Kerkhof Nijenstede
6 mei 1886:
Klachten over slecht onderhoud.
Van de geneeskundige inspecteur van het Geneeskundig Staatstoezicht voor Overijssel en Drenthe aan Burgemeester van Stad Hardenberg:
Ik heb ontvangen een aan den geneeskundigen raad geadresseerde brief, waarin zeer geklaagd wordt over eene zeer oude en sterk overvulde begraafplaats in uwe gemeente. Soms wordt, gelijk de schrijver zegt, voor de tiende maal in hetzelfde graf een lijk bijgezet, en ten gevolge van die overvulling verspreidt die begraafplaats vooral in den zomer een onmisstaanbare stank.
Zij moet dicht aan eene ‘plaats’ liggen en in de nabijheid van eene nieuwe, waarop de ingezetenen evenwel hunne lijken niet willen laten begraven.
Uit de omstandigheid dat nabij die oude begraafplaats eene nieuwe bestaat *, meen ik te moeten opmaken dat de eerste werkelijk overvuld en de klachten daarover niet ongegrond zijn. Dan had evenwel de oude begraafplaats gesloten en buiten gebruik gesteld moeten worden. Wel zal mij aangenaam zijn omstrent deze zaak eenig bericht van U te mogen ontvangen. Mocht het u blijken dat inderdaad de bewuste begraafplaats overvuld is, dan geeft ik U in overweging het daarheen te leiden dat zij worde gesloten. In het tegenovergestelde geval ben ik van voornemen om, wanneer ik om nog andere reden het N.O.-gedeelte dezer provincie zal komen bezoeken, zelf de begraafplaats in ogenschouw te komen nemen.
* Op deze nieuwe (gemeentelijke) begraafplaats, hoek Stationsstraat/Julianastraat is nooit iemand ter aarde besteld.
21 juni 1907:
Ongeluk met rijtuig van Kampman.
bron: krant van 1907-06-21.
18 augustus 1950:
Trottoir groeit.
Met de aanleg van een trottoir in de Voorstraat worden goede vorderingen gemaakt. Bij kerk en postkantoor staan duizenden tegels op hun bestemming te wachten. Het hekwerk voor het lokaal voor Christelijke Belangen is verdwenen, evenals de hoge stoep voor de pastorie ‘De Wheeme’. Het is opvallend, hoe ruim alles wordt, vooral om de hoek bij het oude kerkhof krijgt men het beeld van een moderne stad. Voor de winkelstand is het trottoir ook van betekenis, daar ieder nu rustig etalagekijkend verder wandelen kan, zonder op en van stoepen te moeten klimmen of om hekken te moeten gaan
(bron: Salland’s Volksblad 18-08-1950)
20 oktober 1950:
het verwaarloosde kerkhof.
Als geregeld bezoeker van het kerkhof is het mij evenzovele keren opgevallen dat de begraafplaats er zeer verwaarloosd uitziet. Ik kan het me werkelijk niet begrijpen dat er mensen zijn die het graf van hun gestorven moeder, vader of kind in zulk een onooglijke toestand willen zien. Waarom niet geregeld iedere week er een half uur aan gewerkt, en er zo nu en dan eens wat bloemen bij gezet die toch getuigen van de liefde die men voor de dierbare afgestorvene voelt. Wanneer bezoekers van buiten de plaats dit kerkhof bezoeken, dan moeten we ons schamen, dat hier de laatste rustplaats in zulk een toestand verkeert. Hopende dat de personen hier ter plaatse die met het beheer van de begraafplaats belast zijn, hieraan een einde maken door desnoods op kosten van de familie der afgestorvenen de graven keurig te onderhouden. J. Breukelman Chr.zn., Kerkstraat 15, Hardenberg.
(bron: Salland’s Volksblad 20-10-1950)
8 juni 1951:
Rouwadvertentie van Hendrikje Meijer.
Hendrikje stierf in de ouderdom van bijna 89 jaar, Hardenberg, Stationsstraat 45.
Zij werd begraven aan de Stationsstraat te Hardenberg.
(bron: Salland’s Volksblad 08-06-1951)
Er werd echter in 1997 geen grafzerk aangetroffen.
17 juli 1973:
kerkhof gaat dicht.
Het ligt in de bedoeling van de kerkvoogdij van de Hervormde gemeente van Hardenberg om de begraafplaats aan het Oosteinde per 1 januari te sluiten.
Aan het besluit tot sluiting is een uitgebreide briefwisseling tussen het college van kerkvoogden van de Hervormde gemeente en B. en W. vooraf gegaan. Reeds enige jaren kwamen er bij ’t college van B. en W, mondelinge en schriftelijke klachten binnen over de haveloze staat waarin het kerkhof zich bevindt. Omwonenden en rechthebbenden beklaagden zich er over het slechte onderhoud.
Er kwamen enkele reacties binnen, waaronder een brief van G.J. Ligtenberg uit Radewijk.
Niets veranderen
Tijdens de vorige week gehouden bespreking met de pers vertelde burgemeester mr. L. A. van Splunder dat de taak om het kerkhof te onderhouden niet tot de taak van de gemeente behoort. De gemeente kon in feite niets aan de slecht onderhouden toestand van de begraafplaats veranderen. De burgemeester vertelde dat er reeds enige jaren een briefwisseling aan de gang is, maar dat de hervormde gemeente tot vorige week taal noch teken van zich had laten horen. B. en W. hebben in juni de laatste brief over deze kwestie geschreven.
Sluiten
In deze brief werd de suggestie aan de hand gedaan de begraafplaats te sluiten en een advertentie te plaatsen in de dagbladen zodat rechthebbenden zich in verbinding kunnen stellen met de kerkvoogdij van de hervormde gemeente. De advertentie is geplaatst en tot 1 oktober kan men zich melden, daarna zal het eigendomsrecht vervallen.
(bron: Dagblad v/h Oosten 17-07-1973)
Onderstaande artikelen uit het ” Noord-Oosten” 1973.
er allerverschrikkelijkst uit. Maar het ziet er naar uit, dat daarin nu een volledige verandering komt. B. en W. stellen voor de begraafplaats met ingang van 1 januari 1974 van de Hervormde Gemeente te Hardenberg in
eigendom en beheer over te nemen. Het is een complex ter grootte van 6410 vierkante meter. Momenteel ligt het er daar echt ontsierend bij aan de Sationsstraat. De koopsom is uiteraard een symbolisch bedrag: f. 1,-. Bij informatie is ons wel gebleken. dat het niet in de bedoeling ligt om tot verplaatsing over te gaan. Het zal van veel belang zijn, dat men naast verbeteringen van het onderhoud komt tot een voorzichtige restauratie van de vele begraafplaatsen grafstenen.
Waar moet men dan beginnen en
waar eindigen? Een onderwerp om met elkaar over na te denken.
Maar zo’n begraafplaats openbaart een stuk geschiedenis, die naar onze overtuiging niet verloren mag gaan. Het overdrachtplan komt heden, maandagavond in behandeling in de vergadering van de commissie van gemeentewerken. We verwachten niet, dat het veel tegenstand zal ontmoeten.
Verwaarloost Hardenberg de graven der vaderen.
‘k Ben gisteren een halve dag bezig geweest om de graven, waar mijn ouders en broers begraven zijn weer in behoorlijke Staat te brengen en dat kan op het ogenblik de naam van onderhoud weer dragen. Het is een grote schande zoals die begraafplaats eruit ziet. Er liggen veel kennissen van mij begraven maar door het lange gras zijn die graven niet meer te zien. Ik weet niet wie er verantwoording
voor draagt maar zou het wel fijn vinden, dat u er eens een stukje in uw veelgelezen blad over schreef. Hoogachtend: J. H. Cramer, Schoolweg 12, Nunspeet.
NASCHRIFT. U bedcelt waarschijnlijk de oude begraafplaats aan de hoek van de Stationsstraat. Die ziet er inderdaad verschrikkelijk slecht uit. Zo erg hebben we het nog nooit eerder meegemaakt.
Hier is kennelijk iets uit de hand gelopen en nu tijdens de bouwvakvakantie is er de eerste paar weken niets aan te doen ook.
Misschien heeft men uit zorg voor het blootliggen van de terreinen het gras wat langer laten staan. U weet, dat deze begraafplaats herhaalde malen is opgegraven, zodat je bij een keurig onderhoud telkens onderdelen van gebeenten ontdekt. Het is dan wel
beter om wat zorg te hebben voor het behoud van enig gras, maar de toestand van nu is bijna niet te geloven in dat welvarende Hardenberg.
kent en we houden ons hart vast als dat in de modernisering van de stad nog eens verruimd en verbeterd moet worden. Want daar hebben we dachten we nu helemaal geen belang bij. Maar enig onderhoud is nu eenmaal
nodig, en je moet onder de overgroeiende heg doorkruipen.
Naar onze overtuiging moet dit aan de aandacht zijn ontgaan. Het is een zaak van gemeentewerken en daar hebben we doorgaans niet over te klagen. De Israëlitische begraafplaatsen
worden ook keurig onderhouden. Het Joden bergje is zo netjes mogelijk hersteld en de begraafplaats aan de Gramsbergerweg ziet er ook wat beter uit, dan die aan de Stationsweg. Daar zijn bulten afgemaaid gras op de nog niet benutte terreinen blijven liggen, maar het is niet zo gek als de
door u aangeduide begraafplaats. We stonden met u verbaasd. Alleen de begraafplaatsen van de omgekomen militairen zijn goed onderhouden en de graven van hen, die wat geven om de „graven der vaderen”. U bent blijkbaar ook één van hen, die daar belangstelling voor hebben.
Vaak sta je daar echter verwonderd bij te kijken. Er zijn begraafplaatsen waar nog niet langer dan 25 jaar geleden „geliefde ouders” werden begraven en waar kennelijk nooit een nakomeling naar heeft omgekeken. Voorzover ons bekend is behoort het onderhoud van de graven zelf bij nabestaanden. Er zijn begraafplaatsen waar de gekochte graven aan de eigenaar van de begraafplaats terugvervallen als zich uit de erfgenamen geen
gegadigde aanmeldt. Die gegadigde heeft dan het recht, maar ook de morele plicht van onderhoud. Uit ervaring weten we daar iets van en het geeft ons altijd veel voldoening het
graf van onze ouders in een goede staat van onderhoud te weten.
OPROEP.
Het College van Kerkvoogden der Hervormde Gemeente van Hardenberg roepen bij
dezen personen, die rechthebbende zijn of
menen te zijn van een graf of graven op de begraafplaats aan het Oosteinde te Hardenberg op om zich schriftelijk te melden bij
voormelde kerkvoogdij p/a Gramsbergerweg 37a te Hardenberg zulks onder overlegging van bewijsstukken.
Voor graven, waarvan voor 1 oktober 1973 zich geen eigenaar heeft gemeld zal het eigendomsrecht vervallen aan de Hervormde Gemeente van Hardenberg. Het ligt in het voornemen om deze begraaf-
plaats met ingang van 1 januari 1974 te sluiten.
Uiteraard houdt sluiting niet in, dat bezoekers de toegang wordt ontzegd. Kerkvoogdij Hervormde Gemeente Harden berg,
H. Roetman, Pres. Kerkvoogd
J. Hopster, Secr. Kerkvoogd.
31 december 1974:
De oudste inwoner, Geert Prenger, overleden.
Geert Prenger, op 101-jarige leeftijd overleden op oudejaarsdag 1974, werd op zaterdag 4 januari 1975 begraven.
Geert en zijn vrouw Zwaantje Welleweert zijn op het oude kerkhof van Nijenstede begraven. Er werd in 1997 echter geen zerk aangetroffen.
Ook (schoon) zuster Gerritdiena Welleweert en zoon Jan Hendrik Prenger vonden hier hun laatste rustplaats.
Gerritdiena werd hier in juni 1922 ter aarde besteld, net voordat het nieuwe kerkhof in den Esch aan de Bruchterweg in december 1922 in gebruik werd genomen.
12 augustus 1998:
Speurtocht naar geschiedenis begraafplaats.
maart 1999:
Er werd met behulp van de vrijwillige brandweer Hardenberg van grote hoogte foto’s gemaakt van het oude kerkhof.
25 juli 2001:
Opknapbeurt kerkhof van Hardenberg. | Oudste van Overijssel
Een van de oudste kerkhoven in Overijssel, de begraafplaats aan de Stationsstraat in hartje Hardenberg, gaat een flinke en broodnodige opknapbeurt krijgen. De bedoeling is dat een club vrijwilligers zich structureel het lot van dit kerkhof uit de achtste eeuw (na Christus) gaat aantrekken.
Grafzerken die onleesbaar zijn door het mos, gebroken of omgevallen stenen totaal verwoeste hekwerken, kapotte kettingen en veel wild gras. De aanblik op het kerkhof uit 760 is niet fraai etc. etc.
(bron: krant van woensdag 25 juli 2001)
november 2002:
Werkgroep opgericht door Erwin en Dinah.
Een groep vrijwilligers begon met met kleine herstelwerkzaamheden. Ze heeft de handen uit de mouwen gestoken om zwerfvuil te verwijderen, snoeiwerk te verrichten en gebroken grafstenen te restaureren.
(Met dank aan Roel Gritter (krant: De Sallander) voor het ter beschikking stellen van onderstaande foto’s.)
- Echtpaar Flierman. aan de grote schoonmaak. Met warm water en groene zeep kan al veel vuil verwijderd worden.
- Arnoud Pullen en Erwin Wolbink bezig om een door vandalisme afgebroken grafsteen
zo goed en zo kwaad als het gaat te restaureren. De steen was bij het voetstuk afgeknapt.
Gelukkig was een deel van het voetstuk nog intact en kon de steen – zij het lager dan voorheen –
weer fier rechtop gezet worden. - Het resultaat na een half uurtje werk. Albert Roelofs maakt de restauratieklus af door de opnieuw geplaatste zerk keurig schoon te maken.
- Interview Gert en Jennie Flierman in De Stentor 21-10-2003.
In mei 2003 heeft de werkgroep de eerste grotere restauraties aan grafstenen uitgevoerd. Na een deskundig betoog van een ervaren begraafplaatsmedewerker – die toonde hoe je het best met oude zerken om kunt gaan – ging de werkgroep voortvarend aan de slag. Enkele stenen werden schoongemaakt en gerenoveerd.
De grote klus is begonnen. Inmiddels heeft de historische vereniging een groep vrijwilligers om dit prachtige kerkhof in ere te herstellen.
De grafsteen van Willem Iemhoff uit Wielen en de grafstenen van de familie Sierink zijn opgeknapt.
Geef een reactie