In het Historisch Centrum Overijssel wordt in toegang 284.1 onder inventarisnummer 3 een militair memorieboek bewaard uit het eerste kwart van de achttiende eeuw. Het boek is geschreven door Pyrrhus Wilhelmus baron van Sytzama.
Pier Willem van Sytzama was op 19 oktober 1688 geboren op de havezate ‘Blankenhemert’ op het Heemserveen. Twee dagen later was hij gedoopt in de kerk te Heemse. Hij trouwde eerst in 1726 met Ebella Juliana Aebinga van Humalda. Uit dat huwelijk werd in 1729 ‘onze’ latere dichteres Clara Feyoena geboren. Na het overlijden van zijn eerste echtgenote hertrouwde Van Sytzama in 1732 met Geertruyd Foeck van Burmania.
Van Sytzama was overste-luitenant van een compagnie infanterie en ‘capitein ten dienste deser landen’. Ook was hij een aantal jaren lid van de Staten-Generaal.
De hooggeplaatste militair hield in genoemd boek al zijn reizen bij. Zo weten we nu, drie eeuwen later, precies hoe men in die tijd afstanden aflegde. Op deze pagina zien we hoe de dan 36-jarige Pier Willem op 1 april 1725 van de havezate Blankenhemert in Heemserveen naar ’t adellijk huis van zijn voorouders, ‘Beslinga State’, in Friens reisde. Hij reisde niet alleen, maar samen met zijn zusje Anna Jacoba Harmina barones van Sytzama en zijn ouders Pico Galenus baron van Sytzama en Johanna Judith baronesse Blanckvoort.
Ze reden eerst met de wagen, ongetwijfeld over de Hessenweg, naar Zwolle. Daar bleven ze een dag, mogelijk om inkopen of zaken te doen. Op de derde april reisden ze verder via Geelmuyden (Genemuiden) alwaar ze het veerpontje pakten over het Zwartewater. Vervolgens reisden ze over de ‘Gietersche weg’ (de weg richting Giethoorn) naar het dorpje Tuk bij Steenwijk. Daar overnachtte het gezelschap. De dag erop overbrugde men de laatste vijftig kilometer, ongetwijfeld via Heerenveen en Akkrum, naar de eindbestemming Stiens.
Pyrrhus Wilhelmus baron van Sytzama overleed op 26 april 1759 in Den Haag en werd begraven in de kerk te Friens.
Onze stichting is voornemens het reisboek van baron Van Sytzama t.z.t. te digitaliseren en in transcriptie uit te geven, vanwege het prachtige tijdsbeeld en de mooie verhalen die tussen de regels door worden verteld. We houden u via onze Facebookpagina op de hoogte van de vorderingen.
3 Reacties
Johan Smit
Er staat een klein foutje in de tekst bij de beschrijving van de reis van Heemse naar de eindbestemming Stiens. Dat moet uiteraard Friens zijn, tussen Jirnsum en Reduzum. Het prachtige kerkje in Friens wordt nog elke veertien dagen gebruikt voor de eredienst, in afwisseling met de kerk in Reduzum.
Liuwe van der Meer
Geachte lezer,
Ik ben erg benieuwd naar de vorderingen van de digitalisering van het boek van Pier van Sytzama! Wijlen mijn vader heeft in de jaren tachtig een studie over Friens en de Van Sytzama’s gepubliceerd, hij ligt zelf ook in Friens begraven en de kerk van Friens is mij erg vertrouwd, ik kom er regelmatig. Genoemde Pier (Pyrrhus, het moet ook wat lijken) heeft een genealogie van de familie geschreven waarin hij enkele zaken anders heeft voorgesteld dan ze waren: in werkelijkheid stamde hij niet af van de adellijke familie Van Sytzama uit Arum, maar van een koopman uit Harlingen, door de Tachtigjarige Oorlog zijn veel schriftelijke bronnen verloren gegaan en daar heeft Pyrrhus handig gebruik van gemaakt. Het rouwbord van Pyrrhus Wilhelmus hangt nog altijd in de kerk van Friens.
De Van Sytzama’s hebben altijd een handige huwelijkspolitiek bedreven, maar ze leefden ook voortdurend boven hun stand. De laatste in Friens wonende Van Sytzama, Maurits Pico Diederik, was gouverneur des konings, maakte veel schulden en na zijn onverwachte overlijden in 1848 moest de weduwe de state verkopen en vertrok ze met haar minderjarige kinderen naar Overijssel, waar de afstammelingen nog wonen. De state is gesloopt, het park verdwenen, het is nu een weiland. Maar ik ben wel erg benieuwd naar dat reisverhaal!
Erwin Wolbink
Geachte heer Van der Meer,
Dank voor uw bericht. Het kan nog wel even duren voor we eraan toekomen genoemd boek te digitaliseren, omdat we eerst nog bezig zijn met een ander groot project. Hou onze Facebookpagina en/of deze website in de gaten…