Tijdens W.O. II zijn in Hardenberg zeven vliegtuigen gecrasht waarvan de omgekomen vliegeniers begraven zijn op het kerkhof van Nijenstede aan de Stationsstraat in Hardenberg. De slachtoffers van de crash te Slagharen in 1941 werden begraven op het kerkhof van Lutten.
Acht vliegeniers omgekomen te Radewijk
Op 17 juni 1942 stortte omstreeks 03.00 uur in de buurtschap Radewijk een Halifax MK2 van het 102e squadron Royal Canadian Air Force brandend neer. Acht jonge militairen kwamen om, ze waren onherkenbaar verminkt. Drie van hen zijn nog altijd vermist. Van de overige vijf werden de stoffelijke resten begraven op Nijenstede.
Negen vliegeniers omgekomen te Schuinesloot
De Engelse bemanning van het op 6 juli 1941 neergestorte vliegtuig te Schuinesloot werd begraven te Lutten. De bemanning bestond uit: pilot officer R. Goulding RAF 85265, sergeant R.T.H. Aird RAF 968113, sergeant D. Morrison RAF 779002, begraven op 8 juli en op 11 juli werd R.H. Jordan RAF 1253067 ter aarde besteld.
Op dinsdag 6 oktober 1942 omstreeks 23.30 uur is te Schuinesloot een vliegtuig neergestort op het bouwland/aardappelland van Hendrik Euverman, gelegen aan de Troostenwijk. Het vliegtuig is neergestort even nadat van te voren een luchtgevecht had plaatsgehad.
Zeven vliegeniers omgekomen te Sibculo
Op 30 maart 1943, omstreeks 04.15 uur, stortte een Engels bombardementsvliegtuig brandend neer in de buurtschap Sibculo.
De bemanning van de Lancaster W4327, bestaand uit zeven personen, kwam om. Zes vliegeniers zijn op 1 april begraven te Hardenberg. Bijna veertien dagen later, op 13 april, werd nog een lijk onder de wrakstukken gevonden, het betrof de jonge Australiër Pip Dunn. Hij werd op 16 april, om 18.00 uur, te Hardenberg begraven.
Vijf vliegeniers omgekomen te Baalder
Op 24 februari 1944 stortte een viermotorige bommenwerper van de Amerikaanse luchtmacht neer in Baalder. Op het staartstuk van de grotendeels verbrande machine stond: F 27567 +E.
Door het exploderen van bommen werd een boerderij totaal vernietigd en en op de Gramsbergerweg veel glasschade veroorzaakt.
Vier vliegeniers omgekomen te Bergentheim
Op zondag 13 augustus 1944, ’s nachts om 01.30 uur, kwam vanuit Duitsland een brandend vliegtuig aangevlogen en stortte tussen Bergentheim en Mariënberg neer op een perceel heidegrond van G.J. Scholten, wonend te Bergentheim. Het bleek een grote Engelse bommenwerper te zijn.
Bruchterveld
Op 1 april 1945 is te Bruchterveld een jager van het type Typhoon L.M.S.D. serial-nummer G-5/157332 neergekomen. De onbekende piloot hieruit is begraven op het kerkhof te Hardenberg.
Later bleek dat dit D.P. Drummond betrof.
Rheezerveen
Op 16 februari 1945 stortte op een heideveld te Rheezerveen een bommenwerper van de Amerikaans luchtmacht neer. De bemanningsleden Brunson en Del Torto zijn elk in een afzonderlijk graf op het oude kerkhof begraven op 20 februari 1945. In oktober van dat jaar zijn de lijken van deze Amerikanen overgebracht naar de begraafplaats voor Amerikaanse oorlogsslachtoffers te Margraten bij Maastricht. [Later bleek dat ook de piloot E.A. Hansen was omgekomen in de crash, hij werd begraven in Avereest.]
In het Gemeentearchief Hardenberg bevindt zich onderstaand document in het archief van de Koninklijke Marechaussee, afd. Hardenberg:
Aan den heer commandant van het Marechaussee gewest Arnhem te Bathmen. Hierbij heb ik de eer UHoogEdelGestrenge beleefd het navolgende te berichten: Op den 16den februari 1945 te omstreeks 14.30, is in de buurtschap Rheezerveen onder de gemeente Hardenberg, een Amerikaansche bommenwerper brandend neergestort. Voorzoover is kunnen worden nagegaan, zijn drie leden van de bemanning om het leven gekomen. Eenige andere leden der bemanning, die met parachutes zijn afgesprongen, zijn door Duitsche militairen opgevangen. Doordat het vliegtuig in het heideveld is terechtgekomen, is geen schade veroorzaakt. Onder de burgerbevolking zijn geen persoonlijke ongelukken voorgekomen. De onderluitenant-groepscommandant P. Blok.
Zie voor meer informatie en foto’s de website
http://www.teunispats.nl/jack-edward-gibbs-6.htm
of bezoek:
Commonwealth War Graves
mei 1945
Om half drie Hemelvaartsdag werd een krans gelegd op de Engelsche graven op het oude kerkhof. Nadat het Wilhelmus gespeeld was, voerde burgemeester Van Oorschot het woord. Menigmaal is het het woord gevoerd bij het begraven van gevallenen, terwijl met argusoogen gespied werd door het totescommando, of er ook iets zou gebeuren, zoodat men zich moest bedwingen (hetgeen ook kon, omdat een Hollander de dooden eeren kan door elk gevoel van vijandschap op de graven zelf te onderdrukken) nu kunnen we onbespied de dooden eeren. Dank en eerbied past ons, denkende aan hen, die van zoover zijn gekomen om ons te helpen bevrijden. Het duurde zoo lang. Maar ze hebben dóórgevlogen, door het felste vuur heen, voor de edele zaak van de bevrijding van ons land van het nazidom. Op dit oogenblik, aldus spreker, gaan onze gedachten ook naar ds. Bouman, die zoo vaak ’t woord voerde aan deze graven, die zoo hartelijk meeleefde. We hopen hem spoedig terug te zien. Engelschen en Canadeezen, gij zijt gevallen ver van huis, uw verwanten ziet ge niet weer, maar uw graven zullen we met eerbied onderhouden, als het minste dat wij voor u kunnen doen, eindigde spreker. Terwijl nu de muziek het ‘God save the King’ speelde en de militairen het saluut brachten werd de krans gelegd door de heeren Tieman en Zweers, terwijl de vlaggen beider natiën kruiselings werden geplant. Ds. Jensvoerde was tweede spreker. Vermelden wij nog, dat de heer Tieman steeds belangeloos dit soldatengraf heeft schoongehouden, welke daad van eerbied hoog gewaardeerd wordt door alle oprechtvoelende plaatsgenooten.
Engels bezoek 1957
Onlangs bracht een gezelschap Engelsen een bezoek aan het Oude Kerkhof alhier waar verschillende piloten begraven liggen. Enige Hardenbergers die de verzorging der graven op zich genomen hebben in hun gezelschap. Door het gezelschap werden foto’s gemaakt van de graven en van de aanwezigen. Ook de gemeentearbeiders Luchies uit Radewijk en Centen uit Gramsbergen kwamen op deze foto’s voor. Deze week kregen genoemde arbeiders foto’s toegestuurd uit erkentelijkheid voor hun goede zorg.
bron: Salland’s Volksblad 11-01-1957
dodenherdenking 1990
De tien Britse gasten – nabestaanden van in Hardenberg omgekomen geallieerden – kijken met gemeng de gevoelens terug op hun bezoek aan Hardenberg. Zij waren zeer onder de indruk van de wijze waarop in Nederland de slachtoffers van de Tweede Wereldoorlog worden herdacht. In Hardenberg zijn in de oorlogsjaren acht vliegtuigen neergestort met in totaal 26 slachtoffers. Van dat aantal liggen er 22 begraven op de begraafplaats aan de Stationsstraat, de overige vier op de begraafplaats in Lutten. Van de omgekomen Britten R. Cordingley 29, J. Forbes 21, G. Slater 22 en D. Hanlon 22 waren nabestaanden in Hardenberg, die vorige week woensdag officieel werden ontvangen door het gemeentebestuur van Hardenberg en door het Comité 4 mei herdenking. Donderdag brachten de Britten een bezoek aan de plaatsen waar in de Tweede Wereldoorlog Britse vliegtuigen zijn neergestort. Vrijdagmiddag waren zij getuige van de ondertekening van het zogenaamde adoptie-contract.Op initiatief van burgemeester Smit heeft de christelijke scholengemeenschap Borchgraven besloten de graven van de Britse geallieerden te adopteren. Dat vervolgens 22 leerlingen bloemen bij de graven legden vormde een indrukwekkend schouwspel. Na de officiële plechtigheid op de begraafplaats aan de Stationsstraat herhaalde deze ceremonie zich nog een keer in Lutten. Vrij dagavond waren de Britse gasten verder getuige van de herdenkingsbijeenkomst op het Stephanus- plein waar honderden mensen zich hadden verzameld om gezamenlijk de slachtoffers te herdenken die in de jaren 1940-1945 het leven lieten ten behoeve van onze vrijheid. De herdenkingsplechtigheden werden besloten met een bijeenkomst in de hervormde kerk aan de Voorstraat waar behalve toespraken van de heer J. P. Nauta, voorzitter herdenkingscomité en burgemeester drs. H. Smit ook nog een declamatie volgde door mevrouw Zak. Na de emotionele en spannende dagen volgde zaterdag voor de Britse gasten ontspanning. Onder ideale weersomstandigheden werd onder meer een bezoek gebracht aan de Weerribben.
Gramsbergen
Na een herdenkingsbijeenkomst in een hervormde kerk die werd geleid door ds. Schipper vond een stille tocht plaats naar de begraafplaats waar het gemeentebestuur een krans legde bij de herdenkingssteen.
Het burgemeestersechtpaar Smit legt een krans bij de toren op het Stephanusplein. Leerlingen van Borchgraven leggen bloemen bij de graven van Britse geallieerden.
bron: De Toren 09-05-1990