04-1903), Slagharen en Pieter Arends (26-04-1918), Heemse stierven respectievelijk op 7, 8 en 26 april. Klaas Huibers (06-04-1886), stationschef te Mariënberg werd als onderduiker gearresteerd en later gevonden in een massagraf. De marechaussee Jan Schut te Hardenberg werd doodgeschoten te Apeldoorn op 02-10-1944. Hij was geboren op 08-06-1918. Te Zwolle werd eveneens gefusilleerd op 31-03-1945 de marechaussee W. Sebel (geb. 04-04-1901) uit Lutten. Op 08-03-1945 werden gevonden in een massagraf Hendrik Jan Post, arts te Bergentheim (geb. 18-04-1902) en Jan Hendrik Prenger, landbouwer te Hardenberg (geb. 07-08-1901). Op 23-09-1944 werd gefusilleerd door de N.S.K.K. te Avereest Hans Erik Gouwe (geb. 28-04-1923), Lutten en in de tuin van dr. Gouwe te Lutten Johannes Fransiscus Kosse (geb. 02-03-1919), beiden ongehuwd. Op 29-03-1945 werd te Wierden gefusilleerd Pieter Hendrik Wolfert, gereformeerd predikant te Mariënberg (geb. 28-04-1902). Bij beschieting uit een vliegtuig op 10-02-1945 werd dodelijk getroffen Albert Hendrik Ravenshorst (20-10-1929), te Baalder, zoon van het hoofd der school. Overleden op 28-11-1944 door voltreffer op een boerderij Gerrit Jan Hekman te Diffelen (geb. 02-10-1900) en zijn knecht Derk Jan Plaggenmarsch (geb. 20-11-1919). Op 04-05-1945 tengevolge van schotwonden uit een vliegtuig bekomen te Lutten, mej. Elisabeth Hendrika v.d. Elst (geb. 09-06-1913), Den Haag). Op 01-03-1945 bij beschieting van de tram te Lutten uit vliegtuig Goosem Boers (05-03-1913), Coevorden. Te Oldebroek op 20-06-1944 bij beschieting uit een vliegtuig Johannes Jozef Petrus de Lange, groentehandelaar, Slagharen. Overleden op 26-03-1945 in gevecht met de Duitschers Harm de Lange (24-11-1922), Bergentheim, ongehuwd. Op 10-12-1942 in een kamp te Amersfoort Albert Jan Kerkdijk (geb. 11-03-1907), Lutten. Te Mühlenberg bij Hannover overleed op 22-10-1944 tengevolge van bomaanslag Jan van Faassen (geb. 07-09-1923), Hardenberg, ongehuwd. Overleden te Peres-Alpenrose op 05-12-1944 Lucas Smit (geb. 02-04-1927), Oud Lutten en aldaar op 18-03-1945 Geert Migchels (24-05-1905), Slagharen, de eerste ongehuwd. Overleden op 03-05-1945 in het kamp Wöbelin Cornelis Lucas de Jong (geb. 26-07-1921), ongehuwd. Zonder nadere gegevens overleden in Duitschland Hendrikus Habers uit Slagharen (geb. 17-10-1924), ongehuwd. Gefusilleerd te Varsseveld Jan Cornelis Hendrik Fleer (geb. 03-06-1897) en Jan Cornelis Hendrik fleer (geb. 27-03-1921), beiden uit Amsterdam en verblijvende te Slagharen R-22. Overleden op 31-12-1942 te Lünenborg Derk Jan Huiskes (geb. 18-11-1912), Bergentheim, ongehuwd. Op 07-10-1943 te Hamburg Hendrikus Zwiep (geb. 26-06-1923), Slagharen, ongehuwd. Overleden op 27-02-1944 bij exploderen van een projectiel Hendrik Jan Meijer (geb. 08-08-1910), Bergentheim, ongehuwd. Overleden op 09-05-1945, geraakt bij het lossen van vreugdeschoten te Bruchterveld Albert Hendrikus Flierman (geb. 05-06-1927) en den volgenden dag tengevolge van hetzelfde ongeluk Jakob Schonewille (geb. 09-03-1927), beiden ongehuwd en wonende te Bergentheim.

– Advertentie. 35-jarig huwelijk: Gerrit Jan op de Haar en Gerritdina Jansen, Ebbenbroek.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: P.J. de Vries en A. Groenwold, Hardenberg, ‘De Koppel’.

– Rouwadvertentie: Hendrik Jan Veldsink, oud 63 jaar, Hardenberg.

– Rouwadvertentie: Berend Jan Schutte, oud ruim 70 jaar, Heemse.

– Advertentie. Zij, die iets te vorderen hebben of schuldig zijn, waardevoorwerpen of papieren, goederen enz. onder hun berusting hebben van de familie Frank te Hardenberg, worden verzocht hiervan opgaven te doen bij den heer J. van Oort, Julianastraat B-133, A. Heilbron-Frank.
1945-06-29
– Zij die vielen. In de officiële lijst van slachtoffers, welke wij in het vorig nr. opnamen, ontbrak naar men ons opmerkt, een naam. Bij het krieken van den dag op 10 mei 1940 viel als eerste slachtoffer van den vijand door een ongelukkig schot de rijksambtenaar Harm Visser te Venebrugge, die in zijn huis door een kogel werd gedood, afgeschoten in de veronderstelling dat de Hollandsche militairen in zijn huis zaten. Bij de te Varsseveld gefusilleerden waren ook mensen uit Beerzerveld, die buiten de gemeente Hardenberg woonden en daarom niet vermeld werden.

– Advertentie. 40-jarig huwelijk: Jan Berenst en Gerritdina ten Brinke, Bergentheim.

– Advertentie. Drie en dertig jaar is het geleden dat door mij de zaak van wijlen mijn vader, den heer A.A. Oostenbrink werd overgenomen. Vier maal moest in die jaren de zaak verbouwd en vergroot worden. Thans is het de beurt aan mijn zoon de zaak verder voort te zetten, die deze per 1 juli a.s. D.V. zal overnemen. Al mijn cliënten dank ik hartelijk voor het in al die jaren genoten vertrouwen en spreek de hoop uit dat ook mijn zoon steeds hetzelfde vertrouwen zal blijven genieten. J.B. Oostenbrink. Zoals u uit het bovenstaande leest, wordt door mij per 1 juli a.s. D.V. de zaak van mijn vader overgenomen. Ik hoop door een vakkundige, prettige en vlotte bediening het vertrouwen dat mijn vader al die jaren van u genoten heeft, te behouden. Met veel genoegen kan ik u mededelen dat verschillende artikelen, als: jam, stroop, gortmout, havermout, tarwevlokken, biscuits, chocolade, suiker enz. direct weer uit voorraad geleverd kunnen worden. Komt u eens in onzen winkel kijken; het zal u ongetwijfeld prettig aandoen in een winkel te komen, waar u weer van alles kunt kopen. D.A. Oostenbrink.

– Advertentie. In verband met de opheffing van de repatriëringsdienst, afd. Hardenberg, wordt een ieder die iets in bruikleen gegeven heeft voor dit doel, verzocht maandag 2 juli van 2-4 uur zich te vervoegen in het Gebouw voor Christelijke Belangen te Hardenberg ten einde daar zijn eigendommen in ontvangst te nemen. Alles wat in genoemde uren niet wordt afgehaald, wordt beschouwd als te zijn geschonken aan het Nederlandse Rode Kruis. Plaatsvervangend Hoofd Repatriëring, O.C. Hardenberg, B.J. Witpeerd.

– Advertentie. Hoe is het mogelijk en toch is het zoo. Wij ontvingen weer snijbloemen en potplanten uit Aalsmeer. Steeds als vanouds 1e kwaliteit
1945-07-06
– Dominee Bouman vertelt over zijn lijdensweg als politiek gevangene. In een, we zouden haast zeggen uitpuilend, kerkgebouw, zóó vol was het, vertelde Ds. Bouman dinsdagavond over zijn verblijf in verschillende concentratiekampen en de bevrijding uit Dachau. Het was dien dag precies drie jaar geleden dat hij gearresteerd werd. Om kwart voor zes vond dit plaats. Eén Duitsch en twee Hollandsch sprekende mannen namen hem mee uit de pastorie. Zeep enz. moest hij maar meenemen, want het kon wel enige dagen duren. In de politiegevangenis te Enschede vond hij echter goede vaderlandsche agenten, die hem in stilte veel goeds bewezen. Spreker kende uit zijn reclasseringswerk in Winschoten de gevangeniscel nog wel, maar nu was hij zelf een boef. Hij voelde zich als een vogel in een kooi – maar die toch nog zingen kon, altijd wetend: God is mij nabij. In dezelfde cel had ook dr. Berkhof uit Lemele gezeten. Toen hij bij de Gestapo verschijnen moest, lagen er bescheiden op tafel van twee gemeenteleden, die hem hadden aangebracht. Menschen, aan wie hij volkomen zijn vertrouwen had geschonken. Die dat echter haden geschonden, wat spreker het meest pijn deed. Men had hem gewaarschuwd: ga niet naar hen toe, maar hij had het toch gewild, omdat het ook gemeenteleden waren. Drie vragen werden hem door de Gestapo gedaan: Bent u het er mee eens, dat op huisbezoek geen politieke opmerkingen dienen te worden gemaakt? Antwoord: Ja, maar wel spreken over levensbeschouwingen, die bepaalde richtingen meebrengen. Tweede vraag: Zult u het in de toekomst ook niet doen? Antwoord ontkennend. Derde vraag: als er eens botsingen komen tusschen nationaal-socialisme en christendom? Antwoord: Dan protesteer ik er tegen. Dit moest ik met mijn hand bekrachtigen en daarmee was ik gevangene. Ik werd toen vervoerd naar Almelo. Soms had ik wel echt een wanhoopsgevoel, doch daar kwam ik gauw weer overheen. Ik maakte een strenge dagindeling, zodat ik haast nog tijd tekort kwam. Giro-enveloppen plakken en bundelen werd mijn werk. Spreker vertelde vervolgens over Amersfoort, waarheen hij later werd overgebracht. Dat was een verschrikkingsoord. Een 20-jarige jongen schold mij overal voor uit, ik kreeg een soldatenpakje aan met poeties om de beenen en moest werken met cement, wat heel zwaar werk was. Vreselijk was het vloeken dat daar gedaan werd. Tegen dat vloeken, dat in Holland altijd veel erger is als in Duitschland, kunnen we nooit genoeg protesteren. Spreker zag hoe men daar stokken stuk sloeg op hoofden of ruggen van gevangenen. Wat honger was zag ik in Amersfoort ook: wat één uitbraakte, at een ander op! Spreker wilde eerst vlijtig werken, doch anderen attendeerden hem: Spaar je krachten, je kunt ze nog eens noodig hebben. Stobbenrooien werd het werk nu. Lange dagen, soms uren in den regen, kletsnat worden, geen andere kleren om aan te trekken, dus moesten ze weer opdrogen door je eigen lichaamswarmte. De vele joden die hier waren, waren voor ons even zoovele bliksemafleiders. Het slaan heeft mij altijd diep beleedigd, meer dan de pijn zelf verdriette. De joden moesten kruiwagens boordevol modder kruien, viel er één om, en dat ging heel gemakkelijk, dan werden de armen van zo’n jood stukgeslagen. Zo liet wethouder De Miranda den wagen vallen, men greep hem aan, gooide hem in een diepe kuil en den wagen boven op hem. Er lag nog een man in. Later werden ze slap en halfdood weggereden op een kar… Na het werken van 6 tot 6 moest men soms voor straf nog 3 uur in de houding staan op het plein en dan zonder eten naar bed. Velen zijn dan ook bezweken. Oktober 1942 werden we op transport gesteld naar Duitschland. Transporten waren vreselijke dingen. Zieken, krankzinnigen gingen ook mee. Spreker kwam met twee joden en twee communisten in een cel half onder den grond. Eén der joden had nogal wat linnengoed bij zich, dat de cipier van de politie stal. Na vijf dagen werd men boven gehaald, toen lag het papier op tafel, dat naar Dachau heenwees. Met vijf man werd men in een cel voor twee personen gestopt. Het was bedwelmend benauwd in den trein, die vol wandluizen zat bovendien. Met een anderen trein verder naar Frankfort, waar twee groepen werden gevormd en spreker bij de joden werd ingedeeld. Deze gingen via Dachau door naar Tsjecho-Slowakije, waar ze in de steenmijnen moesten werken van Malhausen [red.: Mauthausen, Oostenrijk], hetgeen practisch hun dood betekende door het zware werk en de vallende steenbrokken. In Frankfort werd de trein begroet door militair cordon met honden. Spreker kreeg een brits in de synagoge, de joden moesten op den grond liggen. Er was nog een geestelijke, nl. een pastoor uit het bisdom Munster. Door de kloeke houding van den bisschop, die men zelf niet durfde oppakken, werden vele pastoors uit die buurt weggesleept. Hoe heet het was in den trein, kan blijken uit het feit dat men, als het regende, met den vinger langs het glas streek om wat koelte te bemachtigen! Slot volgende week.

– Sedert de oorlogsdagen wordt vermist de heer Karres uit Hilversum. Deze is vanaf de woning van den fotograaf Ekkelenkamp te Ommen vertrokken naar zijn kinderen te Radewijk, maar daar niet aangekomen. Tijdens zijn vertrek werd nog tusschen Hardenberg en Ommen gevochten. Elk spoor ontbreekt tot nog toe. Karres had een fiets met tasschen van zeildoek, waarin kinderkleeren enz.

– Advertentie. Op maandag 9 juli 8 uur zal in het Lokaal voor Christelijke Belangen een vergadering gehouden worden om te komen tot het oprichten van een oranjevereniging. De bevolking van Hardenberg, Heemse en omgeving wordt dringend verzocht deze vergadering bij te wonen, met het oog op het komende Oranjefeest op 31 augustus.

– Advertentie. Geboorte: Maarten Derk Jan Bakker, z.v. J.W. Bakker en H.E. Bruins, Hardenberg.

– Rouwadvertentie: Frederik Kosters, oud bijna 57 jaar, Hardenberg.

– Rouwadvertentie: Jacoba Knobbe, oud ruim 2 jaar, Heemse.

– Rouwadvertentie: Heden ontvingen we het droeve bericht dat onze geliefde broeder, zwager en oom Cornelis v.d. Mooren, oud 24 jaar, tijdens een bombardement in Aken om het leven is gekomen. C.M. v.d. Mooren, A.A. Wynia-v.d. Mooren, G.J. Wynia, Suze, Jan, Wietske, Matthijs en Tjaltje.
1945-07-13
– Dominee Bouman vertelt over zijn lijdensweg als politiek gevangene. In Neurenberg werden de gevangenen de boeien aangedaan, twee aan twee, en op 6 november kwamen we in Dachau aan. Daar kwamen we eerst drie weken op school. We moesten versjes leren en rangen der militairen. Door den honger woog spreker maar ongeveer 90 pond meer. Een communist, deze kregen vaak oppassersbaantjes in het kamp, heeft spreker toen geholpen door hem kamerdienst te geven, wat extra brood opleverde en een geweldige gunst was. Want honger is ontzettend, schillen van aardappelen en wortels van paardebloemen werden graag gegeten, zelfs is een kat gegrepen en rauw opgemaakt. Er was toen nog eten genoeg in Duitschland, maar het was een welbewuste poging tot opruiming van de gevangenen door den honger. Ik kwam op de barak voor Poolsche geestelijken. Dat was een besturing van God, want daar kreeg ik van iemand wat brood en een stukje spek. Later werden de buitenlanders uit dat blok overgeplaatst naar het Duitsche blok, waar ook een kapel was en godsdienstoefeningen gehouden konden worden, voor het werk begon. We stonden dan om 4 uur op. In Dachau zaten ook Ds. Niemöller, oud-minister Van Dijk, oud-bondskanselier Schuschnigg. Er zaten 10.000, later wel 35.000 gevangenen. Men had hier voor de gestraften staancellen, 60 cm. breed, waar men drie dagen staan moest. Het kamp met al die mensen was niet eens groot, een oppervlakte ongeveer van de Vechtbrug tot het oude kerkhof en van de Marsch tot de christelijke school. Velen stierven in dit kamp. De hel van Dachau werd echter langzamerhand bekend in alle landen, zodat de Paus aandrong op verlichting van ons lot. Om den schijn op te houden, werd toen die kapel gesticht. Overigens was godsdienst contrabande en mocht dan ook niemand buiten ons in die kapel. Met de feestdagen was de duivel losgebroken, waarvan spreker vreeselijke staaltjes vertelde, men liet op Goeden Vrijdag iemand loopen met een krans van prikkeldraad op het hoofd, enz. enz. Einde 1942 werd het wat beter. Dat was na Stalingrad. We mochten paketten ontvangen, niet omdat men nu zoveel met ons te doen had, doch… de mannen moesten naar het front en men moest dus zuinig zijn met de arbeidskrachten! De eerste maanden zijn al mijn brieven verscheurd, expres, om de familie in het onzekere te laten, nú kwam in november het eerste paket en wel van Seine Roelofs uit Wielen. Ik heb er bij gehuild, zei spreker. Nu wisten ze waar ik was! Nog vele paketten kwamen later. Het was een ontroerend schoone hulp, in 2 maand groeide ik 45 pond. Uitvoerig tekende Ds. Bouman welke waarde die paketten voor hem gehad hebben. Schoenzolen, alles kon men krijgen, als men maar paketten had! Spreker vertelde voorts nog van een beenoperatie door… een machinebankwerker! Van de buiktyphus, die uitbrak, enz. enz. Dachau werd intusschen meer en meer een modelkamp, sprekers werk was matrassen en kussens maken. Voor den inval der Amerikanen werd nog een transport van 2000 gevangenen naar Lublin gestuurd, die daar werden vergast. De aankomende transporten waren de spiegel van het strijdtoneel, waaraan men direct kon zien, waar de Duitschers wijken moesten. Het gebeurde, dat vele menschen onderweg stierven en dat de lijken aangevreten waren door de overlevenden – uit honger. Wie bevroren voeten kreeg en viel, werd doodgetrapt door de anderen, die in den trein op hen gingen staan, omdat er geen plaats was. Zes dagen waren die menschen zonder eten en drinken geweest. Van de 4000 die uit Buchenwalde naar Dachau werden getransporteerd, stierven er onderweg 2400. Door besmette luizen stierven in Dachau honderden aan vlektyphus. Daar werd je radeloos, de dood loerde in je bed en je kon er niets aan doen. Ook op sprekers zaal stierven velen om hem heen. Honderden lijken werden dan naar buiten gesleept, de dokter kwam nog even zien of ze ook goud in hun gebit hadden en trok dat er dan uit, en dan werden de naakte lijken, zonder enig kleed aan, op wagens gegooid, hele stapels op elkaar, die door Russen werden weggetrokken voor crematie. Ook liet men gevangenen urenlang spiernaakt in de kou staan, hetgeen het publiek uit de verte kon zien. Longontsteking en dood waren het gevolg. 9 April kwamen de Amerikanen. Van de Engelsche zender – handige gevangen technici hadden stilletjes een radio weten te maken – wist men dat ze naderden. Volgens bevel moesten ze het kamp links laten liggen, doch na de verovering van het stadje vernam men iets van de ontzettende toestanden, welke in het kamp voorkwamen, zoodat men ook dat ging bevrijden. Een groot gejuich ging op, toen de eerste Amerikaan in gevechtshouding nadersloop. De bewakers op den toren, vanwaar voortdurend ’t machinegeweer ons bedreigde, hoewel geëlectriseerd prikkeldraad ’t vluchten belette, staken de handen op en kwamen naar beneden. Toch zijn ze allen nog doodgeschoten, omdat de laatste hunner weer naar het geweer greep. De vreugde der gevangenen was onbeschrijvelijk. Duizenden onbegraven lijken lagen toen nog in het kamp. Ds. Bouman vertelde tenslotte, hoe men op ’t laatste nippertje nog aan een groot gevaar was ontkomen. Himmler had (zoals wij al eerder meldden) bevel gegeven allen om te brengen. Daartoe waren twee bataljons reeds in de buurt van het kamp aangekomen. Maar door de bevrijders werden ze te elfder ure onschadelijk gemaakt. Spreker eindigde zijn relaas, dat soms met ontzetting werd aangehoord, met er op te wijzen, dat het nationaal-socialisme geen eerbied kent voor het leven, omdat het met God den Schepper heeft afgerekend. Tenslotte werd het Wilhelmus gezongen.

– In het Lokaal voor Chr. Belangen werd maandagavond een vergadering gehouden om te komen tot oprichting van een Oranjevereniging. De opkomst was verwonderend groot, ruim 200 man waren aanwezig. Burgemeester Van Oorschot leidde de samenkomst op verzoek van de initiatiefnemers R. Bosch, J. van Oort, R. Eefting en J. Zweers. Tot voorzitter werd gekozen de heer J. Bruins jr. K. Edens te Heemse werd als secretaris aangewezen en Z. Middendorp als penningmeester.

– Zaterdagavond speelde H.V.C. een wedstrijd tegen een sterk Engelsch elftal. Deze wedstrijd, die door een talrijk publiek werd bijgewoond, was spannend van begin tot het einde. De uitslag was 3:2 in het voordeel der gasten, die dit door beter spel dan ook wel verdiend hadden, vooral de beide vleugelspelers gaven schitterende staaltjes van voetbal c.a.

– Gedicht: Nu Neerland weer ontwaakt – en zich een nieuwe toekomst maakt, vragen in dat Opbouwplan velen ’t onderst uit de kan. Wij, Nederlanders van Van Roijenswijk, vragen slechts, kom eens en kijk, Magistraten van Gemeente, Provincie en Staat, of het zoo nu nog wel langer gaat. Nu men van een weg niet meer kan spreken (Siberisch groot zijn de gebreken!), vragen wij ons deel naar recht en billijkheid. Gij, die strijd voor vrijheid en gerechtigheid. G.H. te Rietstap, Bergentheim.

– Hardenberg. Bij het kijken naar de zonsverduistering door een kokertje van de hand, hebben de ogen van een meisje van ons personeel zodanig geleden, dat ze in een donkere kamer rusten moet.

– Maandag is men weer begonnen alle inwoners van electrisch licht te voorzien. Er wordt echter met nadruk op gewezen, dat men niet meer gebruiken mag, dan één kilowatt per week anders wordt men weer afgesneden. Ook clandestien gebruik zal streng worden gestraft.

– Hier werd achter in de vorige week een schip met turf gelost. Voor vele mensen was het een ware uitkomst, want zij zaten hopeloos om brandstof verlegen. Het was een hele drukte bij de haven, temeer daar de schipper alleen lossen moest. Men moest uren wachten voor men aan de beurt was, ja er waren er, die den ganschen dag hier zoek brachten en den volgenden morgen terug moesten komen omdat ze nog niet aan de beurt waren. Bij de drukte viel een klein kind van den heer D. Teunis, dat hier ook naar toe gedwaald was, ploteseling van de kademuur in de diepe haven. Het ongeval gebeurde net op een hoek. Een flinke jongen sprong haar na en greep het aanstonds vast zodat het kind met de schrik vrij kwam. Druipend werd het achter op een fiets naar huis gebracht.

– Advertentie. 35-jarig huwelijk: F. Meijer en A. Meijer.

– Advertentie. Daar het mij niet mogelijk is allen persoonlijk te bedanken, die mij bij mijn terugkeer in het vaderland hun hartelijk meeleven toonden, wil ik gaarne langs deze weg allen mijn diepgevoelden dank verzekeren. Uw hartelijkheid en meeleven tijdens mijn gevangenschap en bij mijn terugkeer zijn voor mij onvergetelijk. G.L. Bouman, hervormd predikant.

– Rouwadvertentie: L. Reinders, echtgenoot van G. Reinders-Velstra, oud ruim 78 jaar, Lutten.

– Rouwadvertentie: Wouter van Ast sr., oud ruim 76 jaar, Hardenberg.

– Advertentie. In opdracht van den Kringcommissaris van het Nederlandsche Roode Kruis, provincie Overijssel, zal een afdeling ‘de afdeling Hardenberg’, moeten worden opgericht. De ingezetenen van de gemeente Hardenberg worden door dezen vriendelijk en dringend uitgenoodigd tot het bijwonen van een oprichting Hardenberg op vrijdag 20 juli a.s., ’s avonds acht uur in het Gebouw voor christelijke Belangen. Na al het verrichte werk in de afgeloopen maanden blijkt wel de noodzakelijkheid van het oprichten van een afdeeling. Het voorloopig bestuur.
1945-07-20
– De Krim. In de boerderij van den heer A.H. Scholten ontstond zaterdag 7 juli brand, die zo snel om zich heen greep dat het gehele gebouw verloren ging. Het was alleen mogelijk een deel van de voornaamste meubelen en lijfsgoederen te redden. De brand ontstond in het gedeelte, dat voor landbouwdoeleinden wordt gebruikt en vond gretig voedsel in de brandbare hooivoorraden. Ook de bewoners van het woongedeelte aan de oostzijde, de familie Heersping, slaagden er in een groot deel van de huisboedel in veiligheid te brengen.

– De Krim. Het tweejarig zoontje van den heer J. Koekoek kwam zaterdag 7 juli in aanraking met een passerende auto, wat de chauffeur onmogelijk kon voorkomen. De kleine liep zodanige hoofdwonden op, dat hij vrijwel direct is overleden.

– Advertentie. Geboorte: Berendina Hendrika Borneman, d.v. G. Borneman en H. Baarslag, Kloosterdijk.

– Advertentie. 40-jarig huwelijk: Gerrit Kremer en Geertruida Hento, Hardenberg.

– Rouwadvertenties: Gerrit Kampman, oud bijna 40 jaar, Bruchterveld.
1945-07-27
– Ook in deze gemeente is thans opgericht een afdeling van het Rode Kruis. Er waren 76 leden aanwezig, die van den voorlopige voorzitter, den heer Witpeerd, een uiteenzetting kregen over het verrichte werk in den afgelopen tijd en het doel der te stichten afdeling. Spreker deelde mede, dat Bergentheim niet vertegenwoordigd was. Van Slagharense zijde werd gevraagd of men wel bestuursleden kon kiezen, waar er slechts weinigen uit de buurtschappen aanwezig waren, doch de vergadering was van oordeel dat ieder had kunnen komen, terwijl de verkiezing niet uitgesteld mocht worden bovendien. Nadat verschillende namen waren genoemd werden gekozen tot voorzitter de heer Witpeerd, tot secretaresse mevr. Bouman, beiden met meerderheid van stemmen, dr. Fraser, dr. Wajon, Peters, Veneman bij acclamatie, mevr. Blok en A. v.d. Meer bij herstemming. Voor Lutten wethouder Van der Vecht bij acclamatie.

– Eén dezer dagen kwam bij de familie Prenger aan de Beek een Amerikaans soldaat, neef van de familie Kampman, Jan Willem Veneberg, zoon van Gerrit Willem Veneberg, die vroeger woonde in de buurtschap Engeland en die in 1904 naar Amerika vertrok. Genoemde Veneberg zette 5 juli 1944 voet op het vaste land van Europa. Zijn broer Frederik dient eveneens bij het Amerikaanse leger in Europa. Het was voor de familie alhier, zoals te begrijpen is, een blijde verrassing toen Jan Willem binnen kwam stappen!

– Radewijk. Hier werd met aanvankelijk 42 leden een gereformeerde zangvereniging opgericht. Tot directeur werd benoemd de heer Otten uit Hardenberg. Wel een bewijs dat het verenigingsleven ook hier een grote plaats inneemt.

– Rouwadvertentie: Hendrikus Hermanus Harmsen, oud 83 jaar, Lutten.

– Rouwadvertentie: Beekje Benjamins, oud ruim 89 jaar, Bergentheim.

– Advertentie. Verzend uw goederen per Baarslag. Geregelde autovrachtdienst Hardenberg-Zwolle v.v. Gebr. Baarslag, Hardenberg.

– Advertentie. Bekendmaking schoenmakers Hardenberg (stad) en Heemse. E. Breukelman (Heemse), G. Breukelman (de Brink), W. Bekker (Voorstraat), A. Santman (Voorstraat) en L.M. Willering (Voorstraat).

– Advertentie. Inlichtingen gevraagd over onzen broer en zwager Albert A. Homburg, lt. vliegenier bij de R.A.F., geb. 12 juni 1917. Op eerste Paasdag, 1 april jl. is hij met zijn Spitfire bij Eindhoven opgestegen voor een vlucht boven Zutphen en het oosten van ons land. In de buurt van het Dortmund-Emskanaal verloren z’n collega’s het radiocontact met hem, zodat hij waarschijnlijk is neergestort of een noodlanding heeft moeten maken. Sindsdien is hij als vermist opgegeven en werd niets meer van hem vernomen. Daar hij eerst als officier van de ‘Secret Service’ hier te lande werkzaam geweest is, bestaat de mogelijkheid, dat hij onder een Engelse schuilnaam openbaar geworden is. Inlichtingen worden graag vergoed, vooral van inwoners in ’t oosten, die mogelijk iets gezien hebben. Boekhandel Ab de Jong, Putten o.d. Veluwe.
1945-08-03
– Hardenberg. Vrijdagavond werd onder leiding van den heer K. Edens een vergadering gehouden tot oprichting van een groep Hardenberg van de Nationale Hulp Actie Roode Kruis (H.A.R.K.) Een 28-tal personen zal de schouders onder het werk zetten, dat van zoveel betekenis moet worden geacht, ten behoeve van de door den oorlog getroffenen, die have en goed hebben verloren, ook in deze gemeente. Tot voorzitter werd gekozen de heer H. Vermeulen, terwijl als secretaris optreedt de heer J.L. van den Poll. Verder wordt het dagelijks bestuur gevormd door de dames mevr. Pisuisse-Bramer te Hardenberg en mej. Steenbergen te Heemse en de heren R. Bosch, M. Meijer, dr. c. van Spijker, Js. Schuldink en J.C. Bruins Gzn. Voor Rheezerveen en Heemserveen treedt als leider op de heer Th. Lankkamp, voor Rheeze en Diffelen de heer W. Koopman, voor Collendoorn en Collendoornerveen de heer R. Bakker, de Haar en voor Hoogenweg, Hardenbergerveld en Ebbenbroek de heer H. Koers, Hoogenweg.

– Hardenberg. Als we niet wisten dat het vrede was zouden we geschrokken zijn, bij het geweldig gedruis, dat de uit Duitsland terugkerende paarden veroorzaakten. De markt was de pleisterplaats, en na zo lang te hebben leeggestaan, deed het goed die volte te zien. De jonge boeren, die het geroofde terug haalden, waren met vrachauto’s uit Limburg en Duitsland gebracht en keerden in triomf met den ‘buit’ terug. En de sterke ‘odeur’-geur die zich met het week-end verspreidde door onze straten, moesten we in deze historische dagen op den koop toe nemen.

– Aan de M.U.L.O. alhier is benoemd in de vacature Arends die sneuvelde voor het vaderland, de heer Otten van Dedemsvaart.

– Rouwadvertentie: Gerritdina Kremer-Schuurman, oud bijna 57 jaar, Hardenberg. Begrafenis op de oude begraafplaats op 4 augustus.

– Advertentie. Huwelijk: M. Posthumus en G. Telgenhof.

– Ruilverkaveling Radewijkerbroek. De Gedeputeerde Staten van de provincie Overijssel, maken bekend dat met ingang van 10 augustus 1945 op de secretarieën van de gemeenten Hardenberg en Gramsbergen ter kosteloze inzage van een ieder liggen: afschrift van een naar aanleiding van een goedgekeurde aanvrage van het bestuur van het waterschap Radewijk en Baalder om ruilverkaveling van een complex gronden in de gemeenten Hardenberg en Gramsbergen opgemaakte kaart van het blok van ruilverkaveling met de wegen, waterlopen en kaden etc.
1945-08-10
– C.J.V. te Lutten bestaat 45 jaar. Herdenkingspredicatie door ds. H.J. van Heerden. Ter gelegenheid van het negende lustrum der C.J.V. ‘Excelsior’ werd zondagavond door ds. Van Heerden uit Dedemsvaart een herdenkingsdienst geleid in de hervormde kerk.

– Gramsbergen. Als 5000ste inwoner dezer gemeente is ingeschreven Fred. Regeling. Hij kreeg een spaarbankboekje van f. 50.

– Gramsbergen. Donderdagavond werd alhier een vergadering gehouden in de kantine van het voormalige arbeidskamp, om te komen tot de oprichting van een Oranjevereniging. Deze vergadering stond onder leiding van den heer Van der Bend, die een uiteenzetting gaf van het doel en de werkwijze der op te richten vereniging. Besloten werd daar de gemeente bestaat uit verschillende buurtschappen een 18-tal leden te verkiezen in het bestuur, en wel voor Gramsbergen (stad) de heren H. Bakker, M. Klinge, J.B. Tillema en O. v.d. Meer; voor Anevelde H.J. Waterink; voor Ane R. Gerrits, E. Habers en A. Wynia; voor Holthone J. Leferink en H. Gerrits; voor Anerveen H. Westerman en P. Tromp; voor Loozen A. Bosch en J. Timmerman; voor Den Velde G.J. Hamburg en W. Schutte en voor Holthemerbroek G.J. Waterink en G.J. Kelder c.a.

– Advertentie. De rietdekkers maken bekend dat zij overeen zijn gekomen om het uurloon vast te stellen op 85 cent per uur. U. Timmer, H.J. ten Brinke, Hs. Ribberink, Hm. Hofsink, A.J. van Loo, H. Hofsink en H. Meijer.
1945-08-17
– Lutten. Verleden week zijn hier niet minder dan vier personen uit het leven weggerukt, waarvan drie bij elkaar in de buurt woonden. Hiertoe behoorde ook de oudste vrouwelijke ingezetene van de gemeente Hardenberg. Het is merkwaardig, dat drie der overledenen behoorden tot de kleine Christelijk Gereformeerde gemeente. Voorwaar, de dood werkt ieder uur.

– Hardenberg. Voor het eerst is weer verschenen het Mededelingenblad der Nederlands Hervormde gemeente. Daarin wordt o.a. medegedeeld dat een tweede predikantsplaats zal worden ingesteld, hetgeen reeds aan het Classikaal Bestuur is verzocht. De gemeente telt nu 3500 zielen. Vanaf 1888 werkte naast den predikant een godsdienstonderwijzer. Ook is voor het eerst uitgekomen een Kerkbode van de vrijgemaakte Gereformeerde kerken.

– In het gezin van den arbeider G., (Vrouwenhoek) zijn drie kinderen aangetast door diphteritus. Een daarvan is in het ziekenhuis te Zwolle overleden.

– Rouwadvertentie: Aaltje Schutte-Weerts, oud ruim 74 jaar, Hardenberg.

– Rouwadvertentie: Gerhardus Egbertus Middendorp, oud nog geen twee dagen; Hardenberg.

– Rouwadvertentie: Gerrit Jan Hamhuis, weduwnaar van Gd. Hamhuis, oud bijna 81 jaar, Heemse.

– Rouwadvertentie: Geesje de Weerd-Doldersum, oud 98 jaar, Lutten.

– Advertentie. Zeevisch. Ondergetekende deelt aan de ingezetenen der gemeente Hardenberg mede dat hij met ingang van volgende week ruime voorraad heeft van versche zeevisch. Hij is voornemens deze zeevisch te verkoopen te zijnen huize en op bepaalde plaatsen te Slagharen en te Bergentheim. J. Zweers Czn., Hardenberg.
1945-08-24
– Advertentie. Geboorte: Bernhard van Eck, z.v. J.G. van Eck en Th. van Eck-Leeuw. Heemse, ‘Nijenstede’.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: Jan Breukelman en Egberdina Lamberink, Collendoornerveen, M-12.

– Advertentie. 30-jarig huwelijk: A. Nijzink en H. Otten, Collendoorn.

– Rouwadvertentie: Hendrikje Meijerink-Buring, oud ruim 62 jaar, Radewijk.
1945-08-31
– Radewijk. Donderdag 23 augustus herdacht de heer G.W.B.H. Lensink het feit dat hij gedurende 25 jaar lang onafgebroken als onderwijzer aan de Christelijke school alhier werkzaam was geweest. ’s Middags kwam de schoolvereniging in een gezellige bijeenkomst samen om den jubilaris te feliciteren. De leiding berustte bij het hoofd der school A. v.d. Meer. Verschillende personen, o.a. het hoofd der school, voorzitter D. Zweers en andere bestuursleden en leden brachten hun beste wensen over in een toespraak of in een toepasselijk gedicht c.a.

– Radewijk. Woensdagavond 22 augustus kwam voor het eerst na mei 1942 de Christelijke Jonge Boerenorganisatie hier weer in vergadering bijeen. De voorzitter, de heer G.J. Iemhoff, opende. Hij wees er op dat wij na jaren van druk nu weer aan ’t werk kunnen gaan in onze organisatie. Hij wekte de leden op, om met vernieuwden moed verder te gaan, bouwende op het vaste fundament. De secretaris las hierna de notulen voor. Verder werden ingekomen stukken behandeld en vond bestuursverkiezing plaats, daar de oude bestuursleden aftraden. Als bestuursleden werden echter herkozen de heren G.J. Iemhoff (voorzitter), R. Nijman (secretaris), F. Ramaker (penningmeester), G.J. Wolbink (bestuurslid namens provinciale afdeling). Als nieuw bestuurslid werd gekozen de heer L. Steenbergen (technisch bestuurslid). Hierna werd de vergadering door R. Nijman met dankgebed gesloten.

– Hardenberg. Hier gebeurde dinsdag een motorongeluk. Op de hoek Voorstraat-Fortuinstraat kwam een grenswachter in botsing met de heer Prenger van de Beek, die zijn schoonzuster, de weduwe van den gefusilleerden verzetsleider, op de duo had. De vrouw kreeg wonden aan het been, de mannen kwamen er goed af.

– Lutten. Thans is ook de oudste inwoner dezer plaats overleden, slechts kort na de oudste inwoonster. Het was de heer Bielefeld, die den leeftijd bereikte van 98 jaar. Hij was ook de oudste ingezetene der gemeente en zou Tweede Kerstdag 99 zijn geworden.

– Advertentie. Huwelijk: J. Smit en Dien Heideveld.

– Rouwadvertentie: Evert Koers, oud 28 jaren.
1945-09-07
– Het leven is vol tegenstellingen en zij weerspiegelen zich wel zeer in den arbeid van een journalist. Daarover mediteerden wij in de diepe stilte van het kerkgebouw, waar wij gekomen waren om een dooden held te eeren en waar nu nog niemand aanwezig was. Tegenstelling: zoo uit de feestvreugde aan den Hoogenweg geroepen naar deze begrafenis. Want, Johan wordt heden begraven. Terwijl buiten de zon straalt en de feestbogen worden opgericht met oranje, rood-wit-en-blauw. Maar juist dáárom, om dàt mogelijk te maken, is Johan gestorven, laten we dit nooit vergeten. Weet ge, wie Johan was? Heine Bolks heette hij. Hij kwam van over de grens en heeft in onze streken gewerkt tegen den onderdrukker. Eens hadden ze hem bijna gevat, toen bij een overval op garage Oostenbrink ook anderen gepakt werden. Maar Bolks sprong door de spiegelruiten en ontkwam. Helaas, later hebben ze hem toch gegrepen. En in het kamp te Amersfoort is ook dit jonge leven wreedaardig afgesneden. 28 augustus, is hij opnieuw begraven. Nu in het dorp waar zijn arbeidsveld lag, in het landelijk Heemse. En in de Gereformeerde kerk, waar nu nog de stilte in onze oren suist, zal straks de rouwdienst worden gehouden. Matte zon schijnt flauw door de gekleurde raampjes achter de gele gordijnen… Vanaf het kamp aan den Ommerweg, waarheen hij eerst gevoerd is, wordt het lijk naar het kerkgebouw gereden. Voorop een lid der N.B.S. met een omfloerste roffel, dan een afdeling grenswacht onder commando van majoor Smit, leden der Binnenlandse strijdkrachten in hun uniform en weer een afdeling grenswachters. Vervolgens officiële personen, burgemeester, officieren. De militairen opgesteld als een erewacht, presenteren het geweer als de ondergrondsen het overblijfsel van hun makker in de kerk dragen. Honderden volgen. Candidaat Jansen beklimt den kansel en spreekt een lijkrede uit nadat allen gezongen hebben dat het leven kortstondig is als het gras… Het werk van Heine Bolks, dat de liefde had van zijn hard, heeft hij moeten opgeven. Hij heeft geleden en gestreden voor recht en vrijheid, een belangrijk aandeel in het verzet gehad, met voorbeeldigen trouw gediend, zijn makkers niet verraden onder de gruwelijkste folteringen. Banden van liefde zijn verbroken c.a.

– Lutten. Naar we vernemen zal zo spoedig ’t mogelijk is, de brug bij Van de Linde verlegd worden vóór den Zwartedijk. Dit mag zeker een hele verbetering genoemd worden, want dan kan men rechtuit het fietspad over naar Heemserveen.

– Lutten. Het is thans vrijwel zeker dat het monument voor de drie gevallenen uit deze plaats verrijzen zal naast de hervormde kerk.

– Advertentie. Dankbetuiging. In verband met een door ons geplaatste advertentie betr. opsporing van onzen zwager en broeder A.A. Homburg, res. 1e luitenant vlieger der R.A.F., deelen wij u mede dat deze was neergestort op grondgebied der gemeente Delden. Wat betreft dus de piloot die op 1 april jl. te Bruchterveld neerkwam en eerst voor de kerk aldaar begraven werd, deelde een commandant der R.A.F. ons mede dat het hier betrof een Australische piloot. Inmiddels zeggen wij het gemeentebestuur van Hardenberg alsmede de bevolking van Bruchterveld hartelijk dank voor hun medewerking in deze zaak.

– Advertentie. Geboorte: Gerard Willering, z.v. L.M. Willering en G. Kremer, Hardenberg, A-121.

– Advertentie. Verloofd: S. Grooters en W. van der Brugghen.

– Advertentie. Ondertrouwd: Lucas Cornelis Meijer en Elfriede Urban.

– Advertentie. Huwelijk: P.J. Remeijer en J. Rappard.

– Rouwadvertentie: Jan Veldkamp (Cor), overleden op 1 juni in het stedelijk ziekenhuis te Lünenberg. Hij gaf zijn leven voor Koningin en Vaderland.

– Advertentie. De burgemeester der gemeente Hardenberg, maakt bekend: dat ter secretarie dezer gemeente formulieren beschikbaar zijn voor hen, wier rijwiel door of vanwege Duitsche instanties gevorderd is c.a. Mr. J.A.M. van Oorschot.
1945-09-14
– Hardenberg. De heer A.G.J. Woltman is benoemd tot chef-monteur van het Gemeentelijk Electriciteitsbedrijf te Den Ham-Vroomshoop. De heer Woltman is 15 jaar aan het G.E.B. alhier werkzaam geweest.

– De eerste oktober hoopt de heer J.G. Boekhoven, loco-secretaris dezer gemeente, te herdenken dat hij 25 jaar als ambtenaar in Hardenberg werkzaam is geweest. Tevoren was hij eerst drie jaar als ambtenaar ter secretarie werkzaam in Sommelsdijk, zijn geboorteplaats en eveneens drie jaar als eerste ambtenaar te Hasselt. De heer Boekhoven is geheel in onze plaats ingeburgerd, een bekende figuur ook in tal van verenigingen en organisaties. Mede door zijn altijd prettig humeur is hij een populaire persoonlijkheid, gezien bij jong en oud. Ongetwijfeld zal 1 oktober dan ook een glansvolle feestdag voor hem worden.

– Woensdag 5 september werd de eerste ledenvergadering van de Nederlandse Christen Vrouwenbond gehouden. Plm. 100 leden en gasten waren aanwezig. Ds. Bouman liet ons, in den geest, een dag in het kamp beleven, waarvan hij vooral de grenzeloze eentonigheid schetste. Dag in, dag uit, jaar na jaar hetzelfde uitzicht op barakken en prikkeldraad. Slechts door de vreselijke transporten en de gruwzame wreedheden der S.S.-mannen werd deze eentonigheid verbroken, echter ’n ongewenste verbreking. We hoorden dat iedereen op ’t appèl moest verschijnen, ook de doodzieken, ja, zelfs de dooden werden opgehaald, zolang ze nog niet afgeschreven waren. Met spanning werd deze causerie aangehoord. In de pauze werd koffie geschonken (helaas nog zonder koek) waarna enkele huishoudelijke aangelegenheden behandeld werden. Daarna sluiting door mevr. Bruinsma.

– Hardenberg. Tot hulpprediker der Nederlands Hervormde gemeente is benoemd candidaat Jacobs te Rotterdam.

– Advertentie. Geboorte: Harry Frits van Til, z.v. E. van Til en H. Goris, Hardenberg.

– Advertentie. Huwelijk: Lucas Cornelis Meijer en Elfriede Urban.

– Advertentie. Huwelijk: Willem Boekhoven en Florentina Jacoba van Olst. Toekomstig adres: ‘Het Seinen’, Heemse.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: Gerrit Moeken en Albertha Schoonhoven.

– Rouwadvertentie: Geziena Schreur-Overweg, oud 49 jaar, Rheezerveen.

– Advertentie. Hierdoor betuigen wij innig dank aan alle buren en bekenden, die door hun bereidwillige hulp ons bespaarden voor de ramp, dat ons huis en de overige gebouwen een prooi der vlammen werden bij den brand welke bij ons op zondag 2 september jl. in een hoop rogge uitbrak. Namens de hele familie, H.J. Nijman, Radewijk.
1945-09-21
– Gramsbergen. De hulpbesteller der P.T.T., Pullen, geraakte tijdens zijn ronde met zijn fiets in de Vecht, toen hij met het veerbootje over de rivier werd gezet. Hij kwam in een benarde positie te verkeren, daar hij onder het rijwiel kwam te liggen. Op het juiste moment wist evenwel de heer Timmer zowel drenkeling als fiets uit het water te trekken.

– Slagharen. Naar de N.C.C. meldt, bestaan hier plannen tot stichting ener R.K. kerk op De Beld.

– Hardenberg. Hier werd vrijdagmorgen een vergadering gehouden over de vraag of voor het Radewijkerbroek ruilverkaveling zal worden toegepast. De uitslag was, dat het plan werd verworpen met 21 stemmen voor en 43 tegen. Het lid der Gedeputeerde Staten, de heer Vogt, leidde deze vergadering.

– Advertentie. Geboorte: Wiebrant Cornelis Christiaan Wamelink, z.v. C.C. Wamelink en T.A.W. Renkema, Hardenberg, Gramsbergerweg B-118.

– Advertentie. Geboorte: Cornelis Wynia, z.v. G.J. Wynia en A.A. v.d. Mooren.

– Advertentie. Huwelijk: Carel H. Makkinga en Klaasje Pouwels.

– Rouwadvertentie: Roelof Nieuwenhuis, oud ruim 80 jaar, Ridder in de Orde van Oranje-Nassau, Bergentheim.

– Advertentie. Vischrecht. Beroepsvissers die in aanmerking wenschen te komen voor het visrecht in de Haven en in de Oude Vecht, gedurende het pachtjaar 1945-1946, pachtprijs f. 10 per jaar, moeten zich schriftelijk ter secretarie aanmelden, vóór 26 september a.s. Bij meerdere aanvragen beslist het lot. Heemse, 20 september 1945. De wnd. burgemeester van Hardenberg, mr. J.A.M. van Oorschot.
1945-09-28
– Onze gevangen ‘Volksgenooten’. Kamp Erica. Reuze verschil met kamp Conrad in Rouveen. Dáár alleen vrouwen, hier in hoofdzaak mannen, maar toch ook nog een barak vol vrouwen. Dáár een kampcommandant die een robust soldaat is, kort, stevig, gebruind, grof gezicht, uniform, bulderbas, maar met prettig flikkerende ogen. Hier een burger, een heer, beleefd en beschaafd, allerminst een leeuw om bang voor te wezen. Maar in hoofdzaak ligt het verschil tusschen beide kampen in de omgeving. In Rouveen het vlakke land van Overijssels noorden, waar de wind giert en de regenvlagen ons deden schuilen onder een afdakje, in Ommen een prachtnatuur vol groen en heide, die het barakkenkamp een vacantieoord doen schijnen. En ware het niet, dat dit kamp eenmaal bestond, men had het zeker niet hier als gevangenoord laten bouwen. Dat hadden de Hollanders vast niet in hun hoofd gekregen, laat staan de Duitschers. Want ook deze hebben het kamp dankbaar gebruikt. Voor hun sinistere doeleinden. Een ieder die hier opgesloten is geweest, zal kunnen meespreken over de behandeling die men toen gevangenen deed ondervinden. In dit kader bezien is het logisch dat deze barbaren stellig niet in zulke fraaie omgeving een kamp voor ‘Schweinhunde’ als die hierin zouden worden opgesloten, zouden worden opgericht. Maar… het kamp was hier nu eenmaal. Want hier, op deze plek heeft, enkele jaren geleden nog maar, Krisnamurthi zijn mystieke droomen gedroomd. Nog zien we hem in gedachten voor ons staan, daar in de hoek van het kamp. Jongen nog, tenger, wit gelaat, zwart achterover gekamd haar. Roerloos stond hij. En sprak. En aan zijn voeten luisterde met devote aanbidding de grijze Annie Besant, die hem, den ‘messias’, ontdekt had en der wereld toonen ging. Duizenden, die des daags door het kamp zwierven, gekomen uit alle landen ter wereld, gekleed in wonderlijke drachten, mediteerend in de bosschen en in stille mijmerij hooger leven zoekend, zaten met Annie Besant te luisteren in het licht der late avondzon… Hoe is dat werk dat niet uit God was verbroken geworden…! Maar we dwalen af. Op deze plaats dan zijn de gevangenen gepijnigd door duivels van kerels. Een diepe bunker moest hen murw maken. Maar zoo diep was de bunker niet, dat iemand er rechtop in staan kon. We hebben het deksel opgelicht en één is er ingesprongen. Zoo werd men er in gegooid; de klep dicht gedaan en daar stond dan de arme stakker in het duister, met zijn onderlijf in den modder. Niet kunnende staan, nietkunnend zitten, uren en uren lang. Ook andere straffen moesten den weerstand breken. Men toonde ons den knuppel van den toenmaligen commandant, gevuld met lood. Menigeen heeft daar tal van slagen mee opgeloopen. Als een aandenken aan die middeleeuwsche manier van straffen wordt de knuppel bewaard… Neen deze barbaarsche methoden worden door de Hollanders niet toegepast. De gevangenen worden als mensch behandeld. En geen christenmensch zou zich ook willen leenen voor het toepassen van Duitsche strafmethoden, hoe ook zijn hart om wraak zou roepen. Straf moet er zijn, maar rechtvaardigheid moet heerschen en geen willekeur. Zoo spoedig mogelijk moeten de vonnissen worden uitgesproken. Het scheen ons toe, dat de stemming onder de gevangenen veel somberder was dan in het kamp te Rouveen. Ze verlangen weg te komen. Natuurlijk. Maar ze weten niet wanneer, weten niet of er kans voor bestaat, ja of neen. Down zijn deze menschen. Toen we vroegen of ze er eenig begrip van hadden, wat hun te wachten stond, hoelang men ze vast houden zou, regen we ten antwoord, dat de een verwachtte voor den winter weg te kunnen, de ander hoopte als de oogst binnen is. Of ze ook begrip hadden van den wereldtoestand? Ja, ze kregen wel kranten in het kamp, Trouw en nog een blad (later vernamen we dat zulks verboden is). We informeerden ook naar het bezoek der godsdienstoefeningen. Daar gingen niet veel naar toe, zei men ons. Schijnbaar voelt men geen behoefte aan een boodschap van genade en weegt het heden zwaarder dan de toekomende eeuw…

– Hardenberg. De heer A.R. Velthuysen alhier is benoemd tot hulpprediker te Steenwijk.

– Heemse. Woensdag gebeurde te Heemserveen een ernstig ongeluk. Een kind van den landbouwer Veurink geraakte onder een wagen, zodat het wiel over den buik ging. De kleine werd naar het ziekenhuis vervoerd.

– Hardenberg. Onder leiding van den heer A. Kremer werd in zaal Brouwer een vergadering gehouden om te komen tot oprichting van een Chr. reciteerclub. Hiertoe werd besloten. In de volgende vergadering zal een bestuur worden gekozen. Tevens zal men dezer dagen trachten nog een tiental leden te werven.

– Lutten. Zaterdag was het juist een jaar geleden dat zich hier het drama afspeelde, waarbij Hans Gouwe viel als slachtoffer van Duitsche tyrannie. Door de Sportclub D.O.S. waarvan hij leider was, werd dit droeve gebeuren herdacht in zaal-Schottert. Ook werd door de leden een krans gelegd op het graf van den jongen verzetsheld.

– Advertentie. Ondergetekende J. Jacobs, Deurningestraat 132, Enschede, maakt bekend dat hij door en vanwege het Militair Gezag te Zwolle is benoemd tot beheerder der vermogens van de familie M. Leman, gewoond hebbende Voorstraat A-122, Hardenberg. Ieder die vorderingen heeft ten laste van bovengenoemde familie, zoowel als ieder die iets verschuldigd is aan hen, zoomede zij die goederen, geldswaarden etc. onder zich heeft of aanwijzingen daaromtrent kan geven is verplicht op straffen, ingeval van nalatigheid, bij de wet bepaald, daarvan aangifte en- of opgave te doen uiterlijk dinsdag 2 oktober 1945 aan den bovenvermelden beheerder of aan zijn vertegenwoordiger in Hardenberg, R. de Bruin, Badhuisweg A-32 aldaar.
1945-10-05
– Naar we uit goede bron vernemen, zijn de bemoeienissen van onzen burgemeester inzake de door de Duitschers uit de Nederlands Hervormde kerk alhier gestolen klok, in zooverre met goeden uitslag bekroond, dat Z.Ed. deze week bericht heeft ontvangen dat bedoelde klok zich te Groningen bevind, en dus weldra, na enige nodige herstellingen te hebben ondergaan, ons met haar aloude klanken zal kunnen verblijden.

– Gramsbergen. Alhier is een lijk komen aandrijven door de Vecht van een onbekende vrouw van omstreeks 65 jaar. Het werd naar het kerkhof vervoerd en daar gekist.

– Hardenberg. Donderdagmorgen in de vroegte gebeurde er in de duisternis een ernstig ongeluk bij de brug bij Koops aan het kanaal. een auto met jongens reed in het water. Een hunner, uit Vroomshoop, werd direct gedood, een ander zwaar gewond. Hij werd overgebracht naar het ziekenhuis. Sterke drank wordt genoemd als oorzaak van het ongeluk, maar volgens omwonenden, die vlak daarop met de overige inzittenden gepraat hebben, schijnt dit niet het geval te zijn geweest. Men is in het duister tegen de ijzeren stangen van de brug gereden, die door het glas staken en de hele auto daardoor vernielden en in het water wierpen.

– Advertentie. Geboorte: Anna Zweers, dochter van G. Zweers Hzn. en E.J. Kampen, Hardenberg, Middenpad, A-104.

– Rouwadvertentie: Egbert Broekroelofs, weduwnaar van Joukje Prangsma, oud ruim 80 jaar, Lutten.

– Rouwadvertentie: Albert Pit, oud 65 jaar, Heemse.

– Oprichting monument ‘Voor hen die vielen’. De G.O.I.W. (Gemeenschap Oud Illegale Werkers), afdeling Hardenberg, kring centrum, is voornemens in de nabije toekomst over te gaan tot het oprichten op een nader te bepalen plaats in Hardenberg of Heemse van een monument ter eering van en ter nagedachtenis aan hen die vielen. Het bestuur wenst een prijsvraag uit te schrijven voor uitsluitend ingezetenen van de gehele gemeente Hardenberg (evacué’s uitgesloten). De bedoeling is dat genoemde ingezetenen hun ontwerp in duplo zenden aan den voorzitter, mr. J.A.M. van Oorschot, vóór of op 1 november a.s., welke inzending moet geschieden onder motto, terwijl de naam van den inzender, vergezeld van het duplicaat motto, in verzegelde enveloppe tegelijkertijd behoort te worden ingezonden. De inzendingen moeten aan de buitenzijde duidelijk vermelden ‘Monument’. Prijzen f. 25, f. 15 en f. 10.
1945-10-12
– Heemse. De Chr. Landbouwschool is na een jaar onderbreking weer begonnen met circa 130 leerlingen. Er zijn drie eerste klassen en twee tweede klassen, zodat de school overvol is.

– In het kamp aan de Ommerweg zijn nieuwe bewoners gearriveerd. Maar, naar luitenant Van Baren ons verzekerde, de vorige grenswachters hebben nogal één en ander meegenomen, dat men niet graag mist nu de winter komt, b.v. gezelschapsspelen e.d. Daarom: wie van de bevolking nog iets heeft om de jongens bezig te kunnen houden in de lange avonden, brenge dit naar het kamp. het zal dankbaar worden aanvaard.

– 29 september was het een blijde dag voor de gemeente-ambtenaren Boekhoven, Hidding en Sierink, die resp. op 1 october 1945, 1 augustus 1943 en 1 januari 1945 gejubileerd hebben. Zij werden toesproken door de burgemeester, die hen een bloemenhulde bracht. De heer Goris bood een door hem gemaakt, getypt en in fraai omslag gestoken gedicht aan, terwijl de heer Bakker een zelfgemaakt gedicht op de drie heren voordroeg.

– Hardenberg. Er moet wel een warreling van gedachten zijn geweest in de hoofden van die ouders, broers, zusters, vrouw of verloofde, die verleden week donderdag in de duisternis van den kouden herfstavond naar de markt waren gekomen om hun jongens van daar te laten vertrekken naar ’t verre Indië, dat toch niet zóóver meer is omdat de oorlog het dichtbij gebracht heeft; dat Indië, dat niet een minderwaardig stuk Nederland is, maar het gebiedsdeel overzee, dat we hadden, hebben en houden willen. Om dat te helpen bereiken gingen ook deze jongens heen. Burgemeester Van Oorschot sprak de Oost-Indiëvaarders toe. Hij zeide, dat men vier maand geleden, bij het bejubelen der bevrijding niet denken kon, zoo spoedig reeds vaarwel te moeten zeggen aan de dierbaren in het vaderland, om den grooten sprong te wagen c.a.

– We hebben er nog niet over geschreven, maar wat is het fijn, dat de straatverlichting weer brandt! ’t Was eerst al een hele gezelligheid dat men weer hier en daar vriendelijk lamplicht door onverduisterde ramen zag schijnen doch nu baadt de Voorstraat zich in een overvloed van licht, terwijl ook elders weer lampen gloeien. Helaas nog niet overal door gebrek aan materiaal. ’t Is voor ons bureau ook nog knap donker: men kome dus in kantooruren!

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: B. von Eije en Geertje Hofsink, Baalderveld.

– Advertentie. 45-jarig huwelijk: Evert Gerrits en Rieka Kleijan, Heemse.

– Advertentie. Vergadering tot wederoprichting van de Christelijke Historische Kiesvereeniging te Radewijk op donderdag 18 oktober half acht in de chr. school. Spreker de heer Z. Valkman.

– Advertentie. Geboorte: Geertruida Willemina (Trudi) Lotterman, d.v. J.H. Lotterman en G. Klooster, Hardenberg, A-188.

– Rouwadvertentie: Met groote dankbaarheid herdenken we onze overleden bestuursleden, den heer H. van Haeringen Wzn., te Sluis 6, die vanaf 1909 bestuurslid was en sedert 1919 voorzitter van onze Onderlinge, en den heer E. Broekroelofs te Lutten, die vanaf de oprichting in 1901 lid van het bestuur was. Beide bereikten den hoogen leeftijd van ruim 80 jaren. Gedurende hun werkzaam leven vonden ze nog den tijd om onze Onderlinge mede tot grooten bloei te brengen. Zij rusten in vrede. Het bestuur van de Onderlinge Brandwaarborgmaatschappij ‘De Eendracht’ te Slagharen.

– Rouwadvertentie: Geertruida Jalving, oud 1 jaar en 6 maanden, Rheezerveen.

– De Politieke Opsporingsdienst in Hardenberg, gevestigd in de Marechausseekazerne, verzoekt een ieder, die inlichtingen kan verstrekken over gepleegde wandaden vanonderstaande NSB-ers en/of landwachters gedurende den bezettingstijd, hiervan schriftelijk of mondeling aangifte te doen bij genoemden P.O.D. De P.O.D. Hardenberg omvat de gemeenten Hardenberg en Gramsbergen. Schriftelijke aangiften moeten ondertekend zijn terwijl ook het adres moet worden vermeld: Frederik Jan Overbeek (ex-burgemeester Hardenberg), Andries Eleveld (voormalig politieman, Hardenberg), Berend Hindrik Nijkamp (radiohandelaar, Hardenberg), Jan Hindrik Hindriks (loondorser, Rheezerveen), Geert Batterink (landbouwer, Baalderveld, C-60), Bernhard ter Horst (Brucht, B-37), Hendrik Vos (arbeider, Bergentheim, C-80), Hendrik Kool (landbouwer, Bergentheim, C-329), Fredrika Femmegina Franken (Slagharen, R-53), Berend Groen (landbouwer, Slagharen, S-71), Gerritdiena Temmink (Slagharen, R-36), Antonius Johannes Temmink (werkbaas, Slagharen, R-36), Hermannus Theodorus Veerbeek (landbouwer, Slagharen, S-30), Johan Albertus Veerbeek (landbouwer, Slagharen, S-30), Gerrit Jan Bril (landbouwer, Holtheme, E-37), Albert Bril (landbouwer, Holtheme, E-37), Berend Jan Bril (landbouwer, Holtheme, E-37), Geert Gerrit Jan Gieljan (landbouwer, Holthone, D-3), Willem Gieljan jr. (landbouwer, Holthone, D-3), Albert Jonkeren (landbouwer, Den Velde, F-14a), Egbert Kelder (gepensioneerd gemeenteambtenaar, Ane, B-5), Jan Barels (klompenmaker, Gramsbergen, A-181a), Pieter Bosch (huisschilder, Gramsbergen, A-35), Klaas Smit (landbouwer, De Krim, I-159), Gerrit Weerts (landbouwer, Loozen, G-40), Jan Harm Rigterink (landbouwer, Loozen, G-8), Albert Vasse (landarbeider, Gramsbergen, A-181a), Gerrit Jan Jonkeren (landbouwer, Den Velde, F-15), Albert Meijering (landbouwer, Holthone, D-5), Jan Hendrik Jonkeren (landbouwer, Collendoornerveen, M-6), Hendrik Willy Kelder (rijwielhersteller, Ane, B-6), Hendrik Tabbert (landbouwer, Holthone, D-4), Eyle Herman Wilhelm Kelder (garagehouder, Ane, B-5), Derk Franken (landbouwer, Slagharen, R-53), Hendrik Jan Olsman (bakker, Kloosterhaar, E-15), Jan Antoni Dilling, landbouwer, Bergentheim, C-342) en Antoni Gozen Dilling (landbouwer, Bergentheim, C-342).
1945-10-19
– Radewijk. Vrijdagavond werd alhier een vergadering gehouden om te komen tot oprichting van een afdeling van de Christelijke Boeren- en Tuindersbond. De leiding voor dezen avond berustte bij den heer Kemink, voorzitter van de afdeling Heemse. Hij besprak of het niet mogelijk zou zijn om ook in Radewijk een afdeling op te richten, daar de afstand Radewijk-Heemse zo ver uit elkaar lag. Ook werd de contributie besproken en toegelicht. Tenslotte werd door de voorzitter van de afdeling Gramsbergen, den heer Lennips, een propagandawoord gesproken, waarna de heer J. Broekroelofs eindigde met dankgebed. In totaal gaven zich 28 leden op. Als bestuursleden werden gekozen: A. Iemhoff, D. Zweers, A.J. Oldehinkel, A. Koopman en J. Broekroelofs.

– Hardenberg. Tot predikant der gereformeerde kerk is beroepen uit een tweetal: ds. A.J. Boss te Enkhuizen, vroeger te Mariënberg.

– Heemse. Als leraar aan de Chr. Landbouwwinterschool is benoemd de heer P.J. Hof te Erica. Er is in gebouw-Nijzink ook een lokaal door een aantal van de 130 leerlingen in gebruik genomen.

– Advertentie. Huwelijk: J. Goris en W. Stegeman.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: J. Korterink en A. Sloots, Lutten, P-42b.

– Rouwadvertentie. Heden ontvingen wij van onzen zoon en broeder Willem Weitkamp, uit Indië het bericht dat tot zijne en der kinderen groote droefheid in een vrouwenkamp te Batavia, in het bijzijn van hare beide dochters, op 15 maart 1945 zijne innig geliefde echtgenote Zwaantina Frederika Weitkamp-Dekker, in den ouderdom van bijna 52 jaar, wegens ondervoeding is bezweken. Familie Weitkamp, Heemse, 13 okt. 1945.

– Rouwadvertentie: H.J. Borneman, echtgenoot van J. van Faassen, oud bijna 79 jaar, Hardenberg.

– Rouwadvertentie: Heden ontvingen wij het droeve bericht dat reeds op 1 juni 1943 in Japansche krijgsgevangenschap op Flores, in den leeftijd van 43 jaar is overleden onze innig geliefde broeder, zwager en oom Klaas Johannes van Krügten, in leven hoofd der gereformeerde school te Bandoeng.
1945-10-26
– Advertentie. Verloofd: Jacobina E. van der Hoeve en Keimpe Roosjen.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: L. de Lange en J. Sickman, Bergentheim.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: J.A. Staarman en M. Pool, Bergentheim, C-252.

– Rouwadvertenties: Herm Rekers, oud ruim 42 jaar, Hardenberg.

– Rouwadvertentie: Elizabeth Gijsbers-Carel, oud 68 jaren, Hardenberg, Brink, A-30.

– Rouwadvertentie: Gerritdina Hofsink, oud ruim 5 maanden, Heemserveen.
1945-11-02
– Vergadering noodraad. Maandagmiddag werd de eerste vergadering gehouden van den Noodraad der gemeente Hardenberg. In zijn openingswoord zei de burgemeester, dat deze dag als ’n bijzondere zal aangeteekend blijven. Weer zal een raad het bestuur der gemeente gaan dragen, nadat vijf jaar achtereen de bezetting haar stempel heeft gedrukt op alles wat is gebeurd. Geen uwer heeft anders dan haat gevoeld tegen den verachten onderdrukker, nu ervaren wij allen weer wat vrijheid is, vrijheid ook om te vergaderen en te spreken. Voor 1940 is het ons wel eens te gemakkelijk gemaakt en hebben we die vrijheid niet steeds voldoende gewaardeerd. Er is teveel zelfgenoegzaamheid geweest; misschien wel onbewust werd zovaak het persoonlijk egoisme geplaatst boven het algemeen belang. Spreker memoreert dan, dat ook in onze gemeente slachtoffers zijn gevallen, welke staande worden herdacht. Eveneens herdenkt hij wijlen den heer Bramer, in leven burgemeester van Stad Hardenberg, in den bezettingstijd overleden, die ook steeds zijn beste krachten heeft gegeven aan de gemeente. Thans moeten wij met volle kracht vooruit, samenwerkend opbouwen. Het eigen belang op den achtergrond, het gemeentebelang zien boven alles. Dan zal met Gods hulp Hardenberg de plaats in kunnen nemen die haar rechtens toekomt en zoo kunnen we ook dienen het land, dat we liefhebben. Alle 17 leden leggen vervolgens de vereiste eden af. De voorzitter wijst nog op de waarde van deze eeden, die inhouden dat men met hart en ziel, met zijn beste kennen en kunnen, zich wijden zal aan de taak het gemeentebelang te dienen en samen te werken met uitsluiting van het eigen, groeps- of partijbelang. Aan de orde is dan verkiezing van twee wethouders. De heer Staarman en Hidding worden aangewezen als leden van het stembureau. De heer Jonkhans vraagt, of gezien het zielenaantal der gemeente, geen drie wethouders gekozen kunnen worden. Den voorzitter lijkt het in de gegeven omstandigheden het beste met twee te volstaan tot de gewone verkiezingen. Dan zal het aantal kunnen worden gebaseerd op het aantal raadsleden dat in 1946 19 zal moeten bedragen. Gekozen worden tot eerste wethouder de heer Kruit met 9 stemmen. De heer Valkman kreeg er 5, Weerts 2 en De Jong 1. Tot tweede wethouder wordt gekozen de heer Valkman, met op één na algemene stemmen (één was uitgebracht op drs. De Jong). Beide gekozenen nemen de benoeming aan onder dankzegging voor het in hen gestelde vertrouwen waarbij de heer Valkman de hoop uitspreekt dat het aan ’t einde der zittingsperiode even ongeschokt zal zijn als thans. Zij nemen hun zetels in en worden door de voorzitter toegesproken. Deze wijst er op, dat het woord ‘Noodraad’ al aanduid dat hij gekozen is door het kiescollege. Bij enkele candidaatstelling is ’t gelukt 17 namen ter benoeming aan de burgemeester voor te dragen. het is dus niet gegaan als we het van ouds gewend waren, daarvan is ook de regering overtuigd, maar zij moest roeien met de riemen die zij had; het kon niet anders, doch het volgend voorjaar zullen weer normale verkiezingen worden gehouden. Toch weerspiegelt deze raad, wat leeft onder de bevolking. Het college van kiesmannen heeft zich strikt in acht genomen alleen die personen voor te dragen die het vertrouwen hadden van de gansche bevolking, ook op politiek gebied. Dat eenigen hebben gemeend toch te moeten bedanken is voor hun eigen verantwoording en moeten zij zelf uitmaken, waarmee spreker doelt op de A.R. Het verheugt hem daarom des te meer, waar het onjuist moet worden geacht dat dit deel der gemeente niet vertegenwoordigd zou zijn, te kunnen constateren dat een gedeelte dezer strooming toch aanleiding heeft kunnen vinden, deel van den noodraad uit te maken, zoodat het onderling overleg toch vrijwel het juiste beeld zal te zien geven van wat leeft in de gemeente. De taak van den raad is wel iets anders dan vroeger. En ook voor de wethouders verschilt die wel eenigszins want een aanmerkelijk deel van de bevoegdheden die voorheen de raad tot zich trok, is nu verhuisd naar het college van B en W. Spreker is overtuigd dat de geest in het college bevredigend zal zijn en dat verschillen in onderling overleg zullen worden opgelost. Tenslotte deelt spreker nog mede dat het oude reglement van orde nog geldig is hetwelk bepaalt dat er geen rondvraag wordt gehouden, maar dat men 48 uur voor de vergadering vragen schriftelijk bij den voorzitter kan indienen. Evenwel wil hij gaarne gelegenheid geven iets te vragen, indien men zulks wenscht. De heer Staarman wijst er op, dat Slagharen grote behoefte heeft aan een losplaats. Bij de brug wordt wel turf, aardappelen en kunstmest gelost, doch het is doorlopend een modderpoel. Kan hier geen verharding komen en bijv. de kosten verhalen door een heffing op hetgeen gelost wordt? De voorzitter antwoordt dat dit punt zijn aandacht al gehad heeft. Er is met gemeentewerken over gesproken. Verbetering is inderdaad noodzakelijk en spreker zal het in B en W ter tafel brengen. De heer Hidding wijst erop dat de Sallandschestraat en de Burgemeester Schuitestraat nog niet zijn verlicht. Hier zal werk van worden gemaakt. De heer De Jong wijst op de slechte toestand waarin de Van Roijenswijk verkeert. Waar de districtsambtenaren geen zitting meer houden in Kloosterhaar, moeten vele menschen langs deze wijk naar Bergentheim.

– Rouwadvertentie: Heden ontvingen we het treurige bericht dat op 6 augustus 1943 in het krijgsgevangenkamp Thaikamp (Thailand) is overleden onze geliefde zoon en broer Pieter van Grieken, opperwachtmeester admiraal der cavalerie op Java, in den ouderdom van 35 jaar. Fam. P. van Grieken. Fam. D. Teunis. Hardenberg, Stationsstraat B-56.

– Advertentie. Ondergetekende R. de Bruin, Badhuisweg A-32, Hardenberg, maakt bekend dat hij door en vanwege het Nederlands Beheerinstituut te Zwolle is benoemd tot beheerder der vermogens van R.E. de Bruin, S. Blein, K.I. Michelson, F.I. Salomonson, H.S. Blein, L. Stein weduwe van M. Blein, allen gewoond hebbende te Hardenberg. Ieder die vorderingen heeft ten laste van bovengenoemde families, zowel als ieder die iets verschuldigd zijn aan hen, is verplicht op straffe daarvan aangifte te doen uiterlijk woensdag 7 november 1945 aan den bovenvermelden beheerder.
1945-11-09
– Kloosterhaar. Het was zaterdag der vorige week voor de Nederlands Hervormde gemeente van Kloosterhaar een blijde dag. De pastorie, die zo lang leeg had gestaan, kreeg nu Ds. Hylkema in ’t huwelijk was getreden, nieuwe bewoners. Toen ds. en mevrouw na de voltrekking van hun huwelijk te Kloosterhaar arriveerden, sprak de heer Keers namens verschillende colleges, in de keurig versierde consistorie, een hartelijk welkom. Gewezen werd o.m. op het vele werk verricht in de moeilijke oorlogsjaren. Als teken van erkentelijkheid werd een envelop met inhoud overhandigd.

– Het november-nummer van de Mededeelingen van de Nederlands Hervormde Kerkeraad bevat een artikel over de klokken, die, in Groningen teruggevonden, gerepareerd worden in Roermond en daarna weer in den toren zullen worden aangebracht. De gevens in dit artikel zijn verschaft door den heer K. Jongsma. We ontleenen er het volgende aan: Oorspronkelijk waren er drie klokken. Maar in den tijd van geestelijk verval, in 1846, verkocht men rustig één en nog wel de grootste, wegende 1540 Ned. pond, om de opbrengst, f. 1466,87 te besteden voor vernieuwing van kerk en toren. Zoo waren er dus vanaf 1846 twee klokken. Tot de Duitschers in juni 1943 deze beide klokken weghaalden… De grootste van de thans nog aanwezige klokken is aan de slagrand 118 cm. en draagt in Gothische letters het opschrift: ‘Maria is min name, God moet sic des erbarmen, dat weder heeft ons doen verbarnen. Geert van Wou, Jan ter Stege goten mi ano 1538’ etc. Geert van Wou, één van de makers van deze klok, heeft ook de grote luiklok van Haarlem gegoten.

– Nadat de familie S. Hofstede maandenlang in onzekerheid had geleefd omtrent het lot van hun zoon, waren de laatste weken berichten ontvangen, die het ergste deden vrezen. Helaas is deze vrees thans zekerheid geworden: ook deze jongeman is uit het leven weggerukt door het bruut geweld van den Duitscher. Waar menschen machteloos staan om in het groote leed, dat over deze familie gekomen is, te helpen, bidden we hen toe de vertroostingen Gods.

– Rouwadvertentie: In het begin van mei ’45 nam God tot zich, zonder doodstrijd, tijdens een transport van het concentratiekamp Buchenwalde naar Theresienstad bij Praag, onze innig geliefde zoon, broer en verloofde Albert Jan Hofstede, oud 27 jaar. S. Hofstede, M.G. Hofstede-Flierman. Annie Nijland (verloofde). Hardenberg.

– Rouwadvertentie: Corrie Bril, oud 19 jaar.

– Diffelen. Maandagavond vergaderde ten huize van J. Braakman de stierhouderij te Diffelen onder voorzitterschap van H.J. Bolks. Druk werd besproken het euvel van zoveel guste koeien en pinken waarvoor verschillende middelen werden aangeprezen o.a. ook het kunstmatig bevruchten. Besloten werd een nieuwe stier aan te schaffen en het nog guste vee door den veearts te laten behandelen om zodoende bezetting tegen te gaan. Een commissie werd aangewezen voor een en ander zorg te dragen. De voorzitter die aan de beurt van aftreding was, stelde zich niet weder herkiesbaar alhoewel de vergadering aandrong. In zijn plaats werd gekozen de heer H. Welleweerd.

– Lutten. Onze plaatsgenoot de heer L. Ballast Gzn., besteller bij de P.T.T., is ingaande 1 november l.l. benoemd tot kantoorhouder bij de P.T.T. te Lutten. Het hulppostkantoor is nu dus geworden een postkantoor.

– Lutten. In zaal-Schottert werd op woensdagavond het 45-jarig bestaan van de Chr. Jong. Vereniging Excelsior feestelijk herdacht. Na opening door de voorzitter, de heer G.J. ter Wijlen, kreeg de secretaris J. Oosterveld gelegenheid het verslag over die 45 jaren uit te brengen. De vereniging werd opgericht op 5 augustus 1900 door Ds. Lochtenberg met 15 leden, terwijl als leiders fungeerden de heren J. Zwiers, G.J. Korterink, G. Dorgelo en Altena. In mei ’21 nam Ds. Jebbink het roer in handen, in ’26 Ds. Schellenberg en in ’30 verscheen Ds. Theunissen c.a.

– Advertentie. Afdeling Hardenberg v.h. Ned. Roode Kruis. Voor belanghebbenden liggen ter inzage bij het secretariaat afd. Hardenberg, de lijsten van gestorvenen in de kampen: Neuengamme en de bijbehorende buitencommando’s, Wöbbelin, Beendorf, Hamburg, Lübeck, Neustadt etc. Verder de lijst van de Nederlandse Staatsburgers die aanwezig waren op het schip ‘Cap Arcona’ voordat het tot zinken werd gebracht. Tevens is een lijst ontvangen van het Centraal Registratiebureau voor Joden waarin de namen staan van de Joden in ons land die behouden zijn gebleven. Het secretariaat (Ned. Herv. Pastorie, Hardenberg).
1945-11-16
– Zondag 25 november zal Ds. Slomp in den middagdienst afscheid nemen van zijn gemeente wegens vertrek naar Hoorn.

– Hardenberg. De heer Eefting was dezer dagen zoo onfortuinlijk te moeten constateeren, dat de laatste fiets, die hij bezat en die even voor zijn huis stond, door een dief was meegepikt.

– 25 jaar “Roel’f Bosch”. Let wel, lezer, daar staat niet, dat iemand zijn 25en verjaardag viert. Als we zeggen: 25 jaar “Roel’f Bosch”, dan houdt dat in dat een kwart eeuw lang gesproken wordt over de zaak van den heer Bosch. Het Sint Nicolaasfeest dat komt, is het 25e waarop Roel’f Bosch zijn winkel openzet voor den aankoop van artikelen, nadat hij reeds eerder zich als schilder hier gevestigd had. Groot was de eerste winkelruimte niet: een kamertje van een burgerhuis; twee en een half bij drie meter slechts! Maar de Heere heeft den arbeid gezegend, Bosch is vooruitgekomen en steeds weer kon de winkel worden vergroot. Nu beslaat zij een oppervlakte van niet minder dan… 220 vierkante meter! Overigens: een merkwaardige overeenkomst tussen toen en nu: tóén geen gordijn om voor de etalage te hangen, tot er één, oud en weggeworpen, gevonden werd in schoolafval; nú geen gordijnen voor de vijf grote ruiten vanwege de textielnood! Maar ook een opmerkelijke tegenstelling: tóén geen etalage bijna en elk kwastje en elk spijkertje gebruikt om de uitstalling op te vullen; nú nog geen ruimte geneog om alle artikelen die er zijn, te kunnen uitstallen. En dat in dezen tijd, nu het zoo moeilijk valt, wat te krijgen. We wenschen de familie Bosch ook in de toekomst het beste toe met hun zaak!

– Advertentie. Geboorte: Maria Johanna Helena (Marjoleentje) van der Hoeven, d.v. J.H. van der Hoeven en H.J. Bramer, Diever.

– Advertentie. 50-jarig huwelijk: Fredrikus Pullen en Hermina Binnenmars, Heemse.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: Thijs Stad en Aleida Pullen te Canada.

– Rouwadvertentie: Ziena Hutten, oud ruim 43 jaar, Engeland.

– Advertentie. Wij zijn wederom telefonisch aangesloten. Stationsstraat (no. 35) en Voorstraat (no. 89). G.A. van der Haar.

– Advertentie. Oproeping. De ondergetekende L. de Jong, Wilhelminastraat A-202, Hardenberg, maakt bekend dat hij is benoemd tot beheerder over het vermogen van D. ten Cate, garagehouder te Hardenberg. Hij roept allen die zaken of bescheiden onder zich hebben van en/of gelden te vorderen hebben van of verschuldigd zijn aan genoemden persoon, op, hiervan vóór 25 november 1945 aangifte bij hem te doen. Nalatigheid wordt gestraft overeenkomstig ’t bepaalde in art. 153 van het Besluit Rechtsverkeer. De Beheerder, L. de Jong.
1945-11-23
– De kerkeraad heeft besloten de rijksdaalder, die men verplicht was te betalen voor de inzegening van een huwelijk af te schaffen. In vroeger dagen is besloten tot heffing van deze f. 2,50 ‘voor de huwelijks-Bijbel’, omdat de collecte bij de huwelijksinzegening soms zóó was, dat de huwelijks-Bijbel er op geen stukken na mee betaald kon worden. En kwam dat voort uit armoede, dan zou de kerkeraad gaarne bereid zijn uit de diaconie-kas deze kosten te dragen. Maar tegenover de schamele kerkcollecte – het is eens voorgekomen, dat deze 27 cent bedroeg! – stond geregeld een groote uitgaaf voor de feestelijkheden, vooral voor de sterke drank. Daarom besloot men de verplichte rijksdaalder voor huwelijksinzegening in te voeren. Nu het zich alles zooveel veranderd en verbeterd heeft, is de kerkeraad dankbaar, dat zij de verplichte rijksdaalder weer kan afschaffen, terwijl de diaconiecollecte bij de huwelijksinzegening in de liefde en belangstelling van de bruiloftsgasten steeds hartelijk blijft aanbevolen.

– De heer Sipkema, technisch ambtenaar Rijkswaterstaat, is overgeplaatst naar Roermond, terwijl in zijn plaats is benoemd de heer B. Oenema te Voorburg.

– Lutten. Dinsdagmorgen werd in de Krimvaart bij Schrijver de boot van den melkvaarder Overweg aangevaren door een schip. De boot ging naar de diepte en talrijke bussen met melk vonden ‘een graf in de golven’. Met de kracht van een passerende militaire auto werd geprobeerd de boot van de bodem te trekken doch zonder resultaat. Eerst later in de beek werd de boot gelicht.

– Lutten. De heer J. van Dijk B.J.zn. heeft de eerste prijs gekregen op de door hem ontworpen tekening voor een monument voor de gevallen werkers der illegaliteit.

– Advertentie. 35-jarig huwelijk: J.H. Schutte en H. Hakkers, Rheezerveen.

– Rouwadvertentie. Na langen tijd wachten ontvingen wij heden het droeve bericht dat onze geliefde zoon en broeder, zwager en oom Arie van Haeringen, die 1 november 1944 is gearresteerd, op den 17 november 1944 te Amersfoort door het vuurpeloton van den vijand is gevallen, in den leeftijd van 36 jaar. Namens de familie, weduwe W. van Haeringen-van Haeringen. De bijzetting in het familiegraf vindt plaats op vrijdag 30 november a.s. op de algemene begraafplaats ‘Het Achterveld’.
1945-11-30
– Brieven van den Indischen Oceaan. Hardenberger jongen zwerft als soldaat op de wereldzeeën. Een onzer jeugdige kennissen, als soldaat het Vaderland dienend, zendt ons een relaas van zijn bevindingen. Lang hadden we er op gewacht en veel was er over gesproken, maar nu stond het dan toch zwart op wit. We zouden naar Engeland vertrekken. Het hele bataljon, 801 man sterk. Alles was voor het vertrek gereed, we hadden onze uniformen alles gloednieuw, en daar waren we niet weinig trots op. Dat deed ons de beroerde dagen van het afscheid wat vergeten. Al dat nieuwe, die reis in het verschiet leidde onze gedachten af van onze familie en vriendin, die we achter moesten laten. Dat wil niet zeggen dat we er niet meer aan dachten. Verre van dat. Als we als Hardenberger vrijwilligers eens in een groepje bij elkaar waren, spraken we nog vaak over de laatste dagen thuis doorgebracht en over de laatste avond in Hardenberg. Die aonvd zullen we niet licht vergetn. Hardenberg heeft op een waardige manier afscheid genomen van z’n vrijwilligers c.a.

– Hardenberg. In het mededelingenblad van den Nederlands Hervormde Kerk lezen we dat de heer L. v.d. Pol bedankt heeft als ouderling en de heer B.J. Wolbink als diaken. Beiden vervulden ongeveer 20 jaar hun arbeid. In hu plaatsen zijn gekozen tot ouderling de heer G.J. Dieters, thans diaken en A. Meijerink, Stobbenhaar. In de vacature Dieters werd gekozen de heer A.J. Reinders, Baalder.

– Advertentie. Geboorte: Nicolaes Claesses Jongsma, z.v. A. Jongsma en J. Verrij, Barendrecht.

– Advertentie. 40-jarig huwelijk: Gerrit Jan Schuurhuis en Geertruida van den Berg, Heemse.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: Roelof Lomulder en Geesje Sikkenga, Oud-Lutten.
1945-12-07
– Advertentie. Ondertrouwd: Elizabeth van Wijk en Rudolf Jacobs (cand. theol.).

– Advertentie. 35-jarig huwelijk: Albert Jan Oldehinkel en Hendrikje Odink, Collendoorn.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: Mannes Meijerink en Jennigje Prenger, Sibculo.

– Rouwadvertentie: Albertha Otten, oud 64 jaar, Hardenberg. Begraven op de oude begraafplaats.

– Rouwadvertentie: Derk Hendrik Hengeveld, weduwnaar van Hermina Chr. Willink, eerder weduwnaar van Joh.Fred. Schuurman, in den gezegenden ouderdom van ruim 88 jaren, Doetinchem.

– Rouwadvertentie: Jan Dorman, oud 13 jaar, Bruchterveld.

– Rouwadvertentie: Hennie Veurink, oud 2 jaar en 4 maand, Beerzerveld.
1945-12-14
– Heemse. De scheuring in de Gereformeerde Kerken heeft zich ook hier voltrokken. Ongeveer de helft der leden heeft zich als bezwaard uitgesproken.

– Rheeze. De heer W. Koopman gaat onze plaats verlaten wegens benoeming tot hoofd der christelijke school te Daarlerveen.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: J.H. Nieuwenhuis en G. de Boer, Bergentheim.
1945-12-21
– Radewijk. Onze vroegere plaatsgenoot de heer G. Wolbink, die te Den Haag zijn einddiploma Ziekenverpleging behaalde, werd met ingang van 1 januari a.s. aldaar benoemd bij den Geneeskundigen Dienst.

– Rheeze. Ons bericht betreffende meester Koopman, die Rheeze zou verlaten, is niet geheel juist. Hij is namelijk wel benoemd te Daarlerveen, maar heeft daarvoor bedankt zodat hij in het dorp blijft; wat ieder met vreugde heeft vernomen!

– Advertentie. Geboorte: Henriëtte Geerts (Hetty) Grooters, d.v. H.J. Grooters en M.M. Rienksma, Hardenberg.

– Advertentie. Ondertrouwd: B. van Straten en Helena van der Hoeven.

– Advertentie. 25-jarig huwelijk: C. Verschuren en J.C. de Ruijter, Rotterdam.

– Advertentie. Verloofd: Klaaske Bakker en Gerhard Drenthen, Heemse, ‘Huize Frilo’.

– Rouwadvertentie: Geertjen Bril-Heerkes, oud ruim 50 jaar, Baalder.

– Advertentie. Heropening van onze zaak te Hardenberg, Markt 29. Fa. W. Stegeman & Zn., op zaterdag 22 december. Wij hopen u door vlotte en nette bediening naar volle tevredenheid te kunnen helpen. J. Goris.

– Advertentie. De ondergetekende door het Nederlandsche Beheersinstituut d.d. 8 december 1945 benoemd tot beheerder over de nalatenschap van W.Chr.Th. baron van Ittersum, gewoond hebbende te Heemse, A-86 en over het vermogen van A.C.E. Lütge, douarière W.C.Th. baron van Ittersum, deelt aan belanghebbenden mede dat een ieder die iets te vorderen heeft uit opgemelde nalatenschap en/of vermogen of iets aan deze nalatenschap en/of vermogen verschuldigd is verplicht is hiervan uiterlijk 15 januari 1946 aan ondergetekende opgave te doen. De beheerder, Mr. J.A.M. van Oorschot, Heemse, A-86.