Het begon op de rustige zomeravond van 16 juni 1942. De bemanning van de Handley Page Halifax MK-II nr. W7651 van het 102e Ceylon Squadron vertrok van de Engelse luchtmachtbasis Dalton voor de zoveelste vlucht naar nazi-Duitsland. Het viermotorig vliegtuig werd bemand door acht vliegers, drie Canadezen en vijf Britten. Gewoonlijk werd een dergelijk toestel gevlogen door een zevenkoppige bemanning.

’s Middags waren ze gebriefd en hadden ze te horen gekregen welke doelen moesten worden aangevallen. Het Ruhrgebiet en het Rheinland stonden op het programma van de Royal Air Force. Captain-pilot William Robert Davies was de gezagvoerder. Met zijn vierentwintig jaar begon hij, al min of meer als veteraan, aan zijn 28e oorlogsvlucht. Zodra hij er dertig zou hebben gevlogen (een zgn. tour), kon hij met verlof om zijn door de oorlog uitgestelde huwelijksreis te maken. Second-pilot Francis Garfield Peebles ging mee om ervaring op te doen alvorens hij met zijn eigen vliegtuig en crew op weg zou worden gestuurd. Frank was enig kind van zeer gegoede ouders die in Canada enkele garages en bioscopen exploiteerden. Hij droeg die dag een fraai geborduurde sjaal met de namen van zijn ouders erop geborduurd.

William Robert Davies (1917-1942)

Nietsvermoedend ging het team, met vele andere geallieerde vliegtuigen, in de nacht van 16 op 17 juni op weg naar onbekende gevaren, om met hun bommenlast Hitler-Duitsland aan te vallen. Verschillende Radewijkers – die tot dan toe gelukkig weinig oorlogsgeweld hadden meegemaakt – werden ’s nachts tegen drieën wreed in hun rust verstoord door het angstaanjagende geluid van vliegtuigmotoren, kort erna gevolgd door een doffe dreun. Tot hun grote verbijstering zagen ze een enorme vuurzee en hoorden ze ontploffingen van munitie van het aanwezige boordgeschut. Bij de familie Tromp aan de Veldingerveldweg viel een stuk pantserplaat door het dak en belandde op de deel.

Het neergestorte vliegtuig was de Halifax van kapitein Davies en zijn bemanning. Alle bemanningsleden vonden hun einde in een weiland tegenover het erf van de familie Tromp. Op de terugweg van hun missie boven Duitsland waren ze neergeschoten door een Duitse nachtjager van het derde Nachtjagdgeschwader-1. Aan de stuurknuppel van het vijandige toestel zat Oberleutnant Dormann. Hij had het geallieerde toestel in het vizier gekregen en voerde zijn opdracht uit – met desastreuze gevolgen voor de Halifax.

De met bloed doordrenkte sjaal van Frank Peebles werd teruggevonden door de heer Boekhoven, hoofd van de luchtbescherming. Na de oorlog werd de sjaal via familieleden teruggegeven aan Peebles’ ouders. De vliegers werden door de Duitsers met militaire eer begraven op het oude kerkhof Nijenstede aan de Stationsstraat in Hardenberg. Aanvankelijk werd een houten kruis geplaatst met daarop de tot dan toe bekende namen van de omgekomen vliegers. Er was ruimte op het kruis vrijgelaten om later namen toe te kunnen voegen…

Nu zijn de namen van alle gesneuvelden bekend:

  • warrant-officer William Robert ‘Bill’ Davies (kapitein-piloot), Royal Canadian Airforce, 24 jaar oud
    – zoon van William John en Annie Davies, Peterborough, Ontario, Canada
    – echtgenoot van Marion Elsa Davies te Peterborough
    – geboren op 25 december 1917 Peterborough
    – killed in action 17 juni 1942 Radewijk
    – begraven 18 juni 1942 Hardenberg
  • flight-sergeant Francis ‘Frank’ Garfield Peebles (tweede piloot), Royal Canadian Airforce, 22 jaar oud
    – zoon van Mathew G. en Grace Peebles, Dauphin, Manitoba, Canada
    – killed in action 17 juni 1942 Radewijk
    – begraven 18 juni 1942 Hardenberg
  • pilot-officer John Emmanuel Sumpton (schutter-radiotelegrafist), Royal Canadian Airforce, 24 jaar oud
    – zoon van William en Nellie Sumpton, Pipestone, Manitoba, Canada
    – geboren te Pipestone
    – missing in action 17 juni 1942
  • pilot-officer Edward Frederick Lloyd (navigator), Royal Airforce, 25 jaar oud
    – zoon van Charles Thomas Lloyd en Florence Margaret Lloyd
    – echtgenoot van Annie Helena Lloyd, Reedham, Norfolk
    – missing in action 17 juni 1942
  • sergeant Daniel ‘Danny’ Hanlon (boordmecano), Royal Airforce, 22 jaar oud
    – zoon van John en Margaret O’Hare Hanlon, Kilmarnock, Ayrshire, Schotland
    – killed in action 17 juni 1942 Radewijk
    – begraven 18 juni 1942 Hardenberg
  • sergeant Ernest ‘Jacky’ Jackson (schutter), Royal Airforce, 22 jaar oud
    – zoon van Ernest en Edna Jackson, Droylsden, Lancashire
    – geboren 4 oktober 1919
    – killed in action 17 juni 1942 Radewijk
    – begraven 18 juni 1942 Hardenberg
  • sergeant Harry Smith (schutter), Royal Airforce, 22 jaar oud
    – zoon van Harry en Emily Harriet Smith, North Ormesby, Yorkshire
    – echtgenoot van Grace Smith uit North Ormesby
    – geboren 17 juni 1920 Middlesborough
    – killed in action 17 juni 1942 Radewijk
    – begraven 18 juni 1942 Hardenberg
  • sergeant Ian Duncan (bommenrichter), Royal Airforce, 23 jaar oud
    – zoon van James Richardson Duncan en Isabel Duncan, Hull
    – missing in action 17 juni 1942

Vijf van de acht hebben hun eigen grafsteen op de oude begraafplaats gekregen, voorzien van aangrijpende teksten als:
– Sunset and evening star and one clear call for me!
– Goodnight darling, until de daybreak and the shadows flee away
– Still loved he sleeps with his comrades in an blessed plot for ever England
– God be with you, our loved one, till we meet again
– Of charity pray for his and for all who died in the cause of freedrom.

De wrakstukken van het gecrashte vliegtuig werden opgeruimd door de Duitsers. Een paar wielen, waar nog goede banden om zaten, werden heimelijk door enkele Radewijkers stuk gesneden. De gevonden munitie werd verzameld en in manden op afrasteringspalen gezet. Vervolgens werd het in brand gestoken, zodat het geheel ontplofte. Oberleutnant Dormann, de Duitse nachtjagerpiloot, was een al wat oudere piloot. Het was zijn eerste vliegtuig dat hij neerschoot en het 42e van het Geschwader waartoe hij behoorde. Dormann overleefde de oorlog en woonde in 1983 in Osnabrück. Na de oorlog werkte hij als piloot voor burgerluchtvaartmaatschappij Lufthansa. Volgens ingewijden is Dormann later nog gaan kijken naar de plek waar de Halifax met haar bemanning te pletter sloeg. Zevenenvijftig jaar na de crash, op 10 juli 1999, is ter nagedachtenis aan de gesneuvelde bemanning een gedenksteen geplaatst, dichtbij waar de bommenwerper in 1942 is neergekomen. De koperen plaat op de zwerfkei toont de namen van de mannen die voor onze bevrijding vochten en daarbij hun leven lieten. Met gepast eerbetoon is de steen onthuld door het Canadees echtpaar Pomeroy, kennissen van de omgekomen kapitein Bill Davies.

Bron: Het Boek van Roke, de geschiedenis van Radewijk en haar bewoners (1999).