Het oudste monument in de gemeente Hardenberg is zonder twijfel de Witte of Lambertuskerk aan de Scholtensdijk in Heemse. Dit gebouw is al meer dan acht eeuwen oud. In ons boek ‘Monumenten in de gemeente Hardenberg’ is de geschiedenis van de kerk uitvoerig beschreven.
Deze historie hebben we nu ook op onze website gepubliceerd, voorzien van vele prachtige foto’s. We nodigen u daarom graag uit voor een online bezoek aan Hardenbergs oudste gebouw:
Deze fraaie kleurendia maakte ds. Loor op 2 juni 1965 in Heemse. Op de achtergrond de Witte- of Lambertuskerk, maar welke oude boerderij is rechts zichtbaar en waarom hangt links aan de voorgevel van ’t huis een witte vlag met rood kruis? We horen ’t graag…
Tien jaar geleden alweer, op vrijdag 28 november 2008, mochten we als Stichting Historische Projecten ons boek ‘Monumenten in de gemeente Hardenberg’ presenteren. De boekpresentatie vond plaats in het oudste monument, de Witte- of Lambertuskerk in Heemse.
Het meer dan 500 pagina’s tellende boek werd een groot succes. Binnen twee weken waren alle exemplaren van het vuistdikke naslagwerk verkocht. We kijken nog altijd met grote tevredenheid terug op ons eerste mega-project. Het boek bevat een overzicht van de circa 90 rijksmonumenten en 90 gemeentelijke monumenten in de huidige gemeente Hardenberg. Af en toe wordt nog een exemplaar aangeboden via Marktplaats voor meer dan het viervoudige van de oorspronkelijke kostprijs…
Schoenmakershuisje op kruising Twenteweg-Hessenweg.
Deze prachtige kleurendia toont ons een voormalig gemeentelijk monument, bij velen bekend als ‘het schoenmakershuisje’. Voor het pand staat schoenmaker Egbert (Ep) Breukelman. De reclameborden aan de boom verwijzen naar de Oudheidkamer in Huize Welgelegen en naar het vakantieoord van de familie Overweg in de vroegere Haarmolen.
Er is sinds het pandje aan de Hessenweg werd aangewezen als monument al heel wat over gezegd en geschreven. Die aanwijzing geschiedde in het jaar 2002. In dat jaar besloot de gemeenteraad van Hardenberg om een tiental panden de status van gemeentelijk monument te geven. Dat werd weloverwogen gedaan, op basis van adviezen van de Stichting Het Oversticht uit Zwolle en een commissie van de Historische Vereniging Hardenberg.
In 2008 werd het schoenmakershuisje opgenomen in ons boek ‘Monumenten in de gemeente Hardenberg’ onder de titel ‘De Oude Schoenmakerij’. Het verbouwde woonboerderijtje naast de drukke en brede N-343 werd in de zomermaanden bijna helemaal aan het oog onttrokken door de vele monumentale loofbomen die er omheen stonden. Inderdaad, stonden. Want u weet allemaal hoe het verging met dit ‘monument’. Op de pagina’s 294 en 295 van genoemd boek kunt u lezen over de geschiedenis van het karakteristieke en verdieploze boerderijtje, dat dateerde uit 1863.
Dateerde, want het boerderijtje is niet meer. En de monumentenstatus? Die is er ook niet meer. Wat dat betreft heeft dit voormalige schoenmakershuisje al bijna dezelfde status gekregen als de in 1980 afgebroken synagoge. Vele Hardenbergers praten er nog altijd schande van. Dat had toch nooit mogen gebeuren?! Het gebeurde toen, en het gebeurde opnieuw.
De nieuwbouw van een regiokantoor van de plaatselijke boerenleenbank maakte dat het schoenmakershuisje moest wijken. Dat zou worden afgebroken, steen voor steen, om een eindje verderop te worden herbouwd. Zo gezegd…., maar zo geschiedde het niet. Het werd wel afgebroken. Jazeker! Dat ging met zo’n geweld gepaard, dat het onmogelijk werd om met de afbraak enige herbouw te plegen. De materialen verdwenen als sneeuw voor de zon in grote afvalcontainers.
Hoe dat kon? Simpel. Eerst werd het bestemmingsplan gewijzigd. Toen werd de bouwvergunning afgegeven, inclusief de sloop van het monument. Dat laatste met de expliciete eis tot herbouw. Maar na de sloop van het pand kon de projectontwikkelaar eenvoudig vragen om de monumentenstatus van het vroegere pand eraf halen, want er was simpelweg geen gebouw meer. En de gemeente ging graag akkoord. Toen dat geregeld was, hoefde men ook de eis tot herbouw niet meer te handhaven en zo kon men zonder slag of stoot dit monumentale pandje van de gemeentelijke lijst afvoeren. De commercie ging voor. De vraag mag dan ook serieus worden gesteld, wat de status ‘gemeentelijk monument’ nog voorstelt… In Hardenberg en omgeving heeft het in ieder geval weinig meer te betekenen, want de eigenaren hoeven ook niet op onderhoudssubsidies van de gemeente te rekenen…
Op 3 oktober 2000 werd aan de Luggersweg in Collendoorn, op de plaats van het voormalig Rijkswerkkamp Molengoot, een herdenkingsmonument onthuld. Het monument was ontworpen en gemaakt door kunstenaar Kees Huigen. Het monument ‘Kamp Molengoot’ is een zwerfkei met in bronzen reliëf een afbeelding van een groep joodse gevangenen die dwangarbeid verrichten. De kei is geplaatst op een stenen davidster. De davidster heeft een doorsnede van bijna vier meter en een gewicht van 12 ton.
De zwerfkei verbeeldt het zwervend bestaan van het joodse volk. Daaromheen bevindt zich in een neerwaartse spiraal een bronsreliëf. Aan het begin ziet men de joodse arbeiders aan het werk, maar hoe verder men komt hoe wanhopiger de sfeer wordt. De zwerfkei rust ook als een symbool van onderdrukking op de davidster. Voor meer informatie over de geschiedenis van Rijkswerkkamp Molengoot verwijzen we u graag naar: www.kampmolengoot.nl
