Op het voormalig kerkhof van het stadje Nijenstede, de huidige monumentale begraafplaats aan de Stationsstraat in Hardenberg, liggen twaalf grafzerken van leden van het geslacht Van Riemsdijk. Het Overijsselse geslacht Van Riemsdijk heeft vanaf het begin van de 17e eeuw belangrijke posities vervuld in Hardenberg, Gramsbergen en omgeving. Zo waren zij rentmeester, (plaatsvervangend) schout, heel-, genees- en vroedmeester, notaris, burgemeester, stadssecretaris en ontvanger der belastingen. Ook waren zij actief in het kerkelijke en algemeen maatschappelijke leven, onder meer in de functie van markerichter en president-kerkvoogd.
Op initiatief van een samenwerkingsverband tussen de Stichting genealogie en geschiedenis geslacht Van Riemsdijk te Overijssel (Van Riemsdijkstichting) en onze Stichting Historische Projecten Hardenberg (SHP) is een projectplan geschreven voor de restauratie van de 12 oude grafzerken op Nijenstede. De nazaten van de familie en historisch geïnteresseerde bezoekers van Nijenstede zien namelijk met lede ogen aan hoe de graven ieder jaar verder achteruit gaan. Van deskundige zijde is verzekerd dat er over enkele decennia nauwelijks iets van over zal zijn, als er geen (grootschalig) onderhoud wordt verricht.
In 2021 zijn op de begraafplaats in Hellendoorn 17 grafstenen met behulp van overheidssubsidie opgeknapt. Aanleiding daartoe gaf de cultuurhistorische (genealogische) waarde ervan voor Hellendoorn. Naar de mening van de besturen van de SHP en de Van Riemsdijkstichting hebben de familiegraven op Nijenstede in Hardenberg een nog veel grotere betekenis voor Hardenberg. Daarom is besloten te gaan zoeken naar mogelijkheden om de grafstenen in een betere staat te brengen. Inmiddels zijn contacten gelegd met het Oversticht te Zwolle, een adviesorgaan op het gebied van monumentenzorg. Ook de gemeente Hardenberg, als eigenaar van het oude kerkhof, is inmiddels benaderd. De voorzitter van onze Stichting Historische Projecten heeft inmiddels ook op bestuurlijk niveau contacten gelegd. De komende maanden willen wij geïnteresseerden via deze website op de hoogte houden van de voortgang in dit project.
Doel
Het doel is de restauratie in 2024 te hebben afgerond. Dan is het namelijk exact 250 jaar geleden dat een van de meest gerenommeerde leden van het geslacht, namelijk Antoni van Riemsdijk, in Hardenberg geboren werd; op 17 november 1774 om precies te zijn. Ook zijn graf, daterend uit 1840, is op Nijenstede bewaard gebleven. Antoni legde o.a. in 1805 de ‘eerste steen’ van het nieuwe stadhuis van Hardenberg (nu museum), was decennialang dé huisarts van Hardenberg en omgeving, maar vervulde ook zeer lange tijd de rollen van notaris en burgemeester.
UPDATE 24 juni 2023:
Op 1 juni 2023 ontving de Stichting Historische Projecten de offerte van Woertman Natuursteen te Tubbergen voor de restauratie van de beoogde grafzerken op het kerkhof Nijenstede. Vanzelfsprekend is ook prijsopgaaf gevraagd bij een andere firma. De firma Woertman zal bij gunning van de opdracht de volgende werkzaamheden verrichten:
- Benodigde betonplaat diverse maatvoeringen 12 stuks individueel op maat zagen 5cm dik gewapend
- verstevigen van de fundatie d.m.v. kunststof fundatiepalen 2500mm lang 48 stuks
- verplaatsen en verlijmen van de bestaande stenen op de betonplaten met kraan in rechte lijn
- reinigen ter plekke van de monumenten met professionele stoomreiniger
- eventueel dichten van de scheuren met een reparatiemortel hardsteen/zandsteen
- benodigde materialen/gereedschappen en water en stroomvoorziening
- alles netjes afwerken en aanharken bij verlaten kerkhof
Inmiddels zijn er verschillende overleggen gevoerd door ons stichtingsbestuur met zowel ambtelijke als bestuurlijke vertegenwoordigers van de gemeente Hardenberg en alle seinen staan vooralsnog op ‘groen’. De gemeente omarmt het project, maar dient eerst advies aan te vragen bij de gemeentelijke monumentencommissie en het Oversticht. Voor het project is subsidie aangevraagd. Ook dat verzoek zal de komende tijd worden beoordeeld. Vanuit de Stichting Historische Projecten en de Van Riemsdijkstichting zal daarnaast bekeken worden of het mogelijk is om cofinanciering te verkrijgen om de ca. € 10.000,- bij elkaar te krijgen. De hoop en verwachting is dat dat gaat lukken, zodat de graven wellicht nog dit jaar en anders begin 2024 gerenoveerd kunnen worden.
UPDATE 12 maart 2024:
Op 7 maart heeft de gemeente Hardenberg € 7.200,- beschikbaar gesteld als bijdrage in de kosten van het herstel van de Van Riemsdijk-graven op kerkhof Nijenstede, mede gebaseerd op het uitvoerige en zorgvuldige advies van Het Oversticht. De opdracht voor de restauratie zal door de Stichting Historische Projecten worden verstrekt aan Woertman Natuursteen. Naar verwachting gaan de werkzaamheden over circa een maand van start met het inmeten, in kaart brengen, nummeren en fotograferen van de dekplaten.
UPDATE 29 maart 2024:
Deze oude kwitantie is gedateerd 29 maart 1802. Het is bewaard gebleven in de archiefcollectie van de familie Van Riemsdijk. De nota is ondertekend door secretaris Antoni van Riemsdijk en afgegeven aan dr. Jacobus van Riemsdijk. Laatstgenoemde had bij de openbare veiling van de onroerende goederen van Fredrik Amsink voor 59 gulden een ‘begraafplaats op ’t kerkhof, met de dien annexe zerken, leggende oostwaards de plaats van de kapel, en noorden W. Nijman’.
De gekochte graven lagen en liggen op ’t oude kerkhof Nijenstede aan de Stationsstraat. Wat de kwitantie zo bijzonder maakt, is de vermelding van de ligging van de graven, namelijk ‘oostwaards de plaats van de kapel’. Daarmee is het bewijs geleverd dat de locatie van waar ooit de kapel op Nijenstede stond, in 1802 in elk geval nog bekend en zichtbaar was. Die kapel was anderhalve eeuw eerder al niet meer aanwezig op het kerkhof. In 1653 was namelijk van de oude stenen van de kapel een nieuwe school gebouwd in Hardenberg.
In dit kader is het vermeldenswaardig dat meteen na het Paasweekend door Woertman Natuursteen uit Tubbergen een begin zal worden gemaakt met de restauratie van de oude graven van de familie Van Riemsdijk. Onze Stichting begeleidt, in nauwe samenwerking met de Van Riemsdijkstichting, het project waarbij de grafzerken zullen worden ‘gelicht’, waarna ze van een nieuw fundament worden voorzien. De zerken worden schoongemaakt, met respect voor de oudheid en authenticiteit. Daarna worden ze op de plek teruggelegd en verlijmd, zodat ze weer decennia mee kunnen.
Met de restauratie is een bedrag van meer dan 10.000 euro gemoeid. Een groot deel ervan wordt betaald door een bijdrage van de gemeente Hardenberg, het overige door de Van Riemsdijkstichting, de Stichting Historische Projecten en individuele nazaten van de fam. Van Riemsdijk.