Dokter Johan Willem Brinkman (1907-1945)

De Stichting Historische Projecten Hardenberg is druk bezig met het samenstellen van een boek over de geschiedenis van stad Hardenberg en omgeving. In dat kader zijn we bij het hoofdstuk over de vroegste geschiedenis o.a. bezig met de archeologische voorwerpen die bijna een eeuw geleden (midden jaren ’30) werden gevonden bij afgravingen op de Baalder-Esch. In een tijdschrift van de Vereeniging van Overijssels Regt en Geschiedenis uit dit tijd lezen we in een artikel van mr. Ter Kuile:

En des te meer mag het op prijs gesteld worden daar, gelijk mij nu is gebleken, het vorige jaar (1936) op een aangrenzend deel der Baalder-Esch, doch ietwat oostelijker gelegen, door te werkgestelden verscheidene urnen en potten opgegraven zijn, die omdat de arbeiders geen geregelde beloning ontvingen, achteloos weggegooid en stukgesmeten zijn. Een enkele fraaie kogelpot, hoog 9 cm. en grootste horizontale diameter 10,5 cm., Saksisch of wellicht Merovingisch, is daaruit bewaard gebleven, versierd met ingedrukte stempelmotieven en nu in bezit van Dr. J.W. Brinkman te Amsterdam (deze was in 1936 hier als tijdelijke arts en is als anti-Duitsgezind in de Tweede Wereldoorlog naar Duitsland weggevoerd en van daar niet teruggekomen).

Dit fragment heeft geleid tot nader onderzoek, want wie was dokter Brinkman?
Bijna een eeuw geleden woonde en werkte dokter Brinkman in Hardenberg. Hij was huisarts, maar ook gemeente-geneesheer.

Johan Willem Brinkman (1907-1945) was slechts twee-en-een-half jaar aan Hardenberg verbonden (van 1 juni 1934 tot 31 december 1936). Hij volgde dokter Kattenwinkel op. Op 2 augustus 1934 trouwde hij in Groningen met apothekeres Hendrika Jantina (Riek) Wolters. Zij was geboren te Den Ham.

Het echtpaar kreeg in de zomer van 1935 een dochter: Hendrika Hilda (Riek). Ze woonden aan de noordzijde van de Voorstraat 14 (nu nr. 55). Per 1 januari 1937 begon dokter Brinkman als assistent van professor De Kleijn, keel-, neus- en oorarts te Amsterdam. Het jonge gezin Brinkman verliet daarmee het stadje aan de Vecht. Dokter Brinkman werd opgevolgd door dokter Fraser.

In het Stadsarchief van Amsterdam is zowel een persoonskaart als een pensioenkaart van dokter Brinkman bewaard gebleven. Daarop zien we dat hij op 26 juni 1934 is gaan wonen aan de Voorstraat 14 (nu 55) te Stad Hardenberg en dat hij per 31 december 1936 verhuisde naar de Stadionkade 161-I te Amsterdam, maar ook dat hij als assistent werkzaam was in de polikliniek voor keel-, neus- en oorziekten van het Binnengasthuis.

Na bijna drie jaren in Amsterdam te hebben gewerkt en gewoond, verhuisde het gezin Brinkman naar de Wilhelminastraat 21 in Assen. Toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak, koos dokter Brinkman voor een actieve rol in het verzet. Eind 1942 werd hun echtscheiding uitgesproken, op verzoek van Riek.

Medisch specialist Johan Willem Brinkman had in Groningen gestudeerd en was tijdens de Tweede Wereldoorlog lid van Medisch Contact, een verzetsbeweging van artsen. Ook was hij aangesloten bij de Ordedienst (OD) en verspreidde hij het llegale blad Je Maintiendrai. Als keel- neus en oorarts was hij verbonden aan het Wilhelmina Ziekenhuis in de Oosterhoutstraat in Assen.

Dokter Brinkman hertrouwde op 21 augustus 1944 te Assen met leerling-verpleegster Johanna Margaretha Latour.

Hij werd op 9 januari 1945 thuis gearresteerd door de S.D. en gevangengezet in het Huis van Bewaring aan de Brink. Precies een week later, op 16 januari, werd hij via Wilhelmshafen naar Neuengamme overgebracht en van daar naar het krijgsgevangenen- en concentratiekamp te Sandbostel. Daar, in het ziekenhuis, overleed hij kort na de bevrijding, op 15 mei 1945 aan vlektyphus en meningitus.

Het zou echter nog maanden duren voor zijn achtergebleven weduwe in Assen dit nieuws zou vernemen. Ondertussen was zij zwanger. Johanna Margaretha Brinkman-Latour beviel op 4 september 1945 van een dochtertje.

‘De heer en mevr. Brinkman’ maakten dit bekend middels onderstaande geboorteadvertentie in de Provinciale Drentsche en Asser Courant, maar op dat moment was dokter Brinkman al overleden…