Op 7 november 1930 werd door ds. Verrij ‘de eerste steen’ gelegd van de nieuw te bouwen christelijke lagere school (School met den Bijbel), de latere Kastanjehof aan de Lage Doelen. Anders dan het krantenbericht hieronder vermeldt, was burgemeester Schuite verhinderd…
Op 17 januari 1931 werd de ‘eerste steen’ gelegd van het nieuw te bouwen en eerste ziekenhuis aan de Stationsstraat te Hardenberg. Deze groepsfoto werd die dag gemaakt. We zien notabelen als de wethouders en gemeentesecretaris van stad Hardenberg, de heren De Bruin en Van Dalen van Onderlinge Hulp, mevrouw Boom, zuster De Groot, aannemer Van ‘t Hag met zijn echtgenote en de architecten Wierenga. Het pand werd gebouwd naar een ontwerp van de bouwkundigen G. en W. Wierenga uit Coevorden.
Op 2 september 1951 werd ‘de eerste steen’ gelegd van de nieuwe gereformeerde kerk aan de Hessenweg 47 in Heemse (de huidige Hessenwegkerk).
Op 24 juni 1920 werd de eerste steen gelegd van de School met den Bijbel M.U.L.O. aan de Gramsbergerweg. Al aan het einde van de Eerste Wereldoorlog waren er plannen om te komen tot een afdeling voor ULO in Hardenberg, met het doel om: “iets meer ontwikkeling te geven dan de gewone lagere school vermag aan te brengen, en die toch zoo nodig is voor den aanstaanden landbouwer en vakman die met zijn tijd mee wil”.
De school startte met 53 leerlingen, maar had toen nog geen eigen gebouw. Het voortgezet onderwijs was nog verbonden aan de lagere school aan de Lage Doelen en was er gekomen op initiatief van de gereformeerde predikant dr. Cornelis Christiaan Schot. Het was namelijk zijn vurige wens dat de jongeren ook in Hardenberg de mogelijkheid zouden hebben om christelijk voortgezet onderwijs te volgen. Daarvoor waren ze aangewezen op omringende plaatsen als Coevorden en Zwolle. Helaas mocht de predikant zelf de bouw van de school aan de Gramsbergerweg niet meer meemaken. Hij stierf in januari 1920, een aantal maanden voor de eerste-steen-legging.
Voorzitter J.G. Makkinga nam de honneurs waar namens het schoolbestuur. Voorafgaand aan de plechtige handeling had hij een korte toespraak gehouden, waarin hij met name stil stond bij de pionier voor de realisatie van de school, wijlen dominee dr. C.C. Schot. Deze had er jarenlang voor geknokt om een christelijke school voor ‘meer uitgebreid lager onderwijs’ in Hardenberg tot stand te brengen. Hij had de bouwtekeningen van de school nog mogen zien, maar had de aanvang van de werkzaamheden niet meer kunnen meemaken. Predikant Schot was op 10 januari overleden, oud 67 jaar. De eerste steen droeg derhalve het opschrift:
“Mede ter gedachtenis aan wijlen den voorz. dr. C.C. Schot is deze eerste steen gelegd door den voorz. den heer J.G. Makkinga, den 24 juni 1920.”
Het schoolgebouw werd in de zomer van 2010, na precies 90 jaar, met de grond gelijk gemaakt. Het vrijgekomen perceel werd verkocht en daarop werd vervolgens een riante woning gerealiseerd.
Het Sallands Volksblad van 22 april 1910 bevat deze advertentie:
“Ondergeteekende maakt hiermede bekend aan de bewoners van Hardenberg en omstreken dat hij zich te Hardenberg heeft gevestigd als FOTOGRAAF. Voor het fotograveeren van familiegroepen kan men hem aan huis ontbieden. Door het vervaardigen van goed gelijkende en net afgewerkte portretten, hoopt hij zich het vertrouwen van iedereen waardig te maken. Beleefd aanbevelend, B.J. Breukelman H.J.zn.”
Berend Jan Breukelman (bijgenaamd ‘Dooven-knoop’) was op nieuwjaarsdag 1881 geboren in Radewijk, als zoon van metselaar Hendrik Jan Breukelman en Aaltjen Bosman. Hij was dus 29 jaar toen hij als professioneel fotograaf in Hardenberg aan de slag ging. Voor zover bekend was Breukelman de eerste die er zijn beroep van had gemaakt en in Hardenberg een ‘photografisch atelier’ begon.
Een van Breukelmans eerste ‘daden’ was het registreren van de eerste-steen-legging van een nieuw te bouwen school in Ane, op 7 juli 1910. Volgens de krant had ‘de photograaf B.J. Breukelman uit Hardenberg van de aanwezigen bij de steenlegging eene moment-opname genomen’.
Enkele maanden later liet de fotograaf weten:
“Wegens opkomst onder de wapenen is het Photografisch atelier van 10 tot 15 october gesloten. B.J. Breukelman, photograaf, Hardenberg.”
En in de krant van 25 november adverteerde hij:
“Tegen St. Nicolaas zit menigeen bij zichzelven te denken: ‘wat zal ik nu toch eens koopen voor deze of die’? Mag ik u dan eens aan een idee helpen? Laat u fotografeeren en geef dan een portret aan hem of haar die ge woudt verrassen. Nog iets. ’t zijn echte zwartkrijtteekeningen, die altijd goed blijven.”
Dat Breukelman nog niet volledig van de inkomsten van zijn fotografie kon leven, blijkt onder meer uit een advertentie die hij in 1911 in de krant liet zetten. Daarin maakte hij bekend aan handelaren en winkeliers dat hij zich in de avonduren graag beschikbaar stelde voor het bijhouden der boeken en het uitschrijven van rekeningen. Hij had vroeger bijna twee jaren privaatles in de boekhouding genoten…
Berend Jan Breukelman trouwde in 1916 te Stad Hardenberg met Geertje Lotterman. Ze kregen acht kinderen. Berend Jan stierf op 8 juni 1953.
We zouden graag in contact komen met nazaten/familie van Berend Jan Breukelman in de hoop dat er nog een foto van de fotograaf zelf bewaard gebleven is.
