Mens | Maatschappij Archieven | Pagina 115 van 116 | Stichting Historische Projecten

Stichting Historische Projecten
2015-06-25

Toen, op 25 juni 1959: feest in Radewijk.

De 25ste juni 1959 was een vreugdevolle dag in de geschiedenis van de buurtschap Radewijk.
Heel Radewijk vierde die dag feest. Twee keurig uitgedoste herauten riepen de bevolking van Radewijk op tot een feestvreugde zoals men er in tijden niet had meegemaakt. Klaroenstoten van het tweetal wekten om vier uur `s morgens de landbouwende mensen die zich moesten reppen om hun vee zo tijdig mogelijk verzorgd te krijgen, zodat iedereen mee kon gaan naar het feest. Alle ellende die men tot voor kort in de buurtschap had gekend door de slechte staat van de landwegen, lag nog vers in het geheugen. Onbeschrijfelijke toestanden hebben geheerst in de uithoek van deze provincie, in de onmiddellijke nabijheid van de grens. Treffend waren de woorden van dierenarts J. Siebenga die op deze middag de volgende uitspraak deed: ‘Als er ooit iemand in aanmerking zou moeten komen voor een ridderorde, dan was het wel de landbouwer Wolbink die zo velen met zijn tractor uit de moeilijkheden heeft gehaald’.

Burgemeester De Goede vermeldde in zijn speech een aantal interessante gegevens over de nieuwe wegen. Zo werd er in totaal 18 miljoen kilo grondstof verwerkt, terwijl het project alleen al binnen de gemeentegrenzen van Hardenberg driekwart miljoen gulden kostte. In de buurtschap Radewijk veranderde maar liefst veertien kilometer zandweg in glad asfalt. Bij de met vlaggen versierde molen van Ter Voorde werd de plechtige opening voltrokken. De bejaarde weduwe Drenthen, gekleed in echt oude Saksische klederdracht, bood de burgemeestersvrouw een schaar aan, waarmee deze het witte lint doorknipte. Even tevoren had het muziekkorps Excelsior uit Bruchterveld het Wilhelmus geblazen en zongen de schoolkinderen met ijle stemmetjes in de zomerwind het mooie volkslied van Radewijk. Mevrouw De Goede kreeg voor haar officiële handeling een boeket bloemen aangereikt door de kleine Gerda Veneman. Het was een lange, lange tocht van bijna dertig versierde wagens, op weg naar het aangrenzende Den Velde. De burgemeestersfamilies van Hardenberg en Gramsbergen voorop.

Terecht had men dit geheel in het Saksische landschap passend gehouden door de beste paarden uit de Radewijker stallen voor de wagens te spannen. Ze trokken hun fleurige optocht met frisse moed over de harde wegen, maar het feestcomité had het reisplan wel zo vastgesteld dat ook enkele zandhindernissen moesten worden genomen, waarmee werd duidelijk gemaakt dat nog niet alles in kannen en kruiken was op het punt van de verharding. Met al die feestvierenden zetelden op éénn der eerste wagens zichtbaar verheugd de heer en mevrouw Van der Meer. Na veertigjarige strijd tegen de modder een resultaat te mogen meemaken, was ook een reden om echt blij te zijn. In die stemming aanvaardde het tweetal met voldoening de juichstem van een der feestvierders: Het bruidspaar van Radewijk. Het was een hoogtijdag voor beiden. Ter gelegenheid van de opening van de nieuwe wegen te Radewijk en Den Velde werd de tweede dag van de feestelijkheden besloten met een volksfeest, waarvoor zowel van Hollandse als van Duitse zijde zeer grote belangstelling bestond. Eindelijk was men verlost van de zeer slechte wegen!

Bovenstaand verhaal is overgenomen uit het Sallands Volksblad van 29 juni 1959.

Laat een reactie achter inFeesten Radewijk

Stichting Historische Projecten
2015-06-23

Toen, op 23 juni 1930: de oude joodse koster is gestorven.

De lokale krant ‘De Vechtstreek’ schreef op 28 juni 1930:
“Maandag is alhier in den ouderdom van 87 jaar overleden de heer E.I. de Bruin. De overledene, die bij de gelegenheid dat hij 65 jaar het ambt van koster bij de Israëlitische gemeente alhier had vervuld, door de Koningin werd begiftigd met de gouden eremedaille van de Oranje Nassau orde, heeft zijn kostersambt nadien nog tien jaren waargenomen en wel op een wijze, boven alle lof verheven. Bij zijn begrafenis was veel belangstelling.”

Emanuel Israëls de Bruin was geboren op 24 mei 1843 in Stad Hardenberg, als zoon van Israël Emanuëls de Bruin en Billa Hartog Cohen. Hij was op 28 april 1873 te Stad Hardenberg getrouwd met Margaretha Roos uit Staphorst. Het echtpaar kreeg 10 kinderen, waarvan er 5 op jeugdige leeftijd stierven.

Niet alleen Emanuëls overlijden haalde de krant. Al eerder, op 7 januari 1921, schreef het Salland’s Volksblad:
“De heer De Bruin heeft van de Koningin de gouden eeremedaille der Oranje-Nassau orde gekregen, ter gelegenheid van zijn 65-jarig jubileum als koster der synagoge.”

En precies zes jaar later, op 7 januari 1927:
“Nieuwjaarsdag was het 70 jaar geleden dat de heer E.I. de Bruin als koster van de synagoge werd benoemd. De jubilaris, thans 83 jaar, heeft van zijn 13-jarigen leeftijd af deze betrekking waargenomen. Nu echter heeft hij zijn ontslag gevraagd en zeer eervol gekregen. Bij deze gelegenheid heeft de heer I. Frank, voorzitter van den Israëlitischen kerkeraad hem ongeveer als volgt toegesproken: “Nimmer versaagd, altijd geheel opgaande in uw taak, met een plichtsbetrachting die wij moeilijk kunnen begrijpen, zijt gij getrouw gebleven tot dezen dag. Ja, ook thans kan nog worden getuigd, uw werkkracht is veel ruimer dan de draagwijdte van uw functie. Na zulk een werkzaam leven hebt gij gemeend een mijlpaal te moeten plaatsen op uw levensweg, die dien werkkring afsluit. Wij hebben met eerbied dit besluit te aanvaarden, als is het voor ons moeilijk afscheid te nemen van een dienaar die zijn taak zoo hoog heeft opgevat, die gedurende 70 jaar eenige geslachten heeft gediend met zulk een trouw. En dit afscheid klemt te meer nu gij onze gemeente gaat verlaten, terwijl die helaas niet meer staat op dat hooge standpunt van warmen godsdienstzin als toen gij uw ambt aanvaardde, omdat het aanzien van de gemeenschap niet meer draagt het beeld van heilige traditie en saamhorigheid. Veel schooner en verheffender zou het zijn geweest wanneer die Joodsche geest ook thans hier nog rondwaarde”. Uit naam van het kerkbestuur en de gemeente dankte spreker den heer De Bruin voor alles wat hij heeft verricht. Ik weet het, aldus spreker, voor u zal het straks vaak moeilijk zijn, als ge als ambtelooze in onze gemeente zult leven, omdat ge een sjammes (koster) waart in uw geheele wezen en optreden. Doch we weten, dat uw verder leven zal worden geschraagd door de onvermoeide zorgen en liefde van een echtgenoote, gestut en gesteund als gij beiden wordt door de toewijding van uw zoon Rudolf. Namens de gemeente bood spreker als blijk van waardeering een zilveren kidoes-beker aan, en besloot: Mocht gij bij het gebruik ervan worden herinnerd aan de taak, dat gij u bovenal in dienst hebt gesteld van onzen Heiligen Godsdienst, omdat gij u hiermede hebt gesticht een kidoes hateim, een heiliging van Gods naam. Moge de beker nog jarenlang in uw bezit zijn te midden van uw verwanten.”

Laat een reactie achter inGeboorte | Huwelijk | Overlijden Godsdienst | Kerken

Stichting Historische Projecten
2015-06-20

Toen, op 20 juni 1956: Samba te huur bij Garage Smit.

logo garage Smit

In de ‘Toren’ van 20 juni 1956 – eerste jaargang no. 8 – liet Garage A. Smit deze advertentie zetten, waarin hij het nieuwste model Volkswagen Samba-busje voor de verhuur aanbood.

Garage A. Smit had op 9 mei 1932 haar deuren geopend aan De Brink in Heemse, aan de zuidzijde van de straat, nabij de Vechtbrug. Voorheen was op die locatie het Meubelmagazijn Roos te vinden.

Lees meer

Laat een reactie achter inVerkeer | Vervoer

Stichting Historische Projecten
2015-06-16

Toen, op 16 juni 1942: bommenwerper stort neer in Radewijk

Op de avond van 16 juni 1942 maken op verschillende Engelse vliegvelden de vliegers van het „Bomber Command” zich gereed om op te stijgen voor de zoveelste vlucht naar Nazi-Duitsland. Ook op de basis Dalton rollen de viermotorige bommenwerpers van het type Handley Page Halifax van het 102 Squadron (RAF. Bomber Command) met de neus omhoog en met ronkende motoren de startbaan op, hun collega vliegers achterna die al ronkend in de verte verdwijnen. Zo ook de Halifax Mk2 nr. w7651 met de gemengde bemanning van 3 Canadezen en 5 Engelsen, bestaande uit: W.R. Davies, piloot (Can.); F.G. Peebles, 2de piloot (Can.); J.R. Sumpton, radiotel. schutter (Can.); D. Hanlon, boordmecano (Eng.); E.F. Lloyd, navigator (Eng.); E. Jackson, schutter (Eng.); H. Smith, schutter (Eng.); J. Duncan, bommenrichter (Eng.)..

William ‘Bill’ Robert Davies, zoon van William John en Annie Davies, Peterborough, Ontario, Canada, echtgenoot van Marion Elsa Davies te Peterborough.
Geboren op 25 december 1917, gesneuveld op woensdag 17 juni 1942 te Radewijk, begraven op 18 juni 1942 te Hardenberg, 24 jaar oud.

’s Middags omstreeks theetijd had de briefing plaatsgevonden en had Davies met zijn bemanningsleden gehoord van de doelen die die nacht aangevallen moesten worden. Het Roergebied en Rijnland stonden die nacht opnieuw in de belangstelling van de R.A.F. Na het bekend worden van de aan te vallen doelen, ging men druk bezig met het vluchtplan, want in dit stadium van de oorlog is er voor de bemanning nog een zekere vrijheid hun route te kiezen als ook de hoogte waarop ze gaan bombarderen. Er worden rantsoenen en thermosflessen met zwarte koffie voor de vliegers ingeladen voor de vlucht.

Harry Smith, zoon van Harry en Emily Harriet Smith, uit North Ormesby, Yorkshire, echtgenoot van Grace Smith, uit North Ormesby. Geboren op 17 juni 1920 te Middlesborough, gesneuveld op zijn 22ste verjaardag, woensdag 17 juni 1942 te Radewijk, begraven op 18 juni te Hardenberg.

Ook Davies is met zijn mannen op weg naar hun doel in het Roergebied en ze zijn vol goede moed. De captain, piloot William R. Davies, luistert naar het monotone gebrom van de 4 zuigermotoren. Het klinkt hem vertrouwd in de oren. Hij is met zijn 24 jaar al min of meer een veteraan en is met zijn 28ste oorlogsvlucht bezig. Hij heeft dus bijna 30 vluchten (een tour) gemaakt en gaat dan met verlof om de door de oorlog uitgestelde huwelijksreis te maken.

Francis ‘Frank’ Garfield Peebles, zoon van Mathew G. en Grace Peebles, uit Dauphin, Manitoba, Canada. Gesneuveld op woensdag 17 juni 1942 te Radewijk, begraven op 18 juni, 22 jaar oud.

Tweede piloot F.G. Peebles gaat mee om ervaring op te doen voordat hij er met een eigen vliegtuig en bemanning op uit mag. Frank Peebles is enig kind van zeer bemiddelde ouders die in Canada enkele bioscopen en garages exploiteren. Hij is getooid met een fraai geborduurde sjaal met de namen van zijn ouders daarop. En zo zijn ze op weg in de nacht van 16 op 17 juni 1942 naar onbekende gevaren met de vele andere geallieerde vliegtuigen om met hun bommenlast Nazi-Duitsland op de knieën te krijgen. Verschillende mensen in het rustige Radewijk, waar het oorlogsgeweld gelukkig aan voorbij is gegaan, worden wreed in hun nachtrust gestoord door angstaanjagend geluid van vliegtuigmotoren, even later gevolgd door een doffe dreun. Het is ongeveer 3 uur. Tot hun verbijstering aanschouwen ze een enorme vuurzee en horen ontploffingen van munitie van de aanwezige boordwapens. Bij de familie Tromp aan de Veldingerveldweg valt een stuk pantserplaat door het dak en komt op de deel terecht. De familie vlucht het huis uit. Het neergestorte vliegtuig is de Halifax van capt. W.R. Davies en zijn mannen. Bemanning en vliegtuig vinden hun einde in een weiland tegenover het erf van de fam. Tromp.

John Emmanuel Sumpton, vermist, radiotel. schutter, 24 jaar, zoon van William and Nellie Sumpton, Pipestone, Manitoba, Canada.

Captain Davies en zijn bemanning waren, nadat ze hun bommenlast boven Duitsland hadden afgeworpen, op de terugweg naar hun thuisbasis. Een Duitse nachtjager van het 3e Nachtjagdgeschwader 1, dat toen de thuisbasis had op vliegveld Twenthe, met aan de stuurknuppel Oberleutnant Dormann, kreeg de Halifax in het vizier en dat werd capt. Davies met zijn mannen fataal. Geen van de bemanningsleden van de Halifax overleefde deze vlucht en ze werden deerlijk verminkt teruggevonden. Eerst waren er maar twee namen bekend, Hanlon en Smith, maar het hoofd van de luchtbescherming, de heer Boekhoven, vond een met bloed doordrenkte sjaal aan de weide-afrastering. Hij nam de sjaal mee naar huis waar zijn echtgenote deze waste. Daardoor werden een paar namen zichtbaar, Grace en Garreth. Dat waren de namen van de ouders van Frank Peebles. Na de oorlog werd deze sjaal via familieleden weer teruggegeven aan de ouders van Peebles.

Daniel ‘Danny’ Hanlon, zoon van John en Margaret O’Hare Hanlon, uit Kilmarnock, Ayrshire (Schotland).
Gesneuveld op 17 juni 1942 te Radewijk, begraven op 18 juni te Hardenberg, 22 jaar oud.

De vliegers werden op het oude kerkhof te Hardenberg met militaire eer begraven (dat deden de Duitsers nog in het begin van de oorlog). De wrakstukken werden opgeruimd door de Duitsers. Een paar wielen, waar nog goede banden omzaten, werden nog stiekem door enkele Radewijkers stuk gesneden. De munitie, die door de Duitsers verzameld werd, werd in manden op afrasteringspalen gezet en in brand gestoken om te laten ontploffen.

Ernest ‘Jacky’ Jackson, zoon van Ernest en Edna Jackson, uit Droylsden, Lancashire. Geboren 4 oktober 1919, gesneuveld op woensdag 17 juni 1942 te Radewijk, begraven op 18 juni 1942, 22 jaar oud.

De Duitse nachtjagerpiloot Dormann was toen een al wat oudere piloot. Het was zijn eerste vliegtuig dat hij neerschoot en het 42e van het Geschwader waartoe hij behoorde. Dormann heeft de oorlog overleefd en was in 1983 woonachtig in Osnabrück. Na de oorlog was hij als burgerpiloot werkzaam bij de Duitse Lufthansa. Dormann was wel eens te gast bij de boeren die woonachtig waren rond de vliegbasis Twenthe. Volgens een inwoner uit Den Velde, J.H. Kollen, is Dormann nog wezen kijken naar de plaats waar de Halifax met bemanning neerkwam in Radewijk.

Met dank aan auteur Jan Woertel uit Radewijk.

1 reactie inOngeluk | Calamiteit Radewijk Wereldoorlog II

Stichting Historische Projecten
2015-06-13

Toen, op 13 juni 2015: laatste dag ‘De Kastanjehof’.

Aanstaande zaterdag 13 juni 2015 tussen 11.30 uur en 14.30 uur is iedereen welkom om rond te kijken in het gebouw van de voormalige ‘School met den Bijbel’ ‘De Kastanjehof’. De basisschool in het centrum van Hardenberg sluit, zoals u wellicht weet, de deuren.

In het eind 2008 door ons uitgegeven boek ‘Monumenten in de gemeente Hardenberg’ kunt u op pagina’s 306 en 307 de geschiedenis van dit pand teruglezen.

Voor hen die het boek niet bezitten (geheel uitverkocht), volgt hier een beknopte samenvatting:
De volledige gelijkstelling tussen het openbaar en het bijzonder onderwijs in 1920 bracht met zich mee dat de christelijke schoolbesturen uit de financiële zorgen konden komen. Zo ook in Hardenberg. Het bestaande schoolgebouw voor christelijk onderwijs aan de Kerkstraat (nu Lage Doelen), daterend uit 1870, was veel te klein geworden. Daarom besloot het bestuur van de Vereeniging voor Christelijk Nationaal Schoolonderwijs een nieuw pand te laten bouwen, naast het oude.

De nieuwe ‘school met den bijbel’ werd een sieraad voor de gemeente Stad Hardenberg. Het schoolbestuur was voor het ontwerp in zee gegaan met architect Evert Jan Rothuizen van het bureau Buvani in Arnhem. Deze begeleidde ook de gehele bouw. Aannemersbedrijf Schipper uit Almelo won de aanbesteding. De uiteindelijke bouwkosten, inclusief inrichting, bedroegen circa 84.000 gulden. Op 7 november 1930 was de eerste scheen gelegd en de bouw duurde bijna een jaar. De officiële opening volgde op 2 september 1931.

Dat betekent dat er zaterdag, na bijna 84 jaar, een einde komt aan de functie van dit voor de binnenstad van Hardenberg zo beeldbepalende pand. Laten we oprecht hopen dat het De Kastanjehof niet net zo vergaat als het schoenmakershuisje van Ep Breukelman aan de Hessenweg…

De eerste foto is in de jaren 30 gemaakt, kort na de ingebruikname, door wijlen fotograaf Pieter van Grieken. We zien de achterzijde van het gebouw.

De tweede foto toont een zevende klas anno 1950/1951. Links meester Roosjen. Rechts meester Van der Meer. Achter in het midden: Bela van Laar (in geblokte jurk). Herkent u verder nog iemand? We horen het graag.

De derde foto is in de jaren ’60 gemaakt. Het toont de bebouwing van de Wilhelminastraat, met op de achtergrond De Kastanjehof aan de Lage Doelen, met het imposante rode pannendak.

Laat een reactie achter inOpvoeding | Onderwijs

Categorie Mens | Maatschappij

Aanstaande zaterdag 13 juni 2015 tussen 11.30 uur en 14.30 uur is iedereen welkom om rond te kijken in het gebouw van de voormalige ‘School met den Bijbel’ ‘De Kastanjehof’. De basisschool in het centrum van Hardenberg sluit, zoals u wellicht weet, de deuren.