Categorie Franse tijd

De Departementale courant van de Monden van den IJssel berichtte op 8 maart 1814:
Hardenberg, 4 maart. Ook deze Stad en Gemeente genooten eergisteren de eer den Doorluchtigen oudsten zoon van onzen geliefden Souverein in haar midden te begroeten, daar Z.D.H. den Heer Erfprins van Oranje, vergezeld van hoogstdeszelfs adjudant den heer graaf Van Limburg Styrum, op hoogstdeszelfs tour ter inspectie van de nog in ’s vijands handen zijnde vestingen dezer Landen alhier te dien dage, des achtermiddaags om vier uren, van Delden over Ootmarssum arriveerde.

Z.D.H. werd buiten de stad door den heet colonel Queysen, commandeerende de blokkade der vesting Coevorden, en den heer burgemeester Van Riemsdijk, geäccompagneerd door eene commissie uit den raad der gemeente, gecomplimenteerd, en het behaagde Z.D.H. de aan hoogstdenzelven gehoudene discourssen minzaamst te beantwoorden.

Aan de barrière genaderd zijnde, vond Z.D.H. aldaar eene eerewagt uit de gewapende burgercompagnien, gecommandeerd door de heeren kapitein Scherf en 2e luitenant Hurink en voorts ter weerzijden der straat de compagnien zelve, aan het hoofd hebbende derzelver respective officieren, en haie geschaard en hoogstdezelve onder het slaan der tromde militaire honneurs bewijzende, terwijl een algemeen en levendig gejuich van Hoezee, en Vivat Oranje, gepaard met het gelui der klokken van Hardenbergh en Heemse, de lucht deed weergalmen.

De koets van Z.D.H. hield voor het huis van den heer burgemeester stil, en het behaagde hoogstdenzelven aan hetzelve af te stappen en aldaar audiëntie te verleenen aan de militaire, civiele, justitiële en kerkelijke authoriteiten en beambten, zoo als ook aan enige particulieren; waarna Z.D.H., na inmiddels ook de gemelde compagnien voorbij hetzelfde huis te hebben zien defileeren en hoogstdeszelfs genoegen over derzelver goede houding, manoeuvres en propreteit der wapenrustingen aan de heeren colonel Queysen en kapitein Ansoms, deze laatste belast met derzelver organisatie, te hebben betuigd, wederom in het rijtuig stapte en onder het herhaald paradeeren der gewapende magt en vreugde gejuich der menigte naar het Huis te Heemse in deze gemeente, toebehorende aan den heer baron van Foreest tot Petten, vertrok, hetwelk door den heer burgemeester tot hoogsdeszelfs nacbtverblijf was bestemd. Op het Huis te Heemse gekomen zijnde, vond Z.D.H. aldaar wederom ter wee zijden der stoep de voormelde eerewagt geschaard, alsmede de heeren burger officieren Hoenderken en Pruim, als dienstdoende ordonnans officieren bij Hoogstdenzelven. Uit het gemeentehuis, het huis van den heer burgemeester en van den heer baron Van Foreest waren oranje vlaggen uitgestoken; des avonds was de stad en het dorp Heemse geïllumineert, en de menigte hield niet op tot laat in den nacht de ondubbelzinnigste blijken van hunne gehechtheid aan Vaderland en Oranje te geven.

Den volgenden morgen om 9 uur nam Z.D.H. een minzaamst afscheid van den heer baron Van Foreest en familie, bedankte vriendelijkst voor het genotene onthaal en vertrok, onder paradeering der meergemelde eerewagt en der gewapende burgercompagnien, het herhaald vreugdegejuich des volks en het gelui der klokken, vergezeld van hoogstdeszelfs heer adjudant en den heer burgemeester, te paard naar de Groote Scheer voor Coevorden, wordende daar na toe mede begeleid door den heer gemeenteraad Santman, den heer Vrederegter Pruim en eenige jongelieden te paard. Onderweegs werd Z.D.H overal door de landlieden met een welmeenend Hoezee en Vivat Oranje begroet, terwijl de gewapende compagnie van Aane en het piket te Aanerveen, aan het hoofd hebbende den heer vice burgemeester van Grambergen Krikke, mede op hoogstdeszelfs doortogt aldaar onder de wapenen paradeerden. Aan de Groote Scheer genadert zijnde, werd Z.D.H. aldaar door welgemelden heer colonel Queysen ontvangen en, na aldaar de in parade staande contingenten van den Landstorm uit de gemeenten Hardenbergh, Gramsbergen, Ommen, den Ham en Dalfsen, het detachement burger artilleristen uit Zwolle en de gewapende compagnie vrijwilligers van Holthoone en Anerveen bezigtigd te hebben, vertrok Z.D.H., alleen vergezeld van hoogstdeszelfs heer adjudant, den heer Queysen, den heer kapitein ’t Hooft, kommandant der voorposten en den heer burgemeester dezer Stad, naar de voorposten, bezichtigde dezelve en, na zoo nabij mogelijk de vesting zelve geïnspecteerd te hebben, keerde hoogstdezelve na het Huis de Scheere terug, alwaar het hoogstdezelve behaagde in de wagtkamer der heeren officieren eenige ververschingen te nuttigen, die aldaar door de zorge van onzen heer burgemeester waren in gereedheid gebragt. Hierop vertrok Z.D.H., vergezeld als voormeld en van één officier van den Landstorm te Dalen, over het zoogenaamde Steenwijker Moer naar Dalen, alwaar even na den middag aankwam. Z.D.H. scheen over hoogstdeszelfs receptie alhier zeer tevreden en wij verheugen ons in de gelegenheid geweest te zijn in den oudsten zoon onzes Souvereins deszelfs van Spanje uit bekende heldendeugden met vriendelijkheid jegens allen gepaard te hebben mogen zien!  

Op 30 januari 1816 vond de officiële opheffing (ontbinding) plaats van het negende landstormbataljon van het arrondissement Deventer, welke was samengesteld uit mannelijke ingezetenen van de gemeenten Hardenberg en Gramsbergen.

Eind 1813 was in Nederland het Reglement van algemeene Volkswapening, Landstorm en Landmilitie uitgegeven, waarin onder meer de Landstorm werd opgericht. Alle weerbare mannen, tussen de 17 en 50 jaar oud, dienden zich te organiseren in bataljons ter verdediging van de eigen omgeving. De manschappen droegen geen uniform, maar ze moesten wel allemaal een groene tak met bladeren op de hoed dragen als kenmerk. Alleen degenen die de exercitie goed beheersten, mochten een soort uniform en uitrusting krijgen.

De landstormbataljons namen gedurende de bevrijdingsoorlog van 1813-1814 veelvuldig deel aan het belegeren van Franse garnizoenen. Het 9e landstormbataljon werd gedurende die periode gecommandeerd door luitenant-kolonel jonkheer Jacob van Foreest van Heemse en aangevoerd door majoor Antoni van Riemsdijk. Toen het moment was aangebroken op het bataljon op te heffen, schreef Van Riemsdijk het volgende gedicht, dat o.a. werd gepubliceerd in de Overijsselsche courant van 2 februari 1816:

Geluk mijn Vaderland! de Dwing’land is verslagen,
de geessel van Euroop heeft gene krachten meer,
herwaakte heldenmoed van lang getergde volken
trof ’t monster van nabij en veld’ het roemrijk neer.
Getuige Waterloo. Getuig, ô eed’le Vrede!
die thans Europa drenkt en met verkwikking laaft,
die ’t krijgsgewoel ontbondt en millioenen handen,
nog straks ten krijg gerust, aan ’t stil beroep hergaaft.
Ook d’onze, door den vorst ter waap’ning opgeroepen,
behoeft het vaderland voor zijne rust niet meer,
de vrede staakt den band, die onze g’leed’ren gorde,
en geeft ons aan ons zelfs en stillen werkkring weer.
Triumph, lö, Triumph! lang duur de zaal’ge vrede,
wee ’t monster, dat haar stond – de wapens weer ter hand,
zoo immer Neerlands grond, – zoo immer Neerlands koning
word’ op den troon geschudt en wreev’lig aangerand.
Dit zij ten duuren eed hier (*) voor Gods oog gezworen,
Oranje zij de leus, de kreet het vaderland!
de koning wenke slechts, – straks ijl en vlieg te wapen,
wat wapens torschen kan in ’t vrijë Nederland

* eene weide voor den Huize Heemse, toebehorende aan den hoogwelgeboren heer jonkheer Jacob van Foreest van Heemse, luitenant-colonel, commanderende het battaillon.

“Bevrijdingsdag”, maar dan in 1913!
Ook in 1913 werd al Bevrijdingsdag gevierd. Men herdacht dat het 100 jaar geleden was dat men was bevrijd van het Franse juk… Dit groepsportret is gemaakt in de Voorstraat nabij de Vechtbrug.

“Op den 3en en 4en september 1913 zal het feest zijn in Hardenberg en Heemse! Dan waait de driekleur uit schier alle huizen en tooit zich ieder met oranje. Dan hebben ook de kinderen vakantie en leggen ook de grooten den arbeid neer indien dit mogelijk is. Want geheel de bevolking, nu niet gescheiden in partijen, viert dan feest en wel het Eeuwfeest van onze Nationale onafhankelijkheid”.