het geheugen van hardenberg

ANBI-status goedgekeurd!

Het bestuur van de Stichting Historische Projecten is verheugd te kunnen mededelen dat ons de ANBI-status is toegekend. Om het geven van een bijdrage aan de SHP aantrekkelijker te maken, hebben we de Belastingdienst gevraagd ons aan te merken als een culturele ANBI: een algemeen nut beogende instelling die zich inzet voor culturele doeleinden. Onlangs heeft de Belastingdienst aangegeven dat we voldoen aan de criteria die hiervoor gelden en dat de status van culturele ANBI is toegekend. U kunt ons terugvinden in het ANBI-register van de Belastingdienst.

Dit heeft een aantal voordelen. Zo geldt voor donateurs dat hun (jaarlijkse) bijdrage aan de SHP voortaan als gift aftrekbaar is voor de inkomstenbelasting of vennootschapsbelasting. Daarnaast hoeft een ANBI geen belasting te betalen voor ontvangen schenkingen en legaten, zolang deze gericht zijn op het algemeen belang.

Onze donateurs zijn gisteren persoonlijk per e-mail geïnformeerd aan de hand van onze eerste nieuwsbrief. Donateurs krijgen een voorkeursbehandeling ten opzichte van anderen die zich tot ons richten met een verzoek. We zijn aan het onderzoeken hoe we meer onderscheid kunnen aanbrengen tussen donateurs en niet-donateurs, bijvoorbeeld door bepaalde informatie op onze website enkel en alleen voor donateurs toegankelijk te maken. Dit vraagt tevens helderheid over de vraag wie wel en wie niet beschouwd kan worden als donateur. Bepaald is dat een persoon (dan wel bedrijf/organisatie) die jaarlijks een bijdrage van minimaal 25 euro aan de SHP schenkt, wordt beschouwd als donateur. Onze donateurs worden vermeld op de website, tenzij men heeft aangegeven dat liever niet te willen.

Iedereen die zich vóór 1 april aanmeldt als donateur, ontvangt ons boek ‘Hardenberg op de Kaart’ als welkomstgeschenk!


Derks ‘Dubbele Dukaat’

In de Overijsselsche Almanak voor Oudheid en Letteren anno 1847 verscheen een interessant artikeltje over de vondst van twee gouden dubbele dukaten in Hardenberg en omgeving. Een van de twee munten was in mei 1845 gevonden ter diepte van hoogstens een half voet in de aarde, bij het omspitten van het land voor de verbouw van aardappelen. Het lapje grond, genaamd Kosterskampje, was eigendom van Derk Zweers en lag aan de Korte steeg, ongeveer tien minuten gaans ten oosten van Hardenberg.

Inleiding op het artikel in de Overijsselsche Almanak.

Het Kosterskampje aan de Korte Steeg behoorde voorheen tot de zgn. vicariegoederen Onzer Lieve Vrouwe. Wij vermoeden dat het gaat om het kadastrale perceel sectie A-579 op onderstaande kaart. Dat zou tegenwoordig gesitueerd moeten worden tussen de Gramsbergerweg en de Lage Gaardenstraat.

Fragment van de kadastrale minuutkaart anno 1832 met de Korte steeg en de Gramsbergerweg.

De twee muntstukken bevonden zich in 1847 in de fraaije verzameling van penningen en medailles van den weledelgestrenge heer J.C. Noot, majoor bij het 4e regiment infanterie, gelegerd te Coevorden. Ons onderzoek heeft uitgewezen dat het hier handelde om Jan Cornelis Noot (1795-1867). Hij overleed te Harderwijk als gepensioneerd kolonel der infanterie, ridder 4e klasse der Militaire Willemsorde en Kommandeur der Orde van de Eikenkroon. Hij heeft in 1812 met de Franse Armée van Napoleon gevochten in Rusland en Polen. Hij zat van 1812 tot 1814 als krijgsgevangene in Rusland, keerde terug naar Nederland en vocht mee in de Belgische Onafhankelijkheidsoorlog.

Opregte Haarlemsche Courant, 1 juni 1867.

Op 12 oktober 1868 werd de uitmuntende en rijke verzameling van munten en penningen van de hoogedelgestrenge J.C. Noot bij opbod geveild in het Lokaal Odéon te Amsterdam. De veilingcatalogus is bewaard gebleven en daaruit maken wij op dat Derks dubbele dukaat voor f. 10,25 werd verkocht (omgerekend naar nu ca. € 125,-). In de catalogus wordt de munt gedateerd tussen 1479 en 1504.

Zo zag de door Derk Zweers gevonden gouden dubbele dukaat eruit. Echter, dit exemplaar is niet geslagen in Sevilla, maar in Granada.

Een nadere beschrijving en duiding ontvingen wij van dhr. P.F.A. Möhring, conservator van de Nationale Numismatische Collectie bij De Nederlandsche Bank te Amsterdam. Hij liet weten dat hij deze interessante vondst nog niet kende. De door Derk Zweers gevonden munt is een excelente de la granada, ook bekend als gouden dukaat. Dit zijn munten uitgegeven door het Spaanse koninklijk echtpaar Ferdinand II van Aragon en Isabella van Castilië vanaf 1497. Ook door hun zoon en opvolger Karel V zijn deze munten – met onveranderde beeldenaar en inscriptie – geslagen tot 1537. De naam van de munt verwijst niet naar de Spaanse plaats Granada, maar naar de granaatappel vrucht (granada). Dit symbool was onderdeel van het koninklijk wapen, te zien op de keerzijde onderaan het schild. Het gewicht van de standaard enkele excelente was 3,53 gram.

Ferdinand II van Aragon (1452-1516)

De door Derk in mei 1845 gevonden excelente is een dubbele excelente van 6,9 gram. Op de voorzijde zijn de naar elkaar toegekeerde gekroonde bustes van Ferdinand en Isabelle te zien. Daaromheen de inscriptie: +FER[…]DVS.ET.ELISABET.DEIGRATIA.R. Volledig is dat Fernandus et Elisabeth Dei Gratia Rex et Regina Castellae en Legionis (Ferdinand en Isabella door Gods genade koning en koningin van Castilië en Leon). Tussen de twee bustes de letter S, het muntteken van Sevilla waar de munt is geslagen. Op de keerzijde de koninklijke wapens, daarboven adelaar van h. Johannes. Eromheen de inscriptie […]SVB.VNBRA.ALARVNIVARV[…]. Volledig is dat sub umbra alarum tuarum protege nos (bescherm ons onder de schaduw van uw vleugels).


de Hofsteeg

De naam Hofsteeg of Hofsteegjen komen we al tegen in de oude notariële archieven, zoals in een veilingakte van 18 november 1825 in opdracht van de erfgenamen van vrederechter J.G. Pruim.

Op de oudste kadastrale kaart van 1832 komt de naam de Hofsteeg in elk geval ook voor in het gebied De Voorste Lage Mars op het grondgebied van de gemeente Stad Hardenberg. We zien dat de steeg begint vanaf de huidige kruising van de Bruchterweg met de Burgemeester Schuitestraat en aanvankelijk in zuidoostelijke en vervolgens in oostelijke richting liep. Vervolgens boog het ter hoogte van de huidige J.C. Kellerlaan weer in zuidoostelijke richting af en ging het over in de Emtenbroekerdijk.

Fragment van oorspronkelijke kadastrale minuutkaart anno 1832, met de Hofsteeg
Luchtfoto anno 1933.
Luchtfoto anno 1933, met in kleur de loop van de Hofsteeg.
Luchtfoto anno 1961.
Dezelfde luchtfoto anno 1961, met in kleur de loop van de Hofsteeg.