Op 22 juni 1961 werd ‘de eerste steen’ van het nieuwe gemeentehuis aan het Stephanusplein gelegd door ir. J.B.G.M. ridder de van der Schueren, de Commissaris van de Koningin in Overijssel. De gedenksteen werd aangebracht in de vestibule van het representatieve gedeelte. Die vestibule was verfraaid met sierlijk hardsteen en marmeren mozaïektegels.
Aan het begin van de negentiende eeuw stond de lagere school van Hardenberg even ten zuiden van de middeleeuwse kerk. Het was oud en bouwvallig.
Toen de kerk werd vernieuwd en vergroot, moest het oude schooltje er ook aan geloven. Er moest dus een nieuwe plaats voor de school komen. De gemeente werd voor een billijke prijs eigenaar van een perceel in de Achterstraat, gekocht van de gemeenteontvanger Lefert Santman en de weduwe van Evert Bruins, genaamd Johanna Santman. De prijs bedroeg f. 1.200 en op 1 mei 1850 was het te aanvaarden. Gedeputeerden keurden de koop en de bouw van een nieuwe school goed. Het rijk en de provincie zouden elk 1/3de deel van de gezamenlijke kosten bijdragen. Door de aannemer Berend Venebrugge, wonend aan de Venebrugge, werd de gehele bouw aangenomen voor f. 1.750. Hierdoor kwamen de totale kosten op f. 2.950.
Zo kwam dus de school in de Achterstraat in 1850. In het muurtje langs het Wilhelminaplein, bij de kerk, vindt men nog steeds twee ingemetselde stenen. Op de ene lezen wij ‘De eerste steen gelegd door mr. J. van Delden Jzn., burgemeester van Stad en Ambt Hardenbergh, 12 juni 1850. Gebouwd door B. Venebrugge woonachtig te Venebrugge Ambt Hardenberg, aannemer van publieke werken’. Op de tweede steen lezen wij een vers, dat de geest van die tijd typeert. Het luidt als volgt: ‘Hier onderwijst men u, o jeugd, in wetenschappen en in deugd; neem toch de lessen wel in acht, en zorgt, dat gij uw plicht betracht. Dan vindt gij wis in later tijd het loon voor uwe deugd en vlijt’. Tot 1912 heeft deze school in de Achterstraat dienst gedaan. Toen is er aan de Stationsstraat een nieuwe gebouwd, die er later nog een gedeelte bijkreeg voor Uitgebreid Lager Onderwijs (U.L.O.).
Op zaterdag 29 november 1902 rolden de eerste exemplaren van het nieuws- en advertentieblad Salland’s Volksblad van de drukpers. Gelukkig is van bijna elke wekelijkse editie een exemplaar bewaard gebleven. Enkele ‘highlights’ uit de eerste editie:
Hardenberg. De St. Nicolaas-etalage is gereed, bestaande in een prachtige collectie chocolade en suikerwerken, boterletters, beulingen en vele soorten gebakjes. Bensdorp’s Cacao en Chocolade. Hardenberg, Joh. Koeslag.
Hardenberg. Zaterdag jl. ontstond een begin van brand bij den winkelier G. Arends te Bruchterveld. Hoewel de brand zich ernstig liet aanzien, slaagde men er toch spoedig in om de vlammen meester te worden. Naar wij vernemen dekt assurantie de schade.
Dedemsvaart. Terwijl G.W., wonende op ’t Ongeluk alhier, even afwezig was, zijn de kleertjes van zijn ongeveer 4-jarig kind, dat eenigzins ongesteld was en bij het vuur zat, in brand geraakt, met het treurig gevolg dat de kleine onmiddellijk aan de gevolgen is overleden.
Gramsbergen. Van de door de notaris Rambonnet dinsdag geveilde huizen, staande in de Achterstraat alhier, zijn koopers geworden van perceel I, woonhuis met bakkerij, E. Bosch voor f. 859. Van perceel II, eene herberg, M. van Braam voor f. 1080.
Gramsbergen. Bij de verleden week gehouden stemming als notabelen van de Ned. Hervormde kerk alhier, zijn gekozen J. Wernes Jzn, H.J. Kamphuis en B. Kuiper.
Hardenberg. A. Sierink a/d brug, Hardenberg. Handel in alle bouwmaterialen, hout, steen, kalk, haardsteentjes, ijzerwaren, lampen, emailwaren, kookpotten, spiegels en schilderijen, wiegen en wannen, landbouwkalk enz.
Hardenberg. H. Zweers JRzn. Groote St. Nicolaas-etalage, bestaande in een uitgebreide sorteering galanterien, kinderspeelgoed enz. Verder groote sorteering schaatsen, kachels, turfbakken, tegelplaten, hakselmachines en andere ijzerwaren, aardewerk, glas, nikkel enz.
Hardenberg. G.J. Meijer a/d Brug, Hardenberg. Manufacturen en mode-artikelen. Bedden en veeren. Fantasie wollen- en sitsen dekens. De echte Zwarte Krip no. 6. Naaimachines (Unicum), sterk en lichtloopend.
Hardenberg. In den schoenhandel van ondergeteekende vindt men steeds een ruime keuze van alle soorten: heeren-, dames- en kinderschoeisel. Tevens voorhanden alle soorten vetleeren schoenwerk en laarzen, alsmede een flinke sorteering in winterpantoffels en viltmuilen. Aanbevelend, wed. F. Goris en Zonen, Hardenberg.
Hardenberg. Alle soorten van uurwerken, mooi en solide, tegen scherp concurreerende prijzen te verkrijgen bij J. Schutte, horlogemaker, Hardenberg. Oud goud en zilver wordt tegen de hoogste waarde ingeruild.
Hardenberg. De St. Nicolaas-etalage is gereed. Ruime keuze in kinderspeelgoed en alle soorten galanterien. Aanbevelend, G. Sierink, Achterstraat, Hardenberg.
Hardenberg. Ondergeteekende bericht den ingezetenen van Hardenberg en omstreken, dat hij weer opnieuw ontvangen heeft een groote partij sajetten, in alle kleuren. Kousen in alle grooten. Voorts alle andere artikelen in manufacturen en galanterien. Beleefd aanbevelend, J.W. Schutte, Hardenberg.
Op 7 oktober 1939 werd de ‘eerste steen’ gelegd van de nieuw te bouwen hervormde school in Heemse. De bouw, voor rekening van de Hervormde Schoolvereniging, was opgedragen aan aannemer Bloemendaal uit Den Ham voor f. 10.497. De school zou aanvankelijk gewoon ‘hervormde school’ heten, maar werd begin jaren ’70 omgedoopt in ‘Sjaloom’. Het pand aan de Hessenweg 57 wordt tegenwoordig gebruikt als godsdienstruimte.
Op 5 oktober 1872 werd de eerste steen gelegd van Huize De Eik, aan de zuidzijde van de Lutterhoofdwijk in Slagharen. Die eerste steen werd gelegd door de opdrachtgever Antonius Henricus Geerdes.
De geschiedenis van De Eik, en veel meer, kunt u nalezen in het door onze Stichting uitgegeven boek ‘Monumenten in de gemeente Hardenberg’.
