Een besneeuwde Scholtensdijk, met rechts een deel van de uit 1806 daterende kosterswoning (Fotograaf: ds. E.J. Loor te Heemse).

De Rotterdamsche Courant van 28 september 1805 meldde:
Hardenberg, den 22 september. In den nagt tusschen donderdag en vrijdag laatstleden, ontstond er te Heemse aan het huis van den predikant Lamping en dat van den koster Dorgelo, brand, welke zoo schielijk toenam dat in een korten tijd het huis van den predikant, benevens een gedeelte van deszelfs schuur, het woonhuis en de hooiberg van den koster, als ook de school, geheel door de vlammen verteerd wierden. Menschen of vee zijn gelukkig daarbij niet omgekomen; des predikants vrouw, die pas voor twaalf dagen bevallen was, is ook gelukkiglijk met het kind uit den brand gered, en zijn beide in redelijken welstand. De meeste en beste van des predikants meubilen zijn het vuur ontrukt; doch die van den koster, op eenige weinige na, als ook zijn ingezameld koorn, hooi enz., is alles verbrand, waardoor dezen, met een talrijk huisgezin, zich in eenen droevigen toestand gedompeld vind.

In de vergadering van de Heren erfgenamen van Heemse, Collendoorn, Reze en Diffelen, tezamen horende onder de kerke van Heemse, op 14 januari 1806, werd besloten tot herbouw van de kosterij. Alle buurtschappen binnen het kerspel dienden daaraan bij te dragen. 

In een oude krant, gedateerd 1 maart 1806, lezen we dat er plannen zijn voor het aanbesteden van een nieuwe pastorie, kosterij en school in Heemse. De Erfgenamen en Goedsheeren van Heemse – dat waren de ‘grote boeren’ en de representanten van de lokale adel die een ‘aandeel’ bezaten in de marke van Heemse en Collendoorn – hadden in de tussenliggende tijd het benodigde geld bij elkaar geschraapt om tot nieuwbouw te kunnen overgaan. De aanbesteding vond plaats in herberg ‘den Rustenberg’ in Heemse:

De Goedsheeren en Erfgenaamen onder de kerke van Heemse gehorende, zijn voornemens om door derzelven gecommitteerden, op dinsdag den 11 maart aanstaande, ’s morgens om elf uuren precies, ten huize van den kastelein D. Odink op den Rustenberg, bij de minst aannemende te doen aanbesteden het compleet nieuw maaken van het predikantshuis, kostershuis en schoole te Heemse: zullende de rekeningen en bestekken daarvan inmiddels te zien en te lezen zijn, bij gem. D. Odink te Heemse en voorts ook bij den kastelein M. Bruins aldaar.

Na de herbouw werd het pand nog datzelfde jaar in gebruik genomen door koster Dorgelo. De in 1806 gebouwde school is decennia geleden afgebroken en de pastorie werd nog veel eerder vervangen door nieuwbouw. Enkel de kosterij, het huis van de koster, staat er nog…

Meer informatie over de oude kosterij kunt u vinden in het eind 2008 door onze stichting uitgegeven boek ‘Monumenten in de gemeente Hardenberg’ (pag. 334 en 335).

Kadastrale geschiedenis (in kaart)

Kadastrale hulpkaart, oktober 1905 (sectie B-6250).
Kadastrale hulpkaart, oktober 1913 (sectie B-6647).
Kadastrale hulpkaart, november 1917 (sectie B-6757).
Kadastrale hulpkaart, anno 1962 (sectie B-7669).
Kadastrale hulpkaart, anno 1969 (sectie B-8216).
Kadastrale hulpkaart, anno 2001 (sectie B-8947).
Kadastrale hulpkaart, anno 2005 (sectie B-9099).
Kadastrale hulpkaart, anno 2012 (sectie B-9345).