26-05-1945
Dominee Bouman leeft nog. Het lang verbeide bericht van Ds. G.L. Bouman, de geliefde predikant van de hervormde gemeente alhier, is gekomen. En een gunstig bericht. Dominee Bouman heeft de verschrikkingen van het concentratiekamp Dachau overleefd. Verwacht mag worden, dat, al zullen de krachten van den heer Bouman door de ontberingen van het concentratiekamp hebben geleden, het nu niet al te lang meer zal duren, dat hij naar Hardenberg terug komt, om den kansel te bestijgen ter vervulling van het ambt, dat hem zo ter harte ging. Bijna drie jaar – om precies te zijn sinds 3 juli 1942 – heeft de gemeente Hardenberg haar predikant moeten missen en heeft deze gemeente en met haar de gehele bevolking van Hardenberg, meegeleefd met mevrouw Bouman en elk bericht ging als een lopend vuurtje door de gemeente. Er kwam deze week nog een goed bericht door de radio, nl. dat Simon Blein van Hardenberg uit het concentratiekamp Buchenwald te Eindhoven was aangekomen. Daar een nadere aanduiding ontbrak, kunnen we nog niet zeggen welke Simon Blein bedoeld werd, nl. Simon de zoon van David Blein de slager uit de Voorstraat, of Simon de zoon van Moos Blein die te Gramsbergen woonde en die een manufacturenzaak had op de hoek van de Voorstraat en Fortuinstraat. Het is de eerste Israëliet uit onze gemeente waarvan na hun deportatie iets gehoord wordt. Mogen deze berichten spoedig gevolgd worden door gunstige mededelingen van allen die zich nog in Duitsland bevinden, waar dan ook.
Hardenberg. De burgemeester van Hardenberg doet een vriendelijk doch dringend beroep op de ingezetenen van Hardenberg om enige goed werkende radiotoestellen ter beschikking te stellen van de Repatriëringscommissie, teneinde haar in de gelegenheid te stellen aan de gerepatrieerde mensen, die in verschillende gebouwen in de gemeente zijn ondergebracht, afleiding te bezorgen en de dodelijke verveling te breken. De toestanden zullen goed worden verzorgd. U doet een goed werk. Helpt elkander. De burgemeester vnd., mr. J.A.M. van Oorschot.
Toch gesnapt. De vroegere N.S.B.-burgemeester dezer gemeente F.J. Overbeek, die zich tot nu toe aan arrestatie had weten te onttrekken, is thans ook tegen de lamp gelopen. Hij bevond zich in het plaatsje Workum in Friesland. Daar staat op het ogenblik de heer Albada, die hier de Ned. Herv. Gemeente als kandidaat diende. Deze herkende hem en waarschuwde de plaatselijke N.B.S., die Overbeek onmiddellijk inrekende. Dezer dagen zal hij naar Hardenberg worden vervoerd om verhoord te worden.
Nog twee Hardenbergers bevrijd. Bij het ter perse gaan van dit nummer vernemen wij dat Albert Hofstede, de zoon van S. Hofstede in de Sallandschestraat uit het concentratiekamp Buchenwald, J.H. Pullen te Collendoorn uit het concentratiekamp Sieburg is bevrijd. Onze hartelijke gelukwensen.
Bekendmaking. De burgemeester der gemeente Hardenberg maakt bekend dat een ieder die meent aanspraak te kunnen maken op vergoeding van schade veroorzaakt door geallieerde militairen, een desbetreffend verzoek bij hem kan indienen, waarna dat verzoek zal worden doorgezonden naar het Claims en Hirings Office, dat zo spoedig mogelijk de schade doet opnemen en vaststellen. Overlegging van een gespecificeerde opgaaf van de toegebrachte schade is noodzakelijk. Hardenberg, 23 mei 1945, de wnd. burgemeester van Hardenberg, mr. J.A.M. van Oorschot.
Rouwadvertentie: Jean Nelissen, oud 73 jaar, Voorburg.
Advertentie. Degenen die gedupeerd zijn door de moffenplundering bij ons, doordat coupons voor mantels en japonnen enz. (gebracht om te maken of te herstellen) verdwenen zijn, worden verzocht hiervan opgave te doen a.s. maandag 28 mei. Jac. Oostenbrink, Heemse.
Advertentie. Ten bate van het Rode Kruis ‘Repatriatie-kamp Bergentheim’ speelt een Engels legerelftal op maandag 28 mei ’s avonds 7 uur een voetbalwedstrijd tegen Roda I Bergentheim. Opgeluisterd door muziekcorps ‘De Bazuin’.
Advertentie. Opbouwen is het gezegde van de dag. Ook wij willen helpen bouwen. Wij repareren allerlei timmerwerken en bouwen zo gauw er materiaal is. Tegen inlevering van paardehaar en een stukje hout ontvangt u van ons de prachtigste bezems, stoffers enz. Aanbevelend, H. Woertel, aannemer en wagenmaker, Kloosterhaar, E-91a.
02-06-1945
Dominee Bouman uit Dachau teruggekeerd. Dominee Bouman is terug. Als een lopend vuurtje ging de blijde mare zaterdagavond door Hardenberg. Opgetogen was de bevolking en in een ogenblik was het zwart van de mensen bij de pastorie, vrolijke opgetogen mannen, vrouwen en kinderen, vrolijk en opgetogen omdat hun geliefde predikant was teruggekomen uit de hel van Dachau. Bijna juichende mensen, die allen naar hem toe wilden om te feliciteren, om uiting te geven niet aan zijn, maar aan hun geluk. In een ommezien stond de gang van de pastorie vol en den gehelen avond bleef het druk, niettegenstaande een bordje op de deur verkondigde dat dominee Bouman niet in staat was bezoek te ontvangen. De plaatselijke muziekverenigingen waren in een ogenblik bij elkaar en omstuwd door honderden belangstellenden brachten deze den weergekeerde predikant een serenade. Ontroerd werd deze door dominee en mevrouw aangehoord en in ontroerende bewoordingen dankte hij voor de hulde hem gebracht en voor de hulp hem door de gemeente van Hardenberg verleend gedurende deze drie lange bange jaren zonder welke hulp het hem veel moeilijker gevallen zou zijn deze tijd door te komen. Burgemeester Van Oorschot was zeker de tolk aller aanwezigen, toen hij dominee Bouman feliciteerde met zijn gelukkige en behouden terugkeer. En hoevelen hem nog graag de hand hadden willen drukken, of hem terug hadden willen zien na deze lange jaren van scheiding, zij moesten geduld hebben tot zondagmorgen, toen dominee Bouman voor het eerst sinds 3 juli 1942 den kansel besteeg om zijn geliefde werk weer op te vatten. Tot in alle hoeken was de kerk gevuld, zo vol als zij misschien nog nooit was geweest. Tot op de stoep stonden nog mannen, die gekomen waren om te horen. die blijk van belangstelling wilden geven, een stille huldebetuiging aan de nobele figuur van dominee Bouman. Machtig aangrijpend was het toen dominee Bouman binnentrad en de gehele gemeente als geëlectriseerd zich verhief van haar zetel en bleef staan totdat de predikant den kansel had beklommen, zich richtende tot de schare met het verzoek te willen zingen psalm 188 de versen 1, 3 en 7. Wij hebben ze gezien, personen wien alle weekheid en overgevoeligheid vreemd is, die hun aandoening niet konden verbergen, zo geroerd door de woorden van deze psalm, zo van toepassing op de wonderbaarlijke redding van hem, die thans na drie jaren weer voor zijn gemeente zou optreden c.a.
Simon Blein keerde terug. Er was zaterdagavond wel grote blijdschap in Hardenberg. Want tegelijk met dominee Bouman, keerde ook Simon Blein, de zoon van David Blein, de slager uit de Voorstraat, in zijn geboorteplaats terug, na een afwezigheid van vele jaren. Want hij was één der eerste joden uit onze plaats die door de Duitsers werd gedeporteerd, nl. in september 1942. Hij was toentertijd reeds naar Frankrijk uitgeweken, doch om zijn verloofde te redden, keerde hij terug. Dit keer ging het mis en werd hij aan de Belgische grens gegrepen. Via Westerbork werd hij naar Duitsland overgebracht, waar de mannen en de vrouwen gescheiden werden. Nimmer heeft hij sindsdien iets weer van zijn vrouw – want hij was in Westerbork nog getrouwd – gehoord en evenmin heeft hij in de verschillende kampen, waarin hij ondergebracht is geweest, iets van de andere Hardenbergers gehoord. Het ergste was de 300 km. lange tocht die gemaakt moest worden toen in januari de Russen hun succesvolle opmars begonnen en het kamp in Silezië geëvacueerd werd. Zonder eten en bij een koude van 28 graden moesten de ongelukkigen 300 km. lopen, zodat er van de 4000 man waarmede de tocht werd begonnen slechts 500 levend in Buchenwalde aankwamen. Daar trof hij o.a. de zoon van Hofstede en een zoon van Ds. Pols te Coevorden. Groot was de vreugde toen de Amerikanen kwamen en het kamp bevrijd was. Simon Blein was vol lof over de behandeling door de Amerikanen en de repatriëringscommissie, maar niet minder over de spontane ontvangst door de Hardenberger bevolking.
Marten Valkman teruggekeerd. De heer M. Valkman, die in 1942 als officier van het Nederlandse leger in krijgsgevangenschap moest terugkeren, is woensdagavond tot hun grote vreugde bij vrouw en dochter teruggekeerd. De blijdschap was groot en vele felicitaties, waarbij wij graag de onze voegen, kwamen binnen. De muziekverenigingen brachten donderdagavond een serenade, waarbij burgemeester Van Oorschot den gerepatrieerden officier in hartelijke bewoordingen toesprak.
Rouwadvertentie: Ds. G.J. Gerrits, oud 37 jaar, Loozen, begraven op de Noorderbegraafplaats te Groningen.
Rouwadvertentie: Willem van der Sluis (2 maart) en Cornelis Lucas de Jong (te vernietigingskamp Wöbelin); namens het Bestuur der Gemengde Zangvereniging ‘Excelsior’ te Bergentheim.
Rouwadvertentie: Hendrik Cornelis Veldkamp, overleden 8 mei 1945, directeur van het Post- en Telegraafkantoor te Ede, oud 61 jaar.
Advertentie. Dankbetuiging. Hiermede betuigen wij onzen hartelijken dank aan allen, in het bijzonder de N.B.S. Gramsbergen, voor de overgrote belangstelling en het medeleven, betoond na het droevige ongeval van onzen lieven zoon en broer Roelof Zweers, Anerveen, mei 1945.
Advertentie. Ernstige waarschuwing. Ieder, die goederen toebehorend aan Joodse ingezetenen der gemeente Hardenberg onder zijne berusting heeft, is verplicht daarvan onverwijld gespecificeerde opgave te doen ten gemeentehuize. Ieder, die omtrent bovenstaande gevallen deugdelijke inlichtingen kan verschaffen, is verplicht zulks onverwijld ter kennis te brengen van den burgemeester. Tegen overtreders zullen de meest strenge maatregelen worden genomen. Hardenberg, 29 mei 1945. De wnd. burgemeester der gemeente Hardenberg, mr. J.A.M. van Oorschot.
Advertentie. Hartelijk dank aan burgemeester, muziekvereniging ‘Kunst na Arbeid’, ‘Hallelujah’ en bevolking van Hardenberg en omgeving voor de buitengewone spontane en hartelijke ontvangst. S. Blein Dzn.
Advertentie. Te pachten: een boerenplaats aan den Ommerweg te Rheezerveen, bestaande uit boerenbehuizing met schuur, stookhok en korenschuur en ongeveer 8 ha. bouw- en grasland. J.W. van Braak sr., O-105, Rheezerveen.
09-06-1945
Hulp aan oorlogslachtoffers. Evenals in andere plaatsen is ook in deze gemeente opgericht een plaatselijke H.A.R.K.-comité. Hark betekent: ‘Hulp Actie Rode Kruis’. Deze commissie beoogt hulp te verstrekken in de ruimste zin des woords, onder het motto: ‘draagt elkanders lasten’. De plaatselijke commissie is samengesteld als volgt: K. Edens, Heemse; mw. Pisuisse-Bramer, Hardenberg; R. Jonkhans, Radewijk; J. Kuiper, Lutten; A. Sportel, Slagharen; W.A. Bitter, Kloosterhaar; J.W.A. v.d. Pijl, Bergentheim; R. de Bruin (sociale zaken), P. van Engen (distributie).
Uit Duitsland terug. Tot grote blijdschap van hun familie zijn ook deze week verschillende personen uit Duitsland in onze gemeente teruggekeerd. In het laatst van de vorige week kwam terug de heer Bergsma, die als beroepsmilitair in krijgsgevangenschap moest terugkeren. Dinsdagavond arriveerde hier de heer Uiterwijk, de marechaussee die indertijd onderdook wijl hij zich niet met de maatregelen der Duitsers kon verenigen. Later werd hij gepakt en naar een concentratiekamp overgebracht. Woensdagmiddag kwam in Brucht terug de heer Kampherbeek die als beroepsmilitair (marinier) eveneens naar een krijgsgevangenkamp werd weggevoerd. De muziekverenigingen brachten de heren Bergsma en Uiterwijk, onder grote en hartelijke belangstelling van de bevolking, een serenade. Wij feliciteren allen van harte met hun behouden terugkeer.
Mooie promotie. Onze vroegere plaatsgenoot, de heer A.J.W. Schuite, is benoemd tot secretaris der gemeente Genemuiden.
Ontslag verleend. De burgemeester heeft, overeenkomstig zijn verzoek, aan den heer Van Dam ontslag verleend, ingaande 1 juni 1945, als leider van den distributiedienst alhier.
Lutten. Dokter Gouwe terug. Maandagavond keerde, na bijna 1½ jaar gevangenschap in Duitsland, nog vrij onverwachts onze plaatselijke arts, dokter Gouwe in ons midden terug. Voor zeer velen zal zijn terugkomst een vreugdevolle tijding zijn, want dr. Gouwe stond algemeen bekend als een zeer bekwaam arts en veel heeft hij gedaan voor de vaderlandse zaak, o.a. bij de invoering van de arbeidsinzet, toen hij zeer velen voor tewerkstelling in Duitsland wist te behoeden. Laten wij hopen, dat hij spoedig wederom zijn werkzaamheden tot heil van zijn patiënten kan hervatten.
Burgemeester Van Oorschot herkende zijn pak. Gestolen goed gedijt niet! Dat ondervond dezer dagen de voormalige ‘kapitein’ Diepgrond, berucht als één der grootste ploerten van het gevreesde kamp ‘Erika’ te Ommen. Burgemeester Van Oorschot en wachtmeester Scholten van den P.O.D. moesten dit ‘heer’ dezer dagen een verhoor afnemen. Diepgrond werd voorgeleid en ofschoon bij een groot deel van ons volk de kleren zo langzamerhand zoo zoo zijn geworden, was deze meneer gekleed in een keurig pak. Een opvallend mooi pak, hetgeen de aandacht trok van burgemeester Van Oorschot. Deze keek nog scherper. ‘Hoe komt u aan dat pak?’ ‘Dat is mijn eigendom’ ‘Doe de jas dan eens los en laat de binnenkant zien’. De jas werd los gedaan en tot hun grote verbazing lazen de omstanders, dat aan den binnenkant door den kleermaker met keurige letters was gemerkt ‘J.A.M. van Oorschot’. Burgemeester Van Oorschot had het goed gezien. Het pak dat deze leerling van de grootste rovers der geschiedenis aan had, was van hem, geroofd uit het buiten ‘Wittensteijn’, toen dit door de Sicherheidsdienst in samenwerking met de boeven van het kamp Erika werd leeggeplunderd. ‘Onmiddellijk uittrekken’, luidde het bevel. En de man, die eens een der heersers was in het kamp, wiens woord daar wet was, die tal van landgenoten op afschuwelijke wijze heeft verhoord, trok het pak uit en werd in wat hij toen nog aan had, verder verhoord. Gestolen goed gedijt niet. Want door het pak kwam de burgemeester, die Diepgrond voor een heel andere zaak moest hebben, op het spoor van den aanstichter van de tegen hem gerichte vervolgingen en de plundering van zijn landhuis. Want bij nader onderzoek bleek, dat zich nog veel meer goederen uit ‘Wittensteijn’ in het kamp bevonden, o.a. twee handgeknoopte tapijten, waarvan één thans de woning van den voormaligen kampcommandant sierde.
Advertentie. Geboorte: Pietertje Liena Snel, d.v. J.E. Snel en Zw. Snijders, Gramsbergen.
Advertentie. Vermist: Joh. Chr. Karres (06-08-’04) uit Hilversum. Vertrok vandaar naar Radewijk 8 april en is niet aangekomen. Dringend wordt ieder die iets omtrent hem weet, verzocht dit te berichten aan: Karres, Orionlaan 41, Hilversum.
Rouwadvertentie: Cornelis Dorresteijn, oud 63 jaar, Gramsbergen (overleden in het R.K. ziekenhuis te Zwolle).
16-06-1945
In Hardenberg terug. Ook deze week zijn enige ingezetenen van deze gemeente uit Duitse straf- en krijgsgevangenkampen teruggekeerd. Het eerst kwam weer de heer Pullen uit Collendoorn. Men zal zich herinneren dat deze weggevoerd werd nadat een Engelse vlieger, die daar met een parachute was gedaald en door de familie Pullen was verzorgd, ontkwam. De hoofdman van het N.A.D.-kamp, die de vlieger krijgsgevangen wilde maken, kwam nabij het evacuatiekamp ‘Molengoot’ in de verdrukking, tijdens welk relletje de vlieger weggeholpen werd. Pullen werd weggevoerd en lange tijd werd er niets van hem gehoord. Men kan zich de vreugde zijner familie voorstellen toen enige tijd geleden bericht kwam dat hij nog in leven was, welke vreugde nog steeg toen hij thuis kwam. De muziekverenigingen gingen in optocht naar Collendoornerveen en brachten den teruggekeerden Pullen een serenade, waarbij vele inwoners van Hardenberg tegenwoordig waren. Diezelfde avond werd ook een serenade gebracht aan den heer Spang, die uit een krijgsgevangenkamp was teruggekeerd. Ook hiervoor bestond grote belangstelling.
Politieke Opsporingsdienst. De P.O.D. is in de gemeente Hardenberg en Gramsbergen haar werkzaamheden begonnen. Hiermede zijn belast de politieambtenaren De Vries, Scholten en Remeier, bijgestaan door de heren Wind (Kloosterdijk), Wamelink (Hardenberg) en Rozema (Gramsbergen). De P.O.D. zetelt in de Marechausseekazerne te Hardenberg waar men zich met politieke klachten en inlichtingen kan vervoegen. Schriftelijke klachten worden alleen aangenomen wanneer ze duidelijk ondertekend zijn.
Gramsbergen. Uit Duitsland terug. Alle personen, die tijdens de capitulatie der Duitsers nog in Duitsland werkten, zijn thans weer in onze plaats teruggekeerd. Dinsdagmiddag keerden terug H. Smit en Willy Centen, die het verst in Duitsland hadden gewerkt. Nog steeds ontbreekt echter elk spoor van burgemeester mr. S.W.A. baron van Voerst van Lynden, die begin januari door de ‘Grunen’ werd gearresteerd en na eerst in de strafgevangenis te Assen te hebben gezeten, naar Duitsland is gebracht. Het is te hopen dat onze burgemeester ook spoedig enig teken van leven kan geven en dat hij spoedig weer bij zijn vrouw en kinderen zal kunnen terugkeren. Met spanning wordt dit door alle plaatsgenoten tegemoet gezien.
Rouwadvertentie: Elsina Rotgers, oud ruim 16 jaar, overleden te Heiligerlee 2 juni 1945.
23-06-1945
Eervol ontslag. Op zijn verzoek is aan den heer A.R. Velthuysen, godsdienstonderwijzer bij de nederlands hervormde gemeente, ingaande 15 juli a.s. eervol ontslag verleend.
Door den bliksem getroffen. Tijdens het korte, doch hevige onweer dat donderdagmiddag boven onze plaats woedde, werd de controleur B. Edelijn te Hoogenweg, in het Hardenbergerveld door de bliksem getroffen. Hij werd naar het ziekenhuis vervoerd, doch, naar wij vernemen is zijn toestand redelijk wel.
Advertentie. Nog hartelijk dank aan de fam. wed. G.J. Warmink te Diffelen en E.H. Soer te Hardenberg voor liefderijk opnemen en gastvrijheid ons betoond. G. van Emmen en echtgenote.
Rouwadvertentie: J. Nelissen, oud 75 jaar, Voorburg.
Advertentie. Hartelijk dank aan burgemeester, muziekverenigingen en aan familie, buren, vrienden en bekenden voor de buitengewone hartelijke ontvangst bij mijn terugkeer uit Duitsland. Ook namens mijn gezin allen hartelijk dank. J.H. Pullen, Collendoorn.
Advertentie. Zij die iets te vorderen hebben of schuldig zijn, waardevoorwerpen of papieren, goederen enz. onder hun berusting hebben van de fam. Frank te Hardenberg, worden verzocht hiervan opgave te doen bij den heer J. van Oort, Julianastraat B-133, Hardenberg. A. Heilbron-Frank.
Advertentie. Te koop gekr. bouwvier, 1½ jaar. Te bevr. bij: A.J. Wolbink, K-21, Ebbenbroek.
30-06-1945
Directrice. Tot directrice van het ziekenhuis Röpcke-Zweersstichting is benoemd zuster Van Zeelt van Hengelo. Zij zal omstreeks half juni in functie treden.
Rheezerveen. De nederlands hervormde gemeente te Heemse koestert reeds lang den wens te Rheezerveen waar de godsdienstoefeningen thans in de school plaats hebben, een goed lokaal te bouwen. Door diverse collectes enz. in den loop der jaren, was een fondsje gevormd van circa f. 1400. Nu is echter een grote rondgang voor dat doel gehouden, welke opbracht het mooie bedrag van f. 5340. Als nu de materialen weer te krijgen zijn, kan daar een mooie kapel verrijzen.
Advertentie. Mevrouw Van Oorschot vraagt wegens vertrek naar ’t westen van de tegenwoordige, een dienstbode v.d.e.n. kennis van koken gewenst. Aanmelding aan ‘Landhuis Heemse’.
Advertentie. Drieëndertig jaar is het geleden dat door mij de zaak van wijlen mijn vader den heer A.A. Oostenbrink werd overgenomen. Vier maal moest in die jaren de zaak verbouwd en vergroot worden. Thans is het de beurt aan mijn zoon de zaak verder voort te zetten, die deze per 1 juli a.s. zal overnemen. Al mijn cliënten dank ik hartelijk voor het in al die jaren genoten vertrouwen en spreek de hoop uit, dat ook mijn zoon steeds hetzelfde vertrouwen zal blijven genieten. J.B. Oostenbrink. Zoals u uit het bovenstaande leest, wordt door mij per 1 juli a.s. de zaak van mijn vader overgenomen. D.A. Oostenbrink c.a.
Advertentie. Attentie! Ondergetekende maakt aan het geachte publiek van Gramsbergen en omstreken bekend dat hij zich thans weer als rijwielhersteller heeft gevestigd in de voormalige werkplaats van E.H.W. Kelder aan het station te Gramsbergen. A. Tromp.
Advertentie. Dames! Voor een prima permanent naar J. Valkman. Dames- en herenkapper, Hardenberg.
07-07-1945
Drie jaar Dachau. Een hel van ongerechtigheid. Een felle aanklacht! Dat was het in sobere bewoordingen gegeven, doch daardoor des te schrijnender relaas, dat dominee Bouman dinsdagavond voor zijn gemeenteleden gaf van zijn gevangenneming en van de drie jaren die hij in de hel van Dachau heeft moeten doorbrengen, waaruit hij door Gods goedheid tot dankbaarheid van hemzelf en zijn gehele gemeente levend is teruggekeerd. Het is meerdere keren op het kantje af geweest. De kerk was afgeladen vol met belangstellenden van alle richtingen en naar schatting waren wel 1500 personen aanwezig toen dominee Bouman den kansel beklom. Het is vandaag, den derden juli 1945, aldus begon dominee Bouman, juist drie jaar geleden, dat des avonds drie Duitsers aan de pastorie verschenen en mij vroegen te spreken. Na een kort verhoor en nadat men enige preken en brieven in beslag had genomen, werd mij gezegd dat ik mee moest naar Enschede en dat ik maar enige toiletartikelen mee moest nemen, want dat het wel enige dagen zou duren. Het is bijna drie jaar geworden. Het was een vreemde gewaarwording in Enschede in een cel te worden opgesloten, in dezelfde cel waar ook ds. Berkhof van Lemele reeds eerder gezeten had, opgesloten te zijn als een vogel in een kooi. Maar evenals een vogel in een kooi nog kan zingen, aldus spreker, zo kon ik ook nog zingen. Mijn Godsvertrouwen was een geweldige steun en zo heb ik daar ook van God gezongen. Twee keer werd dominee Bouman te Enschede door de Gestapo verhoord en bleek hem, dat hij was gevangen genomen op beschuldiging van twee gemeenteleden, waarbij de N.S.B. ook het hare had gevoegd. Deze verhoren duurden urenlang waarbij dominee Bouman trachtte de beschuldiging te ontzenuwen. Terug in de cel was ik zeer terneer gedrukt, aldus spreker, omdat mensen die ik mijn volle vertrouwen had geschonken, dit vertrouwen hadden geschonden en mij verkocht en verraden hadden. Dominee Bouman wees er in dit verband op, dat hij zich, in tegenstelling met andere predikanten, op het standpunt had gesteld, ook huisbezoek te moeten doen bij N.S.B.’ers-gemeenteleden, in de hoop, dat zij het vertrouwen, dat hij zo in hen stelde, niet zouden beschamen. Deze twee gemeenteleden hebben dat wel gedaan en op lage wijze. Voor die mensen is dat echter erger dan voor mij, aldus spreker. In het kort gaf dominee Bouman vervolgens het verhoor weer. Hem werd gevraagd of hij het er mee eens was, dat op huisbezoek geen politieke opvattingen naar voren moeten worden gebracht. Ik kon daarop toestemmend antwoorden, aldus spreker, aangezien ik van mening ben dat een geestelijke niet aan politiek moet doen. Ook de tweede vraag of ik in de toekomst dit standpunt zou blijven innemen, kon ik toestemmend beantwoorden, aldus spreker, doch toen kwam de derde vraag, nl. wat ik zou doen als mij zou blijken dat een bepaalde levenshouding zou botsen met het Christendom. Dan zal ik protesteren uit naam van het Evangelie, aldus dominee Bouman en al voelde de Gestapoman, die het verhoor leidde dat mijn standpunt juist was, met dit antwoord was de zaak af. De levenshouding van het nationaal socialisme en het Christendom zullen altijd en steeds botsen en daarom was ik gevaarlijk en moest ik uit de maatschappij verwijderd worden. Dat is het enige verhoor geweest, zo vervolgde dominee Bouman en nadien ben ik nimmer weer voor een rechter geweest. Van Enschede werd dominee Bouman overgebracht naar Almelo, waar hij, evenals in Enschede, door de houding van goed Nederlandse politiebeambten goed behandeld werd, doch waar ook wel eens een enkele keer een wanhoopsgevoel over hem kwam. Door een strenge dagindeling kwam hij daar echter spoedig overheen. In het kort vertelde spreker van zijn belevenissen in de gevangenis, van het enveloppen plakken, van het luchten en van het tonnetje, dat geleegd moest worden en waarbij hij vaak gedacht heeft: zoo moest de kerkeraad me eens zien. Van Almelo werd dominee Bouman op transport gesteld naar Amersfoort. Op een snikhete middag, aldus spreker, kwam ik in het verschrikkingsoord, dat concentratiekamp heet, aan en al direct werd ik uitgescholden door een N.S.B.-kwajongen. Ik moest een soldatenpakje aantrekken en werken. De eerste erge gewaarwording was het afgrijselijke vloeken, zowel door de bewakers als door de gevangenen, de tweede, dat de ‘kapo’s’, gevangenen-oppassers, de slechte Duitse opvoedingsgewoonten hadden overgenomen bijv. een stok stuk sloegen op een medegevangene. In dit kamp maakte dominee Bouman kennis met de honger, honger die zo erg was, dat toen een gevangene, die de pap niet verdragen kon, deze uitspuwde, dit door een andere gevangene weer werd opgegeten. Twee maanden was spreker in Amersfoort geweest. Eerst had hij flink gewerkt, doch medegevangenen hadden hem gewaarschuwd zijn energie en krachten te sparen en van dien tijd af kon hij uren op dezelfde plaats staan te scheppen zonder dat er iets gebeurde, ofschoon de S.S. meende dat hij flink werkte. De behandeling was afschuwelijk. Bij slecht weer mocht er niet geschuild worden. Urenlang stonden de gevangenen in de koude regen, waarna zij doornat naar de barak konden gaan. Men vraagt zich af hoe een mens dat alles kan doorstaan. De joden hadden het echter nog verschrikkelijker dan de christenen en spreker vertelde verschrikkelijke dingen wat deze mensen te verduren hadden, van een jood, wien de armen aan het lijf kapot geslagen werden, van wijlen wethouder De Miranda uit Amsterdam, die met kruiwagen en al in een diepe put werd geworpen en daar uren moest blijven liggen. Van 6 tot 6 moest er gewerkt worden, maar vaak kwam er dan nog een appèl van enige uren achter aan. En steeds maar staan. Zitten was ten strengste verboden. Eind oktober 1942 ging spreker op transport. Dit ‘transport’ klinkt onschuldig, aldus spreker, doch het is een van de ergste dingen die er is; niet alleen gezonden, ook zieken en krankzinnigen werden in de overvolle wagens geperst. Tot Oberhausen geschiedde het vervoer in derde klas spoorwagons. In Oberhausen werd het transport gesplitst, in christenen en joden. Dominee Bouman kwam bij de joden, hetgeen eerst erg leek doch later een geluk bleek te zijn geweest. De christenen gingen naar Neuengamme, één der verschrikkelijkste kampen, dominee Bouman naar Dachau. Van zijn ervaringen in Oberhausen memoreerde dominee Bouman nog dat ze met 5 mensen in een cel van 3 bij 1.70 werden gestopt, half onder de grond en dat de cipier, een communist, die hen overigens niet slecht behandelde, het christendom haatte en dominee Bouman toevoegde: dus jij bent iemand die het volk voor den gek houdt. Voor wat linnengoed, dat een der joden bij zich had, kregen de gevangenen meer en beter eten, doch doordat hun magen dit niet meer verdragen konden, bekwam hen dit slecht. De Duitse directeur van de gevangenis trachtte dominee Bouman nog een riem onder het hart te steken door hem te vertellen dat in januari ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de partij vele gevangenen vrij zouden worden gelaten. Van Oberhausen ging het naar Keulen. Nu niet in passagiersrijtuigen maar in gevangeniswagens, ijzeren wagons met cellen voor twee en vier personen, waarin vijf en tien personen werden gestopt en waarvan de bewakers om de gevangenen te plagen de verwarming hard opstookten. Toen zijn er wel ogenblikken geweest aldus spreker, dat ik wenste dat ik dood was. In Keulen maakte dominee Bouman kennis met de wandluizen, zulk een verschrikkelijk kwaad, dat hij liever aan den tafel bleek zitten, dan op één der britsen te gaan slapen. Van Keulen ging de tocht, weer in gevangenistreinen verder naar Frankfort am Main, terwijl de joden naar Mauthausen werden vervoerd, een concentratiekamp, dat ook wel ‘Moord’hausen werd genoemd. Weinigen zullen er daarvan terugkeren. In Frankfort werden de gevangenen bewaakt door de Groene Polizei met koppels politiehonden en moesten zij des nachts in een synagoge slapen. Men sliep op de schoenen, want anders werden ze gestolen. In Frankfort maakte spreker nog kennis met een priester uit het bisdom Münster, welks bisschop zulke prachige preken heeft geschreven, die een aanklacht waren tegen het nazi-dom. De bisschop liet men ongemoeid, doch de lagere geestelijken werden bij tientallen ingesloten. Weer ging de toch verder naar Neurenberg, 36 uur in een gevangenistrein, met 10 man in een cel voor vier, zonder eten en zonder drinken. Gelukkig regende het, aldus dominee Bouman, en konden we af en toe de vingers nat maken aan de tralies om de lippen te bevochtigen. In Neurenberg werden we geboeid, aldus spreker, doch die vernedering heb ik met trots gedragen. De humor ontbrak hierbij ook niet. De gevangene, waaraan dominee Bouman geketend was, was een hartstochtelijk roker en als hij een peukje zag, dan schoot hij er op aan. Dominee Bouman moest dan mee. Doodop, want eten kon hij, als gevolg van het clandestiene eten in Oberhausen, nog niet weer, kwam dominee Bouman op 6 november in Dachau aan. Hij was er erg aan toe. Hij woog nog maar goed negentig pond en was zo mager dat de ribben waren te tellen.
Advertentie. Geboorte: Maarten Derk Jan Bakker, z.v. J.W. Bakker en H.E. Bruins, Hardenberg.
Advertentie. Op maandag 9 juli 8 uur zal in het Lokaal voor Christelijke Belangen een vergadering gehouden worden om te komen tot oprichting van een Oranjevereniging. De bevolking van Hardenberg, Heemse en omgeving wordt dringend verzocht deze vergadering bij te wonen met het oog op het komende oranjefeest op 31 augustus.
Advertentie. Huwelijk: Harm de Weerd en Riek Regeling, Gramsbergen.
Rouwadvertentie: Cornelis v.d. Mooren, oud 24 jaar, tijdens een bombardement in Aken om het leven gekomen.
14-07-1945
Drie jaar Dachau. We laten thans, na in ons vorig nummer een verslag opgenomen te hebben van hetgeen dominee Bouman op reis naar het concentratiekamp te Dachau beleefde, het relaas voglen van diens ervaringen in het kamp zelve, ervaringen die niet minder verschrikkelijk waren, niettegenstaande Dachau bekend stond als een ‘model’ kamp. Dood-op, want eten kon ik niet, aldus spreker, kwam ik op 6 november in Dachau aan. Drie wegen lang moesten we in het toegangsblok blijven. Het was net of we op school waren. We moesten leren zingen, van die belachelijke liedjes, zoals de N.A.D. ze hier zong, we moesten alle rangen kennen en de regels van het kamp leren. Dominee Bouman was er toen erg aan toe. Hij woog nog maar goed 90 pond. Een communist, dien spreker met ere noemen wil, heeft zich toen zijn lot aangetrokken. Hij nam hem op in de kamerdienst, hetgeen betekende een halve liter eten extra per dag. Dat was de eerste die een hand uitstak om hem van de hongerdood te redden. Want de honger was verschrikkelijk. Spreker zelf heeft meerdere malen bij de keuken rondgelopen om te zien of hij niet wat schillen kon vinden om die op te eten, terwijl hij vertelde van medegevangenen, die een kat vingen en die des avonds in bed rauw op aten. Er was eten genoeg, aldus dominee Bouman, doch men liet de gevangenen opzettelijk en bewust honger lijden, zodat ze bij tientallen stierven. Na drie weken werd spreker in het grote kamp zelf opgenomen, waar hij werd ondergebracht in de afdeling voor de geestelijken. Ook daar heeft God het wonderlijk met me gemaakt, aldus spreker, want ofschoon geplaatst bij de Poolse geestelijken, werd ik door een communistisch oppasser aangewezen om kamerwerk te doen in de barak der Duitse geestelijken. Daar trof hij een dominee uit Berlijn. Deze had een Hollandse moeder. Het was een besturing van God, dat ik juist die man moest ontmoeten, aldus spreker, want hij gaf me brood met spek, het lekkerste wat ik ooit gehad heb en ook af en toe aardappelen en wat brood. Toen dominee Bouman ongeveer een maand in het kamp geweest was, werden ze overgeplaatst. De geestelijke Regout uit Maastricht was gestorven, iemand met internationale vermaardheid. De commandant van het kamp schrok hiervan en liet de Hollandse geestelijken uit de Poolse afdeling overbrengen naar de Duitse afdeling. Dominee Bouman vertelde vervolgens hoe het kamp was ingericht en dat er ook een kapel was. Die was er gekomen nadat er in 1942 zoveel geestelijken waren vermoord; van de 1500 Poolse stierven er 800, van de 8 Hollandse geestelijken, heeft slechts een Hervormde predikant van God het voorrecht ontvangen er levend door te komen. In die tijd kreeg het kamp de naam van de ‘hel van Dachau’ en zo groot was de verontwaardiging in de wereld, dat de Paus zich er mee bemoeide en gedaan kreeg dat er een kapel gesticht werd. Daar konden de geestelijken een dienst houden; het was echter niet toegankelijk voor de andere gevangenen want godsdienst was contrabande in het kamp. En juist in de dagen der christelijke feestdagen was in het kamp de duivel los. Dan werd er van alles uitgevonden om de gevangenen te plagen. Spreker vertelde van Goede Vrijdag, toen een communist een dominee begroette met de woorden ‘het is de sterfdag van je baas’. Hem werd een kroon van prikkeldraad op het hoofd gezet en een jood moest de geschiedenis van Jezus vertellen. En met de krans van prikkeldraad op het hoofd moest de man de kampstraat op en neer lopen. In dezelfde week joegen jonge S.S.-snuiters de joden op, zodat ze boven op een kast vluchtten en daar moesten ze zingen. In de Paasweek van 1942 moest de gehele Poolse barak zich spiernaakt uitkleden en urenlang in de snijdende kou staan. Ook de communisten deden vaak aan de kwellingen mede. Deze moesten ook niets van de kerk hebben, in welk verband spreker vertelde van een geestelijke die aan een stervende Katholiek het sacrament van de stervenden had gebracht. Dit werd door een communist aangebracht, met het gevolg, dat de geestelijke maandenlang in de cel werd opgesloten. Aan het einde van 1942 werd de toestand in het kamp iets beter, niet omdat de nazi’s menselijker werden, doch omdat zij, na Stalingrad, behoefte kregen aan arbeidskracht en zij, die tot dien tijd met mensenlevens hadden gemorst, er zuinig op begonnen te worden. Daarom werd toen ook toegestaan dat de gevangenen pakjes mochten ontvangen. Op 29 december, dus na ongeveer twee maand in Dachau geweest te zijn, ontving dominee Bouman het eerste pakket van Seine Roelofs uit Wielen. Ik huilde van blijdschap, aldus dominee Bouman, niet alleen omdat het eten zo waardevol was, maar ook omdat hij door dat pakket wist dat het thuis bekend was, waar hij zat. Door de hulp van mijn geliefde gemeente, aldus spreker, ben ik gered, anders was ik den hongerdood gestorven. Daardoor ben ik in twee maanden tijd 45 pond gegroeid. Want deze pakketten waren niet alleen belangrijk omdat het eten voor mij betekende, doch ook omdat men als men wat eten had te ruilen alles kon krijgen, de schoenen gemaakt kon krijgen, een paar nieuwe sokken kon ruilen. Iemand die pakketten ontving was een rijk man. Zelfs de communisten bedelden om zijn gunst, want er viel wel eens een brokje af. Tweemaal is spreker in het hospitaal geweest en er een keer geopereerd door een machinebankwerker. De communist die naast spreker lag zei: het is een beste tijd nu voor me. Dat deden de pakketten. Vanaf het begin van 1943 werd de toestand gunstiger. Dachau werd een modelkamp. Officieel mocht er niet meer geslagen worden, er kwam een operatiezaal en een tandendokter. Dat was ook een communist, die bijv. zeide: je moet eens bidden om een nieuwe kies. Spreker was daardoor gekrenkt, doch later bedacht hij dat Jezus nog veel erger beschimpt is. Zoals gezegd, het kampleven werd rustiger. Men had werkers nodig. Spreker heeft matrassen gemaakt, waarbij hij het niet al te zwaar had. De onrust bleef echter. Het was een zenuwoorlog omdat je nooit wist wat er zou gebeuren. Het ergste was de vrees om op transport gesteld te worden, ofschoon dat voor geestelijken verboden was. Transporten van zieken en invaliden waren transporten des doods; eens gingen 2000 man naar Lublin om vergast te worden. Aan de transporten, die binnen kwamen, kon worden afgeleid, zo vervolgde dominee Bouman, hoe het in de wereld ging, hoe de Duitsers uit de Oekraïne moesten terugtrekken en later uit de Balkan en later uit Holland, toen transporten uit Vught kwamen. Dit laatste was het beste dat ooit binnen gekomen was. Deze transporten, vooral die na de invasie binnen kwamen, waren verschrikkelijk. De mensen waren uitgehongerd en er waren grote hoeveelheden doden bij. Spreker vertelde van een transport uit Breslau, waarbij lijken door de overlevenden waren aangevreten, van een ander transport uit Breslau, vervoerd in open veewagens, zodat bijna allen bevroren voeten hadden en de overleden stonden op de gestorvenen. Zes dagen en nachten waren die mensen zonder eten of drinken geweest. Het was een massamoord, waarvan een Duits soldaat vertelde c.a.
Rouwadvertentie: Frederika Gesina v.d. Hulst-Krikke, oud 75 jaar, Ane.
Oranjevereniging opgericht. Maandagavond werd onder presidium van burgemeester Van Oorschot een vergadering gehouden om te komen tot oprichting van een Oranjevereniging voor Hardenberg en Heemse. Na een kort openingswoord van de burgemeester werd overgegaan ot de verkiezing van een bestuur. Hierin werden benoemd de heren J. Bruins (voorz.), K. Edens (secr.), Z. Middendorp (penningm.), R. Eefting, J. Zweers Lzn., R. Bosch, J.J. Greven, J. van Oort, B.J. Witpeerd, J.H. Sonnenberg, L. Klement, G.J. Brunink, A. Hofsink, J. de Lange, R. Koeslag.
Advertentie. Geboorte: Cornelis Frederik Lith, z.v. L. Lith en A.J. Kamphuis, Gramsbergen.
Advertentie. 25-jarig huwelijk: J.A. Jurjens en A. Dragt, Sibculo.
Advertentie. 35-jarig huwelijk: F. Meijer en A. Meijer, Hardenberg.
Advertentie. Verloving: Co Meijer en G. de Wit, Hardenberg.
Advertentie. Daar het mij niet mogelijk is allen persoonlijk te bedanken, die mij bij mijn terugkeer in het vaderland hun hartelijk meeleven toonden, wil ik gaarne langs dezen weg allen mijn diepgevoelden dank verzekeren. Uw hartelijkheid en meeleven tijdens mijn gevangenschap en bij mijn terugkeer zijn voor mij onvergetelijk. G.L. Bouman, herv. predikant.
Advertentie. Wij zijn weer vrij en nu weer uit voorraad leverbaar. Knolzaad, spurriezaad, boterzaad. Verder uw adres voor land- en tuinbouwzaden en pootaardappelen. Joh. Hofstede (v/h G. Zweers).
Advertentie. Johan Scholten, scharenslijper, wonende te Slagharen R-364a, verzoekt al degenen die aan een jongen die zich uitgaf voor een zoon van hem, scharen, messen en parapluis hebben meegegeven ter reparatie en deze nog niet terug hebben ontvangen, hiervan aangifte te doen bij de Koninklijke Marechaussee.
21-07-1945
Jubileumwedstrijden. De Hardenberger zwem- en poloclub ‘De Grunte’ bestaat dit jaar vijf jaar, ter gelegenheid waarvan a.s. zaterdagmiddag jubileumwedstrijden zijn georganiseerd. Deze zwem- en polowedstrijden worden gehouden in het zwembad ‘De Marsch’. Er wordt door leden van een vijftal verenigingen aan deelgenomen, zodat spannende wedstrijden zijn te verwachten.
Directeur benoemd. De heer G. Scheffer is benoemd tot directeur van de te Radewijk opgerichte Hervormde Zangvereniging.
Afscheid ds. Jens. Zondag heeft ds. Jens, die gedurende de afwezigheid van ds. Bouman enige maanden de Nederlands Hervormde Gemeente heeft gediend, voor het laatst voor de gemeente Hardenberg gepreekt c.a.
Per trein naar Zwolle en Groningen. De nieuwe dienstregeling is voor Hardenberg niet gunstig, temeer niet waar de trein Mariënberg-Groningen v.v. in onze plaats niet stopt. Wil men met de trein dan zal men dus eerst naar Mariënberg of Coevorden moeten om in te stappen.
Advertentie. Geboorte: Alexandra Louisa Leonora baronesse van Voerst van Lynden, d.v. Baron van Voerst van Lynden en Baronesse De Beaufort, De Groote Scheere.
Advertentie. 40-jarig huwelijk: Gerrit Kremer en Geertruida Hento, Hardenberg, Vrouwenhoek, B-202.
Rouwadvertentie: Jan Schuldink, oud 50 jaar, Venebrugge.
Advertentie. Wil de persoon, die aanwezig geweest is bij het overlijden van Klaas Groenewold op 14 april 1945, in de Overbergschule te Coesfeld (Dld.) zich zo spoedig mogelijk met diens vrouw in verbinding stellen. Alle onkosten worden vergoed. T. Groenewold-Kremer, Marktkade 97, Musselkanaal.
28-07-1945
Hardenberg. Rode Kruis afdeling opgericht. Onder leiding van den heer B.J. Witpeerd werd in het Gebouw voor Christelijke Belangen een vergadering gehouden om te komen tot oprichting van een afdeling Hardenberg van het Nederlandse Rode Kruis. Ongeveer zeventig personen, uit bijna alle delen der gemeente, waren aanwezig en unaniem was men van mening dat het wenselijk was een afdeling op te richten. Met algemene stemmen werd daartoe besloten. Bij de bestuursverkiezing werd opgemerkt dat het wenselijk is dat in het bestuur personen uit de verschillende delen der gemeente zitting hebben. Tot voorzitter werd gekozen de heer B.J. Witpeerd, tot secretaresse mevrouw Bouman en tot bestuursleden mevrouw Blok, en de heren Dr. Fraser, dr. Wajen (Slagharen), Peters (Slagharen), Veneman (Bruchterveld), Vermeer (Radewijk), R. van der Vecht (Lutten). De voorzitter sloot met een opwekking om zich als lid van het rode Kruis, dat in de laatste jaren zoveel nuttig en gewaardeerd werk heeft verricht, op te geven.
Kloosterhaar. Drie roggemijten van de landbouwer Ekkel te Kloosterhaar, gingen door tot nog toe geheel onbekende oorzaak door brand geheel verloren. Door het tijdig ingrijpen van de geallieerde Fire Brigade konden de aangrenzende gebouwen en een vierde grote roggemijt gespaard blijven.
Rouwadvertentie: Hendrikus Hermanus Harmsen, oud 83 jaar, Lutten.
Advertentie. Ruilverkaveling Radewijkerbroek. De Gedeputeerde Staten van de provincie Overijssel maken bekend dat met ingang van 10 augustus 1945 op de secretarie van de gemeenten Hardenberg en Gramsbergen ter kosteloze inzage van een ieder liggen: afschrift van een naar aanleiding van een goedgekeurde aanvrage van het bestuur van het Waterschap Radewijk en Baalder om ruilverkaveling van een complex gronden in de gemeente Hardenberg en Gramsbergen opgemaakte kaart van het blok van ruilverkaveling met de wegen, waterlopen en kaden met de daartoe behorende kunstwerken, zoals die voorlopig zijn vastgesteld.
Advertentie. Wie kan mij inlichtingen geven omtrent mijn broer Abraham Pouwer, oud 25 jaar, gevangene uit Amersfoort, op transport gesteld 17 oktober 1944 naar Neuengamme, later vervoerd naar een klein kamp ten noorden van Berlijn. Hij was altijd behulpzaam bij de doktoren in de ziekenbarakken der gevangenen. Is volgens een ontvangen bericht in het laatstgenoemde kamp overleden eind december 1944. Wie kan mij iets laten weten omtrent zijn leven en lijden. J. Pouwer, Sibculo D-57c, post Bergentheim.
Advertentie. Kleren maken den man! Meisjes, het ligt aan u of onze jongens en mannen zich spoedig weer netjes kunnen kleden. Helpt hen door u als naaister of leerlingnaaister te melden bij de ELTEM-ateliers. Hardenberg: Burgemeester Schuitestraat. Dagelijks van 9-12 uur. N.V. Leeuwarder Textiel Maatschappij.
Advertentie. Inlichtingen gevraagd over onze broer en zwager Albert A. Homburg, lt.vliegenier bij de R.A.F., geb. 12 juni 1917. Op 1e paasdag, 1 april jl. is hij met zijn Spitfire bij Eindhoven opgestegen voor een vlucht boven Zutphen en het oosten van ons land. In de buurt van het Dortmund-Eemskanaal verloren z’n collega’s het radiocontact met hem, zodat hij waarschijnlijk is neergestort of een noodlanding heeft moeten maken. Sindsdien is hij als vermist opgegeven en werd niets meer van hem vernomen. Daar hij eerst als officier van de ‘Secret Service’ hier te lande werkzaam geweest is, bestaat de mogelijkheid dat hij onder een Engelse schuilnaam openbaar geworden is. Inlichtingen welke graag vergoed worden, vooral van inwoners in ’t oosten, die mogelijk iets gezien hebben, worden ingewacht aan ons adres: boekhandel Ab de Jong, Putten o.d. Veluwe.
04-08-1945
Gramsbergen. 5000e inwoner. Woensdag werd de 5000e inwoner onzer gemeente in het bevolkingsregister ingeschreven. Het was Frederik Regeling, zoon van Gerrit Regeling en Hendrikje Stuiver, die de vorige avond het levenslicht mocht aanschouwen. De inschrijving geschiedde door de heer H.R. Koek, ambtenaar van den burgerlijken stand, die de vader van het kind van harte feliciteerde met zijn gezinsuitbreiding en hem mededeelde dat door de gemeente aan de 5000e inwoner een spaarbankboekje was geschonken van f. 50. Ook de wnd. burgemeester de heer F.H. v.d. Bend, was bij de aangifte aanwezig en feliciteerde de gelukkige vader namens de gemeente met dit heugelijk feit.
Rouwadvertentie: Gerritdina Kremer-Schuurman, oud 57 jaar, Hardenberg.
Rouwadvertentie: Heden ontvingen wij de droeve tijding dat omstreeks febr. 1945 in het concentratiekamp te Meppen is overleden onze lieve kleinzoon en neef Henk de Lange in den leeftijd van 23 jaar. Fam. Js. Bolks, Brucht, B-62.
Kloosterhaar. Crescendo jubileerde. Vrijdag was voor Kloosterhaar een grote feestdag. Het fanfarekorps Crescendo vierde zijn 25-jarig bestaan. In het jaar 1920, toen op Kloosterhaar hier en daar een arbeidershuisje stond, werd door een groepje jongens een muziekkorps opgericht onder den naam ‘Nooit gedacht’. De eerste stoot was gegeven door meester Hakemulder, die ook als directeur fungeerde. Zijn opvolger was de heer J. Nelissen uit Hardenberg. Onder zijn leiding heeft de vereniging, welke de naam kreeg van ‘Crescendo’, flinke vorderingen gemaakt c.a.
H.A.R.K. Hardenberg. Houdt op de eer van ’t voorgeslacht! Als één familie leven. Rouw is de wond der moffenjacht. Komt, laat nu elkeen geven!
11-08-1945
Klachten. Onze correspondent te Sibculo meldt ons dat dezer dagen, aldaar te werk gestelde, geïnterneerde N.S.B.-ers bij één der huizen een wasketel wegnamen om aardappelen te koken. Het resultaat was dat de bodem van de ketel geheel verbrandde, zodat zij voor haar doel (was opkoken) niet meer geschikt was. Ook klaagt hij er over dat passerende bakkers worden bestormd om brood. Terecht vraagt hij of de bewaking niet zo geregeld kan worden, dat de omwonenden en voorbijgangers geen hinder van deze mensen hebben.
Kloosterhaar. De bekende korfbalclub ‘U.N.I.’ is na zes jaren niet meer te hebben gekorfbald, weer opgericht. 38 personen gaven zich als lid op. Tot bestuursleden werden gekozen: H. Vlap, M.B. van Braam, A. Nijeboer, Mej. D. Luisman en mej. D. van Braam. Er zal dinsdagsavonds worden gekorfbald.
Rouwadvertentie: Hendrik Harmsen, oud 4 maand, Loozen, G-42.
Rouwadvertentie: Heden ontvingen wij de treurige mededeling dat onze neef Willem v.d. Linde, in den leeftijd van 22 jaar in het kamp Sankt Bostel in Duitsland is overleden. Fam. v.d. Linde, Brucht.
18-08-1945
Een tweede predikantsplaats. Een zeer belangrijk besluit is genomen, nl. tot stichting van een tweede predikantsplaats, aldus ds. Bouman in een aan de leden der N.H.-kerk gezonden mededeling. Door het vertrek van den heer Velthuysen stond de kerkenraad voor de vraag of er een nieuwe godsdienstonderwijzer moest worden benoemd dan wel dat men een tweede predikant zou beroepen. Algemeen was het gevoelen, dat de tijd nu rijp was voor onze grote gemeente van ruim 3500 zielen een tweede predikant te beroepen. Het College van Kerkvoogden en Notabelen kon zich met het plan van den kerkenraad verenigen, zodat nu aan het Classicaal Bestuur van Zwolle zal worden verzocht in Hardenberg een tweede predikantsplaats te willen stichten. Dit betekent wel een zeer groot moment in de geschiedenis van de Hervormde Kerk te Hardenberg. Sinds de dagen der Hervorming is hier steeds één predikant werkzaam geweest. Onafgebroken loopt de lijst van predikanten door sinds 1610, steeds één naam vermeldend. Door groei van de gemeente kon in het laatst van de vorige eeuw één predikant het werk niet meer af en kwam sinds 1888 een godsdienstonderwijzer (eerst de heer J. Fredriks, daarna de heer A.R. Velthuysen) de predikant in zijn arbeid bijstaan. En nu is, Gode zij dank, het werk zóó gegroeid en de bloei van de gemeente zóó toegenomen, dat een tweede predikant gewenst is. Wij hopen dat God zijn zegen op dit besluit wil geven en dat de tweede predikant, die eens komen zal, zal meewerken tot de bloei van het geestelijk en kerkelijk leven van deze gemeente.
Het einde van den oorlog. Ook Hardenberg was opgetogen toen vrijdag bekend werd, dat Japan capitulatie had aangeboden en dat het einde van den tweeden wereldoorlog in zicht was. Des avonds verzamelde zich een grote menigte op de Markt, waar de muziekverenigingen met goed gekozen nummers uiting gaven aan hun vreugde. Burgemeester Van Oorschot sprak de verzamelde menigte toe en gaf in welgekozen enthousiaste bewoordingen uiting aan de blijdschap en vreugde c.a.
Advertentie. Zeevisch, volgende week ruime voorraad. J. Zweers Czn., Hardenberg.
Rouwadvertentie: Jennie Gerrits, oud 12 jaar, Hardenberg.
Rouwadvertentie: Gerrit Jan Hamhuis, weduwnaar van Gerritdina Hamhuis, oud bijna 81 jaar, Heemse.
Rouwadvertentie: Gerhardus Egbertus Middendorp, 1 dag oud, Hardenberg.
25-08-1945
Ernstig spoorwegongeluk. Ofschoon we dankbaar zijn dat het spoorwegverkeer op bescheiden schaal hersteld is, bleek dezer dagen dat het tegenwoordige vervoer niet geheel zonder gevaar is. De sneltrein Zwolle-Groningen, die hier des morgens om ongeveer half elf passeert, was zo vol dat verscheiden passagiers een plaats in de bagagewagen hadden gevonden. Een zevental was gaan zitten op een lorrie, die ook in deze wagen stond. In de scherpe bocht tussen Hardenberg en Gramsbergen begon deze lorrie te schuiven en vloog met passagiers en al door de open deur naar buiten. Het gevolg was dat twee passagiers ernstig gewond werden, terwijl de andere er betrekkelijk goed afkwamen. Nader vernemen we dat één der slachtoffers is overleden.
Advertentie. 30-jarig huwelijk: A. Nijzink en H. Otten.
Advertentie. 25-jarig huwelijk: K. Bolks en J. Reins, Baalderveld.
Rouwadvertentie: Hendrikje Buring, oud 62 jaar, Radewijk.
Rouwadvertentie: Jennie Meijer, oud 12 jaar, Brucht.
29-08-1945
Heemse. Dinsdagmiddag werd onder enorme belangstelling op de begraafplaats te Heemse het stoffelijk overschot van den oud-illegalen werker Heine Bolks met militaire eer begraven. Men zal zich nog herinneren hoe H. Bolks in de septemberdagen gegrepen werd door de S.S. die hier toen gelegerd was. Na eerst te zijn ontkomen door bij garage Oostenbrink door de etalageruit te springen, werd hij later door de S.S. bij de Gereformeerde school in Heemse gearresteerd. Naar achteraf bleek werd hij naar het concentratiekamp Amersfoort vervoerd, waar hij als represaille voor de aanslag op Rauter werd gefusilleerd. In de Gereformeerde Kerk werd een rouwdienst gehouden, waarna leden van de Binnenlandsche Strijdkrachten uit Hardenberg en Heemse de met de nationale driekleur gedekte kist naar de dodenakker droegen. Daar brachten leden van de N.B.S. den overledene het militaire saluut, waarna het eerst werd gesproken door cand. Jansen, die op het andere graf, nl. het graf van Jezus wees. Deze is gestorven en opgestaan ook voor hem. Spreker eindigde met het Onze Vader. Hierna werd het woord gevoerd door burgemeester Van Oorschot, die den overledene schetste als een parel in den kroon der illegaliteit. Eerst in Duitsland en toen hem daar de grond te warm onder de voeten werd in zijn eigen vaderland. Spreker bracht hem dank namens de gemeente Hardenberg voor hetgeen hij hier had verricht, waarna spreker eindigde met hem rust in vrede toe te wensen. Tot slot sprak een vriend van den overledene die tegelijk met hem gevangen gezeten had in Amersfoort. Spreker zeide nooit de woorden te zullen vergeten die H.B. het laatst tegen hem gezegd had: ‘Jan, doe de groeten aan mijn vrouw en kinderen en vergeet me niet in je gebeden’. De heer Edens dankte namens de familie van den overledene en de familie Poffers en Ten Brinke.
– Rouwadvertentie: Evert Koers, oud 28 jaar, Hardenberg.
08-09-1945
Rouwadvertentie: Na lange tijd van onzekerheid ontvingen wij heden het droeve bericht dat onze trouwe vriend Jan Veldkamp (Cor), 1 juni in het Sted. Ziekenhuis te Lünenberg is overleden. Hij gaf zijn leven voor Koningin en Vaderland. Hardenberg.
Advertentie. Verloofd: S. Grooters en W. van der Brugghen.
Advertentie. P.J. Remeijer en J. Rappard geven kennis van voorgenomen huwelijk.
Advertentie: Ondertrouwd: Lucas C. Meijer en Elfriede Urban.
Advertentie. Geboorte: Gerard Willering, z.v. L.M. Willering en G. Kremer, Hardenberg, Voorstraat A-121.
Advertentie. Geboorte: Alida Janka (Lidy) Lensen, d.v. K. Lensen en A.H. Minkjan, Hardenberg.